Kit Elisa kiểm soát dư lượng kháng sinh; Hội thảo Horizon 2020 – Cơ hội hợp tác và tài trợ cho nghiên cứu và phát triển; Thượng viện Nga phê chuẩn hiệp định hợp tác vũ trụ với Việt Nam;… là những thông tin KH&CN đáng chú ý trong tuần qua.

Kit Elisa kiểm soát dư lượng kháng sinh

Chỉ mất 30 phút, người sử dụng có thể phát hiện thịt, cá có nhiễm dư lượng kháng sinh (DLKS) hay không nhờ bộ kit Elisa. Đây là kết quả nghiên cứu của một nhóm các nhà khoa học thuộc Trung tâm Nghiên cứu triển khai – Khu công nghệ cao TPHCM. Hiện bộ sản phẩm đang xin phép Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm – Bộ Y tế, trước khi chuyển giao cho doanh nghiệp.

Th.S Bùi Quốc Anh, Chủ nhiệm nhóm nghiên cứu, cho biết cơ chế nhận biết DLKS của kit Elisa khá đơn giản. Khi đưa mẫu thử vào miệng giếng thử, nồng độ enrofloxacin sẽ được hiển thị dựa trên mức độ phát quang của mỗi giếng. Nếu nồng độ enrofloxacin cao tương ứng với màu nhạt, còn nồng độ enrofloxacin thấp tương ứng với màu đậm. Như vậy chỉ cần nhìn vào 2 màu đậm hoặc nhạt là có thể biết được thủy sản có nhiễm enrofloxacin hay không. 

Điều đáng nói tất cả các quy trình từ đưa mẫu vào phân tích đến cho ra kết quả chỉ mất 30 phút, nhanh hơn rất nhiều so với các phương pháp khác.(Theo Sài gòn giải phóng 8/7).

 

Chỉ mất 30 phút, người sử dụng có thể phát hiện thịt, cá có nhiễm dư lượng kháng sinh hay không nhờ bộ kit Elisa

Hội thảo Horizon 2020 – Cơ hội hợp tác và tài trợ cho nghiên cứu và phát triển

Ngày 10/7, tại thành phố Đà Nẵng, Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ (KH và CN) Quốc gia đã tổ chức Hội thảo Horizon 2020 – Cơ hội hợp tác và tài trợ cho nghiên cứu và phát triển.

Hội thảo được tổ chức nhằm mục đích tăng cường hội nhập, nâng cao nhận thức, đẩy mạnh hợp tác về khoa học công nghệ giữa các nước Đông Nam Á và Liên minh châu Âu (ASEAN – EU) trong khuôn khổ Chương trình Horizon 2020 (chương trình tiếp theo của Chương trình Khung số 7 – FP7).

Đây là dịp để các nhà khoa học, nhà nghiên cứu Việt Nam gặp gỡ, trao đổi, chia sẻ thông tin hay hoạt động nghề nghiệp, tìm kiếm cơ hội hợp tác tiềm năng, phát triển các mối quan hệ với các đối tác thuộc Liên minh châu Âu, tạo nên sức mạnh tổng hợp trong hợp tác khoa học và công nghệ. (Theo Đại biểu nhân dân 7/7).

Thượng viện Nga phê chuẩn hiệp định hợp tác vũ trụ với Việt Nam

Theo hãng tin Nga ITAR-TASS, Hội đồng liên bang (Thượng viện) Nga ngày 9/7 đã phê chuẩn hiệp định liên chính phủ ký với Việt Nam về hợp tác nghiên cứu và sử dụng khoảng không vũ trụ vào các mục đích hòa bình.

Hiệp định hướng tới thiết lập cơ sở pháp lý và tổ chức để xây dựng và phát triển các chương trình hợp tác trong các lĩnh vực cụ thể liên quan tới nghiên cứu và sử dụng khoảng không vũ trụ và ứng dụng các kỹ thuật và công nghệ vũ trụ trong các mục đích hòa bình…

Theo hiệp định, việc vận chuyển hàng hóa chuyên dành cho các mục đích hợp tác vũ trụ qua cửa khẩu sẽ được miễn thuế. (Theo vietnamplus 9/7).

 

Một phiên họp của Thượng viện Nga. (Nguồn: en.ria.ru)

Trong 2 ngày, từ ngày 8- 9/7/2014 tại Hà Nội, Trường Quản lý Khoa học và Công nghệ (KH&CN) – Bộ KH&CN đã tổ chức hội nghị tập huấn Lãnh đạo các Sở KH&CN. Hội nghị nhằm giới thiệu tổng quan về định hướng chiến lược khoa học và công nghệ trong thời gian tới đến các Sở KH&CN trong cả nước, góp phần triển khai có hiệu quả nhiều chính sách đổi mới quan trọng về lĩnh vực KH&CN.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân cho biết, tính đến nay, ngành KH&CN đã có nhiều thuận lợi, hầu hết các luật có liên quan đến KH&CN đã được điều chỉnh. Để đổi mới quyết liệt hơn nữa trong lĩnh vực KH&CN, Bộ trưởng đề nghị các Sở KH&CN cần tiếp tục bám sát nội dung Nghị quyết số 20-NQ/TW về Chiến lược phát triển KH&CN giai đoạn 2011 – 2020, Luật KH&CN năm 2013 với nhiều nội dung đổi mới sẽ tạo điều kiện cho ngành KH&CN có những đột phá, phát huy được vai trò của KH&CN… (Theo dangcongsan.vn 9/7).

Chương trình tìm kiếm và chuyển giao công nghệ nước ngoài đến năm 2020 

Thủ tướng Chính phủ vừa có Quyết định số 1069/QÐ-TTg phê duyệt Chương trình tìm kiếm và chuyển giao công nghệ (CGCN) nước ngoài đến năm 2020 nhằm phấn đấu đạt 60% số công nghệ do mạng lưới chuyên gia tìm kiếm công nghệ giới thiệu về Việt Nam được chuyển giao và ứng dụng.

Mục tiêu nhằm tìm kiếm, đánh giá, tư vấn và CGCN tiên tiến trên thế giới, phục vụ kịp thời nhu cầu phát triển sản phẩm, dịch vụ công nghệ mới góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng sản phẩm, hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam. Ðể thực hiện được mục tiêu trên, Chương trình sẽ tiến hành lựa chọn và tổ chức mạng lưới chuyên gia tìm kiếm công nghệ; cử các nhà khoa học và công nghệ trẻ Việt Nam đi làm việc và thực tập tại nước ngoài; đồng thời, xây dựng danh mục đặt hàng công nghệ cần tìm kiếm và tổ chức tìm kiếm công nghệ; CGCN… (Theo Nhân Dân 9/7).

137 đề tài tham dự "Vườn ươm sáng tạo KH&CN trẻ" 

137 đề tài của các cá nhân, nhóm nghiên cứu đã được đăng ký tại vòng sơ tuyển chương trình “Vườn ươm sáng tạo Khoa học & Công nghệ trẻ” năm 2015. 

Là hoạt động thường niên do Sở Khoa học & Công nghệ phối hợp với Thành Đoàn TP.HCM tổ chức, chương trình Vườm ươm sáng tạo Khoa học & Công nghệ trẻ là một trong những sân chơi tiêu biểu và ý nghĩa của thành phố trong việc bồi dưỡng và phát triển hoạt động nghiên cứu khoa học, sáng tạo của thanh niên. Bên cạnh đó, khuyến khích, tạo điều kiện, đồng thời phát huy tiềm lực, sức sáng tạo của tuổi trẻ thành phố trong việc tham gia các hoạt động sáng tạo và nghiên cứu khoa học, từ đó đề ra các mô hình, giải pháp mới, hiệu quả, ươm tạo các nhà khoa học trẻ, góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của thành phố và đất nước.

Dự kiến, kết quả vòng sơ tuyển sẽ được ban tổ chức công bố vào cuối tháng 12/2014. Các hồ sơ được chọn sẽ được mức kinh phí hỗ trợ từ 80 đến 95 triệu đồng cho mỗi đề tài để thực hiện. (Theo Khám phá 10/7).

Hà Trang (Tổng hợp)

 

 

 

Ông Trần Văn Vinh – Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã có những trao đổi xung quanh vấn đề này.

Thưa ông, với tư cách là cơ quan chủ trì hoạt động GTCLQG hằng năm, ông đánh giá như thế nào về chất lượng các DN tham gia Giải thưởng những năm qua? 

Ông Trần Văn Vinh: GTCLQG xứng tầm là giải thưởng chất lượng ở cấp quốc gia, luôn giữ được vị trí quan trọng và có uy tín trong cộng đồng DN nói riêng và đối với xã hội nói chung. Thực tế triển khai GTCLQG trong những năm qua cho thấy những DN đạt giải hằng năm thực sự là những DN có những thành tích nổi bật trong hoạt động SXKD, có đóng góp tích cực cho cộng đồng và xã hội.

GTCLQG là một giải thưởng uy tín và có quy mô lớn nhưng tại sao rất ít các tổng công ty, tập đoàn lớn tham gia. Thậm chí số lượng doanh nghiệp tham gia giải thưởng cũng chưa được nhiều. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?

Ông Trần Văn Vinh: Phải nhấn mạnh điều này mục tiêu của GTCLQG là tôn vinh, khen thưởng các DN đạt những thành tích xuất sắc và thành tựu nổi bật trong việc cải tiến, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động, đóng góp tích cực cho cộng đồng và xã hội. Điều này không phụ thuộc vào quy mô của DN to hay nhỏ, mà điều quan trọng nhất là DN đó có xứng đáng được trao giải hay không.

Mặc dù GTCLQG là phần thưởng cao quý nhất về chất lượng, được luật định nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế chủ yếu sau đây: GTCLQG chưa thực sự cuốn hút sự quan tâm của doanh nghiệp, chưa trở thành một công cụ tác động tích cực, nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Số lượng doanh nghiệp là tập đoàn, tổng công ty lớn tham gia còn chưa nhiều. Bình quân hằng năm chỉ có khoảng 100 doanh nghiệp tham gia. 

Chúng tôi nhận thấy, một trong những nguyên chính của hiện tượng này là công tác tuyên truyền, quảng bá về GTCLQG chưa nhiều, chưa đáp ứng được yêu cầu; chưa huy động sự tham gia, hưởng ứng tích cực của các bộ, ngành, cơ quan, tổ chức trong quá trình triển khai hoạt động GTCLQG.

Việc đánh giá các hoạt động căn cứ theo một barem cụ thể hay dựa vào báo cáo tự đánh giá của DN? thưa ông?

Ông Trần Văn Vinh: Thứ nhất, GTCLQG chấp nhận 7 tiêu chí Giải thưởng Chất lượng Quốc gia Hoa Kỳ, được cụ thể thành 18 hạng mục với trên 200 câu hỏi thể hiện các yêu cầu cụ thể mà DN tham dự phải đáp ứng được. Việc xem xét, đánh giá DN tham dự Giải thưởng chia thành 2 giai đoạn: đánh giá hồ sơ và đánh giá tại DN tại hai cấp hội đồng giải thưởng địa phương và trung ương. Do vậy, báo cáo tự đánh giá là một trong các hồ sơ quan trọng khi các chuyên gia và hội đồng tiến hành đánh giá hồ sơ tham dự của DN.

Bên cạnh đó, các chuyên gia đánh giá là những người được đào tạo nghiệp vụ về GTCLQG, am hiểu về lĩnh vực quản lý chất lượng và nắm vững các tiêu chí và yêu cầu của GTCLQG; quy trình đánh giá và xét thưởng chặt chẽ, thống nhất dựa trên nguyên tắc công khai, minh bạch và khách quan với sự tham dự của hầu hết các cơ quan quản lý nhà nước trung ương và địa phương, tổ chức có liên quan.

Được biết, DN đạt giải đều áp dụng các phương pháp quản lý tiên tiến như ISO 9001, ISO 14001, TQM, GMP, HACCP… và hầu hết đều là những DN có "tiếng tăm". Vậy Tổng cục có tư vấn gì cho DN vừa và nhỏ áp dụng các công cụ quản lý này để có thể tham gia giải thưởng hay không?

Ông Trần Văn Vinh: GTCLQG được tổ chức hằng năm với mục đích tôn vinh các doanh nghiệp có thành tích nổi trội về chất l¬ượng, hiệu quả sản xuất kinh doanh, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế ứng dụng các hệ thống và công cụ quản lý chất lượng tiên tiến để nâng cao năng suất, chất lư¬ợng và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp một cách toàn diện nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trư¬ờng trong nước và thế giới của DN Việt Nam. Do vậy, trong những năm gần đây các DN tham dự và đạt giải đều áp dụng một hay nhiều mô hình, công cụ hay phương pháp quản lý tiên tiến. 

Năm 2011 Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Chương trình quốc gia “Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam đến năm 2020” giao cho Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức triển khai nhằm tạo động lực và năng lực cạnh tranh của các Doanh nghiệp cũng như cả nền kinh tế Việt Nam. Trong đó, GTCLQG cũng là một trong những giải pháp nâng cao năng suất và chất lượng SPHH của DN.  

Chương trình quốc gia này có Dự án 2: “Thúc đẩy hoạt động năng suất và chất lượng” nhằm tuyên truyền, đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về năng suất và chất lượng; phổ biến áp dụng hệ thống quản lý, mô hình, công cụ cải tiến năng suất và chất lượng; thúc đẩy việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp; đánh giá chất lượng sản phẩm, hàng hóa; đo lường năng suất của nền kinh tế, ngành kinh tế, doanh nghiệp.

Đăng Minh (lược ghi)

 

 

Hội thảo được tổ chức nhằm mục đích tăng cường hội nhập, nâng cao nhận thức, đẩy mạnh hợp tác về khoa học công nghệ giữa các nước Đông Nam Á và Liên minh châu Âu (ASEAN-EU) trong khuôn khổ Chương trình Horizon 2020 (chương trình tiếp theo của Chương trình Khung số 7 – FP7).

Nội dung của Hội thảo nhằm giới thiệu cơ hội tài trợ trong khuôn khổ dự án Horizon 2020 (chương trình tài trợ mới của EU về nghiên cứu và đổi mới sáng tạo) và hỗ trợ các nhà nghiên cứu Việt Nam tham gia các dự án hợp tác với châu Âu trong nhiều lĩnh vực như y tế, môi trường và biến đổi khí hậu, giao thông vận tải, năng lượng, thực phẩm, nông nghiệp…

Bên cạnh việc giới thiệu tổng quan về Horizon 2020, Hội thảo cũng sẽ cung cấp những thông tin cụ thể về các đợt kêu gọi dự án trong thời gian tới, đặc biệt là những cơ hội mở đối với các nhà nghiên cứu Việt Nam cùng việc hướng dẫn viết các đề xuất một cách thành công cũng như việc quản lý tài chính các dự án do EU tài trợ.

Đây sẽ là dịp để các nhà khoa học, nhà nghiên cứu Việt Nam gặp gỡ, trao đổi, chia sẻ thông tin hay hoạt động nghề nghiệp, tìm kiếm cơ hội hợp tác tiềm năng, phát triển các mối quan hệ với các đối tác thuộc Liên minh châu Âu, tạo nên sức mạnh tổng hợp trong hợp tác khoa học và công nghệ.

                                                                                                                                             Ánh Tuyết

Đó là ý kiến phát biểu chỉ đạo của Thứ trưởng Trần Văn Tùng tại buổi họp phân công nhiệm vụ các đơn vị triển khai thực hiện “Chương trình Phát triển thị trường KH&CN đến năm 2020” do Cục Phát triển Thị trường và Doanh nghiệp KH&CN tổ chức tại Hà Nội, ngày 9/1.

Quyết định số 2075/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Phát triển thị trường KH&CN đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành vào tháng 11/2013. Trong đó, Bộ KH&CN có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan có liên quan hướng dẫn và tổ chức thực hiện Chương trình; chủ trì xây dựng kế hoạch, dự toán kinh phí hàng năm để thực hiện Chương trình; lồng ghép các nhiệm vụ của Chương trình với các nhiệm vụ có liên quan của các chương trình, đề án KH&CN quốc gia khác. 

 

Một trong số những quan điểm phát triển quan trọng của Chương trình phát triển thị trường KH&CN đến năm 2020 là: Thị trường KH&CN là một bộ phận cấu thành của thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, có vai trò then chốt trong việc tạo môi trường thúc đẩy hoạt động sáng tạo, đổi mới công nghệ; nâng cao năng lực KH&CN quốc gia phục vụ phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. 

 

Tại buổi họp, đại diện các đơn vị có trách nhiệm đã đưa ra nhiều ý kiến đóng góp cụ thể để hoàn thiện Đề án và kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình. Nội dung triển khai Chương trình gồm nhiệm vụ về tổ chức, xây dựng văn bản hướng dẫn, triển khai chương trình đã được các đại diện đơn vị đem ra thảo luận, trao đổi, xem xét rất chi tiết. Theo đó, Cục Phát triển Thị trường và Doanh nghiệp KH&CN giữ vai trò là đơn vị chủ trì thực hiện chính, cùng với sự phối hợp của nhiều đơn vị khác trong Bộ như: Cục Thông tin KH&CN Quốc gia, Cục Ứng dụng và Phát triển công nghệ, Vụ Kế hoạch Tổng hợp, Viện Chiến lược Chính sách, Tổng Cục ĐLCL, Cục SHTT, Trung tâm Truyền thông… 

 

Phát biểu chỉ đạo tại buổi họp, Thứ trưởng Trần Văn Tùng đã phân công rõ từng nhiệm vụ cụ thể đối với mỗi đơn vị thực hiện Đề án và khẳng định đây là một Đề án lớn rất quan trọng trong năm 2014. Thứ trưởng cũng cho rằng cần Tổ soạn thảo Đề án cần khẩn trương tổng hợp ý kiến các đơn vị thực hiện, bổ sung và hoàn thiện bản kế hoạch Chương trình để sớm trình Bộ trưởng Bộ KH&CN vào tuần sau. Theo Thứ trưởng, cũng cần đặc biệt lưu ý đến việc hoàn thành Quyết định Thành lập Ban chỉ đạo Chương trình do Bộ trưởng Bộ KH&CN làm Trưởng ban và các thành viên là đại diện một số Bộ, ngành có liên quan.

 

Tin, ảnh: Linh Anh

 

Hội nghị thượng đỉnh An ninh hạt nhân đã diễn ra trong một ngày rưỡi, từ chiều ngày 24/3 đến hết ngày 25/3/2014, tại La Hay – Hà Lan. Hội nghị có sự tham dự của Lãnh đạo cấp cao của 53 quốc gia và 4 tổ chức quốc tế là Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế, Liên hợp quốc, Interpol và EU. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã dẫn đầu Đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị.

Bài phát biểu của Thủ tướng tại Phiên toàn thể sáng ngày 25/3/2014 đã nêu rõ những đóng góp của Việt Nam vào sự thành công của Hội nghị. Cụ thể là Việt Nam đã từng bước xây dựng hệ thống pháp luật về an ninh hạt nhân, bảo đảm kiểm soát các nguồn phóng xạ, đào tạo đội ngũ cán bộ và xây dựng văn hóa an ninh cho các cơ quan có liên quan, đồng thời tích cực tham gia các công cụ pháp lý và sáng kiến quốc tế có liên quan đến hạt nhân. Từ Hội nghị thượng đỉnh An ninh hạt nhân lần thứ nhất năm 2010 và lần thứ hai năm 2012 đến nay, Việt Nam đã phê chuẩn Nghị định thư bổ sung (9/2012); gia nhập và phê chuẩn Công ước Bảo vệ thực thể vật liệu hạt nhân và Phần Sửa đổi (10/2012); hợp tác với IAEA, Liên bang Nga và Hoa Kỳ hoàn thành việc chuyển trả toàn bộ số nhiên liệu uran có độ làm giàu cao đã qua sử dụng về Liên bang Nga, kết thúc thành công chương trình chuyển đổi nhiên liệu cho Lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt (7/2013); gia nhập Công ước chung về An toàn quản lý nhiên liệu đã qua sử dụng và An toàn quản lý chất thải phóng xạ (10/2013).

 

 

 

Hội nghị lần này được cho là rất thành công với việc các Nhà lãnh đạo cùng cam kết ngăn chặn những kẻ khủng bố lấy được vật liệu hạt nhân có thể sử dụng làm vũ khí hạt nhân. Thông cáo chung của Hội nghị thượng đỉnh An ninh hạt nhân lần này đưa thêm nhiều cam kết mới, bao gồm:

 

– Giảm lượng vật liệu hạt nhân nguy hiểm mà khủng bố có thể sử dụng làm vũ khí hạt nhân (urani có độ làm giàu cao và plutoni).

– Cải thiện an ninh đối với vật liệu phóng xạ (bao gồm cả urani có độ làm giàu thấp) có thể sử dụng làm bom bẩn.

– Tất cả các quốc gia tham gia Hội nghị thượng đỉnh An ninh hạt nhân sẽ thực hiện theo các hướng dẫn của IAEA về an ninh hạt nhân. Đặc biệt, 35 quốc gia, trong đó có Việt Nam đã cam kết đưa các hướng dẫn này vào hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trong nước.

– Giám định hạt nhân là một công cụ quan trọng trong đấu tranh chống lại việc sử dụng vật liệu hạt nhân bất hợp pháp vì có thể xác định được nguồn gốc của vật liệu hạt nhân cũng như đường di chuyển của vật liệu hạt nhân.

– Tăng cường trao đổi thông tin và hợp tác quốc tế. Sự tin tưởng lẫn nhau sẽ cho phép hợp tác hiệu quả hơn và dễ dàng đánh giá liệu vật liệu hạt nhân trên toàn thế giới có được bảo đảm an ninh hay không.

– Các quốc gia tham gia cũng đã đặt cơ sở cho một cấu trúc an ninh hạt nhân hiệu quả và bền vững, bao gồm các điều ước quốc tế, các hướng dẫn và các tổ chức quốc tế, trong đó IAEA đóng vai trò quan trọng. 

– Liên quan đến việc sử dụng vật liệu hạt nhân trong các ngành công nghiệp, Hội nghị xác định, chính phủ và các ngành công nghiệp cần hợp tác chặt chẽ. Việc bảo đảm an ninh cho vật liệu hạt nhân phải được điều chỉnh bằng pháp luật, nhưng cũng không để ảnh hưởng đến hoạt động của các ngành công nghiệp một cách không cần thiết.

 

Tham dự Hội nghị lần này, Việt Nam tiếp tục tham gia 06 sáng kiến đa phương tự nguyện, đó là các sáng kiến về: Tăng cường an ninh của chuỗi cung ứng đường biển, Bảo đảm an ninh nguồn phóng xạ, Tăng cường thực hiện an ninh hạt nhân, Tuyên bố chung về loại bỏ urani có độ làm giàu cao, Tuyên bố chung an ninh mở rộng, Tuyên bố chung về các Trung tâm đào tạo và hỗ trợ an ninh hạt nhân.

 

Về tương lai của Hội nghị thượng đỉnh An ninh hạt nhân, các Nhà lãnh đạo nhất trí sẽ tổ chức Hội nghị tiếp theo tại Hoa Kỳ vào năm 2016.

 

Nguồn:  Cục An toàn bức xạ và hạt nhân

Nghiên cứu, thiết kế và chế tạo hệ thống chiếu sáng thông minh, tiết kiệm năng lượng sử dụng điốt phát quang và nguồn cấp điện pin mặt trời

Trước nguy cơ cạn kiệt các nguồn năng lượng hóa thạch, những nguồn năng lượng tự nhiên tái tạo được, thân thiện với môi trường đã được đặc biệt chú trọng. Trong đó, năng lượng mặt trời với công suất vô cùng lớn đã trở nên quan trọng hơn rất nhiều trong cán cân năng lượng của loài người. Ở nước ta, ý thức được ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với sự phát triển, Chính phủ đã xem chính sách về năng lượng, sử dụng năng lượng là một trong những chính sách ưu tiên. Những sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích phát triển, trong đó có vật liệu quang điện tử và quang tử, công nghệ chiếu sáng hiệu suất cao tiết kiệm năng lượng, các bộ biến đổi thông minh liên quan đến tấm pin mặt trời, thiết bị và trạm phát điện dùng năng lượng tái tạo, trong đó có điện mặt trời.

 

Trên thực tế, nghiên cứu cơ bản về vật liệu quang điện, quy trình chế tạo và lắp ráp các modul điện mặt trời đã được triển khai ở một số nơi như Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam, Đại học Bách khoa Hà Nội, Solar Lab, Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh, tuy nhiên vẫn đang dừng ở mức độ thử nghiệm. Điện mặt trời vẫn chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong cán cân năng lượng của Việt Nam với tổng công suất lắp đặt chỉ khoảng 3-4MW, tương đương một nhà máy thủy điện nhỏ.

 

Để tiết kiệm năng lượng, các thiết bị chiếu sáng có hiệu suất cao đã được nghiên cứu và phát triển. Trong đó, điốt phát quang LED (Lighting Emission Diode) có nhiều đặc tính vượt trội, do đó được đề xuất sử dụng rộng rãi. Từ đó, một bài toán được đặt ra, đó là làm sao tích hợp điện mặt trời với các thiết bị chiếu sáng LED. Với hiệu suất cao, tiêu thụ ít năng lượng, việc tích hợp LED với modul điện mặt trời sẽ đem lại hiệu quả cao cho các hệ thống chiếu sáng và tiết kiệm năng lượng. Đây cũng chính là mục tiêu mà nhóm nghiên cứu của PGS.TS Dương Ngọc Huyền, Đại học Bách khoa Hà Nội hướng tới với dự án: "Nghiên cứu, thiết kế và chế tạo hệ thống chiếu sáng thông minh, tiết kiệm năng lượng sử dụng điốt phát quang (LED) và nguồn cấp điện pin mặt trời", được thực hiện từ năm 2012 đến tháng 6/2014.

 

Tự chủ công nghệ

 

Từ năm 1988 tới nay, Viện Vật lý kỹ thuật, Đại học Bách khoa Hà Nội đã xây dựng và thiết kế lắp ráp, chuyển giao hơn 70 công trình điện mặt trời độc lập có công suất trong khoảng 1-20kW. Tuy nhiên, các công trình đều mang tính nhỏ lẻ, thực hiện ở nơi không có điện lưới, chủ yếu lắp đặt phục vụ những công trình viễn thông, đèn tín hiệu, hoặc phục vụ dân sinh ở vùng sâu, vùng xa, hải đảo, từ kinh phí của các quỹ phi lợi nhuận. Các hệ điện mặt trời độc lập lệ thuộc vào hệ thống tích trữ năng lượng (ắc quy), do đó khó nâng được công suất và khó giảm chi phí lắp đặt. Trong khi đó, hầu hết thiết bị liên quan đến điện mặt trời đều nhập với giá cao, hệ thống tích trữ năng lượng cần phải thay thường xuyên, khiến giá thành điện năng cao hơn nhiều so với điện lưới.

 

Nhằm tối ưu và hợp lý hóa các giải pháp công nghệ và các thiết bị đã có liên quan đến điện mặt trời để chế tạo hệ thống chiếu sáng có thể hoạt động độc lập, hiệu quả, tiết kiệm năng lượng, đề tài do PGS.TS Dương Ngọc Huyền làm chủ nhiệm tập trung vào một số mục tiêu cụ thể. Đó là phát triển công nghệ chế tạo các tấm panel pin mặt trời, phát triển một phần giải pháp công nghệ liên quan đến thiết kế, chế tạo modul đèn LED và hệ thống chiếu sáng bằng modul đèn LED. Ngoài ra, các nhà khoa học còn nghiên cứu các đặc trưng chiếu sáng của từng loại chíp đèn LED, từ đó tính toán chế độ thích hợp với điều kiện sử dụng.

 

Sau nhiều nỗ lực, nhóm nghiên cứu đã cho ra đời hệ cắt phiến pin mặt trời, chế tạo bộ Laminator (hệ ép chân không gia nhiệt) để chế tạo panel pin mặt trời có công suất đến 150W, có khả năng ép 300kW panel pin mặt trời/năm; đèn LED có công suất chiếu sáng 5, 10 và 30W, hệ thống điện mặt trời 10kW với đèn LED hoạt động độc lập chiếu sáng nội và ngoại thất… Dự án thành công hứa hẹn giúp thay thế được hàng nhập khẩu.

 

Bên cạnh đó, đề tài cũng nghiên cứu hệ thu và tích trữ năng lượng, điều khiển tự động để chế tạo hệ thống chiếu sáng có hiệu quả cao, hoạt động độc lập bằng năng lượng mặt trời, sử dụng thuận tiện cho gia đình hay công sở, phù hợp với điều kiện Việt Nam. Hệ thống còn được tích hợp các bộ phận cảm ứng ánh sáng, được lập trình chiếu sáng theo thời gian, tự động điều tiết năng lượng dự phòng, cảnh báo lỗi và cảnh báo an toàn. Hệ thống có thể được sử dụng linh hoạt ở nhiều nơi như khuôn viên trường học, tòa nhà, đường phố, phòng thí nghiệm… mà không phụ thuộc vào nguồn điện lưới. Đề tài hiện đã chuyển giao một phần hệ điện mặt trời và hệ chiếu sáng bằng modul LED cho Đại học Bách khoa Hà Nội và Bộ Khoa học và Công nghệ./.

 

Nguồn:  Văn phòng các Chương trình trọng điểm cấp Nhà nước