Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh

 

Trả lời phóng viên trên cương vị người đứng đầu ngành KH&CN, Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh cho biết, một trong những ưu tiên của ông trong nhiệm kỳ sắp tới là "chú trọng vấn đề hiệu quả của hoạt động KH&CN, sao cho KH&CN tác động trực tiếp và mạnh mẽ hơn tới năng suất lao động, năng lực cạnh tranh của quốc gia và doanh nghiệp, tốc độ và chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế đất nước".

Xin Bộ trưởng cho biết cảm nghĩ của mình trên cương vị mới?

 

Tôi cảm nhận sâu sắc niềm vinh dự đi đôi với trách nhiệm rất lớn trước đất nước, nhân dân và cộng đồng KH&CN, đặc biệt trong bối cảnh mới, khi KH&CN và đổi mới sáng tạo phải trở thành đòn bẩy cho công cuộc tái cấu trúc kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng để phát triển đất nước nhanh và bền vững.

 

Kỳ vọng và sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước và xã hội đối với KH&CN là một thuận lợi nhưng cũng là một áp lực buộc lực lượng KH&CN phải không ngừng đổi mới và hoàn thiện.

 

Tôi trân trọng nỗ lực và tâm huyết của các Bộ trưởng tiền nhiệm trong việc khởi xướng các đổi mới trong KH&CN, thiết lập hành lang pháp lý và tháo gỡ vướng mắc để tạo thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu, sáng tạo. Đồng thời, tôi cũng thấu hiểu các khó khăn và rào cản trong thực tiễn thi hành để biến các chủ trương tiến bộ thành hiện thực và đi vào cuộc sống.  

 

Con đường phía trước đầy thách thức, nhưng tôi tin rằng, với trí tuệ, nhiệt huyết và sự quyết tâm đồng lòng của lực lượng KH&CN Việt Nam trong nước và ở nước ngoài, chúng ta sẽ đến đích thành công.

 

Thời gian tới, trên cương vị Bộ trưởng Bộ  KH&CN, xin ông cho biết những ưu tiên trong chỉ đạo, điều hành?

 

Ưu tiên hàng đầu trong nhiệm kỳ sắp tới của tôi là tập trung chỉ đạo thực hiện thành công các định hướng, giải pháp phát triển KH&CN theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 20-NQ/TW, những ưu tiên và trọng tâm công tác của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trong đó đặc biệt chú trọng vấn đề hiệu quả của hoạt động KH&CN, sao cho  KH&CN tác động trực tiếp và mạnh mẽ hơn tới năng suất lao động, năng lực cạnh tranh của quốc gia và doanh nghiệp, tốc độ và chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế đất nước.

 

Muốn vậy, cần xác định trúng và đúng tầm nhiệm vụ KH&CN, xuất phát từ thực tiễn và giải quyết được các yêu cầu bức thiết của thực tiễn phát triển đất nước, ngành, lĩnh vực và doanh nghiệp. Doanh nghiệp phải là chủ thể đi đầu trong thương mại hóa kết quả nghiên cứu, ứng dụng và đổi mới công nghệ.

 

Để triển khai có hiệu quả nhiệm vụ KH&CN, nhân tố con người là quan trọng nhất. Cần gây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học mạnh trong nước và ở nước ngoài, kết hợp đồng thời biện pháp động viên, khuyến khích và đặt yêu cầu trở lại đối với nhà khoa học; đào tạo, trọng dụng người tài kết hợp với đòi hỏi về tính liêm chính và đạo đức trong nghiên cứu.

 

Bên cạnh đó, cần bảo đảm phương tiện và môi trường làm việc thuận lợi cho cán bộ khoa học. Đầu tư có hiệu quả cho hạ tầng  KH&CN, trang thiết bị nghiên cứu, phòng thí nghiệm, nguồn lực thông tin và tài chính, kể cả hạ tầng mềm, đó là môi trường học thuật tiên tiến, lành mạnh. 

 

Có con người giỏi và phương tiện hiện đại chưa đủ, chúng ta cần tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý hoạt động KH&CN theo hướng dỡ bỏ các rào cản, giải phóng tối đa tiềm năng sáng tạo, nới rộng quyền tự chủ đi đôi với đánh giá công khai, minh bạch kết quả hoạt động nghiên cứu.

 

Cuối cùng, với một nước đi sau như Việt Nam, cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế, thúc đẩy hợp tác nghiên cứu chung để tranh thủ nguồn lực và tri thức của các quốc gia tiên tiến, đồng thời từng bước nâng tầm năng lực và trình độ nghiên cứu trong nước để có thể tham gia hợp tác đối tác bình đẳng và cùng có lợi trong dài hạn.

 

Nhân dịp này, Bộ trưởng muốn gửi gắm thông điệp gì tới cộng đồng KH&CN Việt Nam?

 

Tôi tin tưởng vào trí tuệ, lòng tự trọng và trách nhiệm đối với công việc, với đất nước của các nhà khoa học Việt Nam. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự ủng hộ và chia sẻ của cộng đồng KH&CN Việt Nam trong nước và ở người ngoài, cùng chung sức, đồng lòng đóng góp cho thành công của sự nghiệp KH&CN.

 

Tôi cũng mong ngành KH&CN tiếp tục nhận được sự quan tâm chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ, sự hợp tác và phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương, sự hưởng ứng nhiệt tình của người dân và các lực lượng xã hội, để KH&CN và đổi mới sáng tạo thực sự trở thành động lực thúc đẩy phát triển đất nước nhanh và bền vững.

 

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

 

Nguyễn Hoàng

 

Nguồn: http://baodientu.chinhphu.vn/Khoa-hoc-Cong-nghe/Bo-truong-Chu-Ngoc-Anh-KHCN-phai-tac-dong-manh-me-hon-toi-nang-luc-canh-tranh-quoc-gia/251953.vgp

 

 

 

 

 

GS. TS Phạm Gia Khánh đề xuất ý kiến đóng góp về vai trò quan trọng của việc xác định khung chương trình chuẩn

 

GS. TS Phạm Gia Khánh, chủ nhiệm chương trình KC 10 giai đoạn 2016-2020, cho rằng “cần phải xác định được khung chương trình chuẩn, lấy đó làm cơ sở để định hướng những nội dung cụ thể như nghiên cứu về những phương pháp, công nghệ nào, ở trình độ khoa học ra sao. Có được như vậy đã đạt được 50% thành công”.

 

Ngày 9/4, Bộ KH&CN đã tổ chức gặp mặt 6 ban chủ nhiệm các chương trình KH&CN trọng điểm cấp nhà nước KC 02 “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ vật liệu mới”, KC 05 “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ năng lượng”, KC 08 “Nghiên cứu khoa học và công nghệ phục vụ phòng tránh thiên tai, bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên”, KC 09“Nghiên cứu khoa học và công nghệ phục vụ quản lý biển, hải đảo và phát triển kinh tế biển”, KC 10 “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ tiên tiến phục vụ bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ cộng đồng” và KX 01 “Nghiên cứu khoa học phát triển kinh tế, văn hóa con người và xã hội Việt Nam”. Đây là những chương trình mà Bộ KH&CN  quyết định tiếp tục duy trì đầu tư trong giai đoạn 2016-2020.

Tránh trùng lặp gây lãng phí nguồn lực

 

Theo TS.Nguyễn Quân Nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN, các chương trình KC và KX giai đoạn 2015-2016 đã đạt được nhiều thành công, góp phần phát huy tiềm lực KH&CN cho nhiều đơn vị nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên để các chương trình đó ngày càng đi vào thực chất và có nhiều sản phẩm thiết thực cho đời sống kinh tế – xã hội của đất nước, Bộ KH&CN đã hệ thống hóa lại các chương trình cấp quốc gia và điều chỉnh lại trong giai đoạn 2016-2020 với tiêu chí tránh để trùng lặp, gây lãng phí nguồn lực đầu tư của nhà nước. Trên cơ sở những chương trình đã có nhiều hiệu quả, Bộ KH&CN đã lựa chọn ra 5 chương trình KC và 1 chương trình KX, riêng chương trình KC 02 dù có một số nội dung tương tự với một số chương trình quốc gia khác nhưng vẫn được Bộ KH&CN duy trì do “không thể tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước mà không có sự phát triển của khoa học vật liệu. Hiện nay hầu hết các vật liệu cho sản xuất công nghiệp và phục vụ an ninh quốc phòng đều phải đi nhập. Vì vậy Bộ KH&CN đã đề nghị Chính phủ cho tiếp tục thực hiện chương trình KC 02 cũng với mong muốn các nhà khoa học Việt Nam có thể nghiên cứu, chế tạo được những loại vật liệu mới hoặc làm chủ, tối ưu hóa công nghệ sản xuất”, TS. Nguyễn Quân cho biết.

 

Mở thêm hướng thực hiện những nhiệm vụ thuộc các lĩnh vực nghiên cứu mà không có mặt trong 5 chương trình KC và 1 KX, TS. Nguyễn Quân cho rằng, các nhà nghiên cứu vẫn có thể thực hiện được các nhiệm vụ này dưới hình thức nhiệm vụ độc lập và thậm chí là những dự án độc lập quy mô lớn, và “Bộ KH&CN sẵn sàng ủng hộ nếu nhiệm vụ được xác định là cần thiết với khoa học và đời sống”.

 

Xác định khung chương trình chuẩn

 

Thay mặt ban chủ nhiệm chương trình KC 10, GS. TS Phạm Gia Khánh cho rằng để chương trình phát huy được hiệu quả, có được sản phẩm thực sự đáp ứng được nhu cầu xã hội “cần phải xác định được khung chương trình chuẩn, lấy đó làm cơ sở để định hướng những nội dung cụ thể như nghiên cứu về những phương pháp, công nghệ nào, ở trình độ khoa học ra sao. Có được như vậy đã đạt được 50% thành công”. Với nhiều năm kinh nghiệm phụ trách chương trình và đạt được nhiều thành công, GS.TS Phạm Gia Khánh đề đạt, việc xác định nhiệm vụ từ dưới lên trên như cách làm hiện nay là chưa hoàn toàn chuẩn xác. Để giải quyết được vấn đề này, mỗi Ban chủ nhiệm chương trình có thể tiến hành tổ chức hội thảo để tìm ra trong lĩnh vực chuyên môn đó, thế giới đang quan tâm đến vấn đề gì, Việt Nam cần những vấn đề gì và cần những công nghệ nào phù hợp trong vòng 5 năm tới. Đây là cơ sở để xác định được những khung chương trình và nội dung cần giải quyết.

 

Liên quan đến việc đánh giá và nghiệm thu đề tài, GS Mai Quỳnh Nam, thành viên ban chủ nhiệm chương trình KX 01 cho rằng, xu hướng nghiên cứu liên ngành trong lĩnh vực KHXH đang rất phát triển, điều đó cũng phù hợp với chương trình KX 01 giai đoạn 2016-2020. Tuy nhiên có một hiện tượng là hội đồng khoa học chương trình “thường mời nhiều giáo sư nhiều kinh nghiệm nhưng có nhiều người chỉ am hiểu một ngành, một lĩnh vực. Vì vậy việc mời họ tham gia một hội đồng liên ngành để đánh giá là vấn đề sai cơ bản”. Để làm tốt vấn đề này, theo GS Mai Quỳnh Nam, “cần mời được những người có đủ năng lực”. Do một phần nguyên nhân này mà có xảy ra chuyện “có người thuộc ngành này nhưng vẫn ‘xin’ được kinh phí nghiên cứu cho một đề tài thuộc lĩnh vực khác”.

 

Ghi nhận những đóng góp của ban chủ nhiệm các chương trình, Lãnh đạo Bộ KH&CN đề nghị Văn phòng Các chương trình trọng điểm quốc gia, đơn vị đóng vai trò quản lý về nhà nước với các chương trình KC, KX, tiếp tục hoàn thiện các văn bản hướng dẫn các ban chủ nhiệm, các nhà nghiên cứu thực hiện đúng tinh thần thông tư 55 về hướng dẫn định mức xây dựng, phân bổ dự toán và quyết toán kinh phí đối với nhiệm vụ khoa học và công nghệ có sử dụng ngân sách nhà nước, thông tư 27 về quy định khoán chi thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước, đồng thời nhanh chóng triển khai việc ký kết những hợp đồng đề tài nghiên cứu mới trong năm 2016.  

 

Thanh Nhàn

 

 

Viện nghiên cứu khoa học y dược lâm sàng 108 ký kết hợp tác với Viện nghiên cứu y học nhiệt đới (ĐH Tubingen, Đức)

 

Thủ tướng Chính phủ vừa có ý kiến chỉ đạo về việc đầu tư dự án xây dựng Trung tâm nghiên cứu và phát triển kỹ thuật ghép mô, bộ phận cơ thể người thuộc Viện nghiên cứu khoa học y dược lâm sàng 108 – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ nhất trí sự cần thiết triển khai nhiệm vụ khoa học và công nghệ phát triển Trung tâm nghiên cứu và phát triển kỹ thuật ghép mô, bộ phận cơ thể người thuộc Viện Nghiên cứu khoa học y dược lâm sàng – Bệnh viện Trung ương quân đội 108.

 

Thủ tướng Chính phủ đồng ý với đề xuất của Bộ Quốc phòng, Bộ Khoa học và Công nghệ sử dụng nguồn vốn sự nghiệp khoa học và công nghệ giai đoạn 2016-2021 để triển khai thực hiện nhiệm vụ, phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách Nhà nước.

 

Bộ Tài chính, Bộ KH&CN phối hợp với các cơ quan liên quan xem xét bố trí kinh phí, hướng dẫn Bộ Quốc phòng và đơn vị chủ trì nhiệm vụ thực hiện đầy đủ thủ tục phê duyệt theo quy định; trường hợp vướng mắc, vượt thẩm quyền, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.

 

Nguồn: http://www.vietnamplus.vn/dau-tu-trung-tam-nghien-cuu-va-phat-trien-ky-thuat-ghep-mo/378629.vnp

Theo Roche – công ty dược phẩm Thụy Sỹ được đánh giá là mạnh nhất về nghiên cứu ung thư- thế giới phải chi trung bình 39 tỷ USD mỗi tháng cho thuốc điều trị ung thư, nhưng gần như không hiệu quả.

 

Lừa khối u nuốt thuốc độc bằng bóng nano

 

Các nhà nghiên cứu Mỹ vừa tìm ra cách lừa khối u nuốt thuốc độc, sử dụng chất xúc tác hoá trị Doxorubicin (dox). Đây là loại thuốc chữa ung thư thường dùng, có tác dụng làm thay đổi DNA của tế bào ung thư và ngăn chúng phân chia. Tuy nhiên khi vào máu, nó có thể giết chết các tế bào cơ quanh tim, khiến tim ngừng đập.

 

Để giải quyết vấn đề này, nhóm nghiên cứu của Mauro Ferrari – chuyên gia về y học nano, Giám đốc Viện Nghiên cứu phương pháp Houston, Mỹ – đã phát triển các hạt silicon xốp và dùng chúng như “người vận chuyển thuốc”.

 

 

 

Công nghệ nano đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong chữa trị ung thư. Ảnh: Motherboard.vice.com

Kích thước micromet và dáng hình đĩa cho phép những hạt này dễ dàng đi qua các mạch máu. Khi chạm vào các mạch máu dễ thẩm thấu gần khối u, chúng sẽ “trốn thoát” khỏi dòng tuần hoàn và cư ngụ tại đó. Tuy nhiên, nếu đưa dox vào các hạt này, tế bào ung thư sẽ thiết lập màng protein để đẩy thuốc ra trước khi chúng kịp phát huy tác dụng.

 

Giải pháp mà Ferrari chọn là nối nhiều phân tử dox tạo thành chuỗi gọi là polymer. Họ nhồi những polymer chứa thuốc dox này vào các phân tử silicon và tiêm chúng vào chuột có u di căn phổi và gan.

 

Kết quả, các phân tử silicon đã tụ lại trong và quanh khối u. Chúng phân rã trong 2-4 tuần, giải phóng các chuỗi polymer chứa thuốc dox. Trong môi trường nhiều dịch quanh tế bào ung thư, các chuỗi polymer cuộn lại thành những hạt bóng nhỏ có đường kính 20-80 nanomet. Bằng cách này, các quả bóng chứa thuốc dox xâm nhập được vào tế bào khối u. Thay vì bị bơm đẩy ra ngoài, những quả bóng lại được bơm ngược vào nhân.

 

Ngoài ra, để tận dụng môi trường axít đặc trưng quanh màng tế bào, Ferrari đã tạo ra các kết nối hoá học giữa phân tử dox và polymer sao cho chúng có thể tự giải phóng trong môi trường axít, giúp thuốc diệt ung thư dox phát huy tác dụng cao nhất. Thử nghiệm trên chuột bị ung thư cho thấy, sau 8 tháng hơn 50% số chuột đã không còn dấu hiệu di căn.

 

Diệt ung thư bằng cách ngăn tái thiết tế bào

 

Mới đây, kỹ sư y sinh Jan Lammerding của ĐH Cornell (Mỹ) và nhà sinh học Matthieu Piel của Viện Curie (Pháp) phát hiện màng bảo vệ nhân tế bào ung thư sẽ bị xé rách, DNA của chúng bị “tổn thương” khi đi qua những khe hẹp.

 

Nhóm của Lammerding đặt các tế bào ung thư và tế bào khỏe mạnh trong một loạt chướng ngại vật. Những tế bào này đã được biến đổi gene, mang các protein huỳnh quang màu xanh và đỏ trong nhân. Khi tế bào trườn qua một điểm hẹp, các hạt màu dịch chuyển vào bào tương, màng tế bào bảo vệ nhân bị xé rách.

 

Tương tự, nhóm của Piel cũng phát hiện ra sự rò rỉ phân tử từ nhân của tế bào khi chúng bị ép. Không chỉ vậy, họ còn khẳng định rằng việc cố gắng chui qua một lỗ hẹp sẽ làm tổn thương tới DNA của tế bào.

 

Đây có thể là những tổn thương chí tử khiến tế bào khó tồn tại, nhưng chúng lại có khả năng hàn gắn vết thương cực nhanh – trong vòng từ 10-30 phút. Chúng có thể sửa chữa những đoạn DNA bị gãy và một phân tử có tên Escrt III sẽ giúp làm lành những lỗ thủng trên màng nhân. Đây là nguyên nhân các tế bào ung thư sống sót và lặn lội di chuyển tới những vùng xa trong cơ thể để phát triển.

 

Phát hiện của 2 nhóm nhà khoa học giúp mở ra hướng điều trị ung thư mới: Tìm ra loại thuốc ngăn chặn quá trình sửa chữa của màng nhân và DNA của tế bào ung thư để chặn sự di căn của chúng.

 

Xét nghiệm máu mẹ, chẩn đoán ung thư cho con

 

Nhà khoa học Yuk Ming Dennis Lo – Giám đốc Viện Khoa học sức khoẻ Li Ka Shing, Hồng Kông (Trung Quốc) – đã tạo nên bước ngoặt trong y học vào năm 1996 khi phát hiện ra DNA của em bé chưa sinh trôi nổi trong huyết tương máu mẹ.

 

Kết quả nghiên cứu sau đó giúp ông biết được, các tế bào khối u đang chết dần của bệnh nhân ung thư sẽ giải phóng DNA vào hệ tuần hoàn. Các kết quả này giúp Lo đưa ra ý tưởng: “Tôi nghĩ rằng những em bé lớn lên trong bụng mẹ cũng giống như một tế bào ung thư lớn lên trong người bệnh nhân, chỉ khác là tôi chưa bao giờ thấy một khối u nào nặng tới 3,6kg. Nếu một khối u ung thư có thể giải phóng ra đủ số DNA để chúng ta chẩn đoán thì một em bé cũng có thể làm được như vậy”.

 

Bằng cách đun sôi huyết tương lấy từ máu người mẹ, Lo thu được DNA của em bé. Với công nghệ giải mã gene mới xuất hiện năm 2008, các mẩu DNA ít ỏi của em bé có thể được nhân lên nhiều lần. Cũng nhờ vậy, các nhà khoa học có thể kiểm tra liệu em bé có bị thừa nhiễm sắc thể số 21 gây bệnh down hoặc có những khiếm khuyết về gene, trong đó có đột biến gene Brac1 gây bệnh ung thư vú hay không.

 

T. Bình (Tổng hợp)