Tại tọa đàm “Nâng cao giá trị nông sản Việt qua công nghệ thực phẩm” tổ chức tại TP HCM sáng 26/10, PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Viện trưởng Viện cơ điện nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (VIAEP) cho biết, việc chế tạo máy móc, ứng dụng công nghệ bảo quản chưa có nhiều đơn vị đầu tư công nghệ. Việc ứng dụng các hệ thống bảo quản, quản lý nông sản phục vụ xuất khẩu công nghệ cao vẫn chưa nhiều.

Thực tế từ năm 2010 Chính phủ ban hành Quyết định 63 và năm 2013 có Quyết định 68 cụ thể hóa chính sách hỗ trợ giảm tổn thất sau thu hoạch trong nông nghiệp. Theo ông Tuấn, những chính sách này nhiều năm qua hỗ trợ nông dân, doanh nghiệp mua sắm máy móc, thiết bị nhằm cơ giới hóa phục vụ bảo quản sản phẩm nông sản, giúp giảm tổn thất trong quá trình bảo quản sau thu hoạch. Tuy nhiên việc tiếp cận vốn vay ưu đãi phục vụ mua sắm máy móc của tổ chức, doanh nghiệp nông nghiệp còn hạn chế. Ngoài ra, các loại hình vốn vay ưu đãi cho các thiết bị máy móc nhập khẩu khó đáp ứng với nhu cầu của người sản xuất, đặc biệt là sản phẩm công nghệ cao. Điều này xuất phát do quy định máy móc thiết bị phải qua quy trình giám định trước khi nhập khẩu mới được đưa vào sử dụng.

Bà Phạm Thị Hồng Hạnh, đại diện Vụ hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho rằng, việc giảm thất thoát, phát thải carbon từ ngành nông nghiệp đòi hỏi phải ứng dụng công nghệ mới. Đây là yêu cầu rất quan trọng nhằm giúp cơ quan quản lý thực hiện cam kết quốc tế về giảm phát thải carbon bằng 0 vào năm 2050 (mục tiêu Net Zero). Bà cho rằng cần tăng cường phối hợp cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, nông dân… ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực chế biến, bảo quản sau thu hoạch.

Ông David Israel, Giám đốc chiến lược toàn cầu Đại học Melbourne (Australia) thừa nhận, đầu tư trong nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp vốn cần thời gian dài và nguồn vốn lớn. Quá trình này được ông ví như đi qua “thung lũng chết”, khi nguồn vốn nhà đầu tư sụt giảm vì họ chưa nhìn ra giá trị kinh tế của nghiên cứu. Do đó, nhà đầu tư cần có nguồn vốn tài trợ lâu dài và họ cũng cần sự tham gia hỗ trợ của Chính phủ như một đối tác chia sẻ một phần rủi ro.

Nêu kinh nghiệm ở Australia, ông David Israel, các đại học, nhà đầu tư và Chính phủ sẽ cùng hợp tác trong các dự án nông nghiệp mang tính bao trùm, giải quyết vấn đề lớn. Một phần lợi nhuận từ công nghệ mang lại được tái đầu tư giải quyết những bài toán lớn tiếp theo.

Hà An

Nhóm nghiên cứu tại Đại học Oxford, Anh, phát triển một loại pin lithium-ion mềm, nhỏ gọn dùng cho lĩnh vực y sinh như cung cấp năng lượng cho các robot tí hon, máy khử rung tim, máy tạo nhịp tim, Interesting Engineering hôm 25/10 đưa tin. “Đến nay, đây là pin lithium-ion hydrogel nhỏ nhất và có mật độ năng lượng vượt trội”, tiến sĩ Yujia Zhang tại Khoa Hóa học thuộc Đại học Oxford, tác giả chính của nghiên cứu mới, cho biết.

Việc phát triển các thiết bị thông minh tí hon, thường nhỏ hơn vài mm3, đòi hỏi nguồn năng lượng nhỏ tương ứng. Với thiết bị y sinh tương tác trực tiếp với mô sinh học, pin cung cấp năng lượng phải làm từ vật liệu mềm để đảm bảo an toàn và ít xâm lấn. Lý tưởng nhất, pin cần có dung lượng lớn, khả năng tương thích sinh học, phân hủy sinh học và kích hoạt được. Chúng cũng cần khả năng điều khiển từ xa để nâng cao chức năng và khả năng thích ứng trong những môi trường phức tạp. Tuy nhiên, việc kết hợp tất cả các đặc điểm này vào một viên pin gặp rất nhiều khó khăn.

Để giải quyết, nhóm nhà khoa học từ Đại học Oxford đã phát triển pin lithium-ion nhỏ, mềm dẻo, sử dụng các giọt hydrogel tương thích sinh học. Ứng dụng quy trình “lắp ráp hỗ trợ chất hoạt động bề mặt”, loại pin mới kết hợp ba giọt siêu nhỏ, mỗi giọt có thể tích 10 nano lít, với sự hỗ trợ của các phân tử giống xà phòng. Hai giọt trong số đó chứa những hạt lithium-ion với khả năng tương tác để tạo ra năng lượng.

Pin mới được kích hoạt bằng ánh sáng, có thể sạc lại và phân hủy sinh học. Trong nghiên cứu, pin đã cung cấp năng lượng cho các phân tử mang điện di chuyển giữa những tế bào tổng hợp, cũng như kiểm soát nhịp đập và khử rung tim cho chuột. Bằng cách tích hợp các hạt từ tính, nó có thể đóng vai trò như một nguồn năng lượng di động.

Theo nhóm nghiên cứu, các thử nghiệm điều trị tim trên động vật cho thấy tiềm năng của loại pin mới như một giải pháp không dây và phân hủy sinh học đầy hứa hẹn. Thiết kế sáng tạo này giúp giải quyết những thách thức chính trong việc cung cấp năng lượng cho thiết bị y sinh, mang lại giải pháp tương thích sinh học, an toàn và hiệu quả. Hiện nhóm đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế.

Thu Thảo (Theo Interesting Engineering)

Nếu coi toàn bộ lịch sử Trái Đất là một ngày thì con người sẽ chỉ xuất hiện trong vài giây cuối trước nửa đêm. Vài trăm nghìn năm của loài người chỉ chiếm một phần tí hon trong lịch sử. Vậy hành tinh xanh bao nhiêu tuổi và làm cách nào để tìm ra con số này?

Trái Đất hình thành khoảng 4,54 tỷ năm trước, 10 triệu năm sau khi hệ Mặt Trời ra đời. Sau khi một đám mây khí khổng lồ sụp đổ để tạo ra Mặt Trời, những mảnh còn lại của đám mây này tạo nên các hành tinh.

Tuy nhiên, Trái Đất sơ khai hoàn toàn không giống với thế giới xanh tươi mà con người biết ngày nay. Khi mới chào đời, Trái Đất vẫn còn nóng chảy do những vụ va chạm đã tạo ra hành tinh. Những phần nặng hơn, như sắt, chìm xuống để tạo thành lõi, những phần nhẹ hơn nổi lên bề mặt. Cuối cùng, điều này khiến Trái Đất có nhiều lớp – lõi, lớp phủ, vỏ.

Khi hệ Mặt Trời yên tĩnh lại và ít thiên thạch đâm vào Trái Đất hơn, các đại dương hình thành và sự sống xuất hiện gần như ngay lập tức. “Con người không thể tồn tại trong phần lớn lịch sử Trái Đất, nhưng sinh vật sống dạng tế bào đã tồn tại liên tục khoảng 3,5 tỷ năm”, Mark Popinchalk, nhà thiên văn tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Mỹ và Đại học New York, cho biết. Nghiên cứu mới thậm chí cho thấy con số này có thể còn lớn hơn – 4,2 tỷ năm.

Giới khoa học thu thập thông tin về dòng thời gian nhờ vào mặt đất. Đá là chìa khóa để xác định tuổi Trái Đất và những điều kiện trên hành tinh trong quá khứ. Nhờ phương pháp xác định niên đại bằng đồng vị phóng xạ, giới khoa học có thể sử dụng lượng những nguyên tố phóng xạ khác nhau để tính tuổi một tảng đá. “Tuy nhiên, đá trên Trái Đất có thể gây khó khăn vì hành tinh này có rất nhiều hoạt động, rất bận rộn. Núi lửa, phong hóa và các quá trình địa chất đồng nghĩa, việc tìm kiếm đá từ thời điểm Trái Đất hình thành vô cùng khó”, Popinchalk nói.

Mặt Trăng hình thành từ một vụ va chạm với Trái Đất khi còn non trẻ, nhưng không có những mảng kiến tạo rắc rối như Trái Đất. Các mẫu đá Mặt Trăng từ thời Apollo đã giúp tinh chỉnh ước tính tuổi của hành tinh xanh, và mẫu vật mới từ những nhiệm vụ như Hằng Nga 5 đang bổ sung cho sự hiểu biết của nhân loại về lịch sử Mặt Trăng.

Với các hành tinh lân cận như sao Hỏa, con người có thể phóng robot đến thu thập đá rồi mang về phân tích để xác định niên đại. Nhưng làm thế nào để xác định tuổi của những hành tinh xa xôi quay quanh các ngôi sao khác?

“Cách tốt nhất để tìm hiểu về hành tinh quanh các ngôi sao khác là nghiên cứu chính ngôi sao đó. Tôi đoán tuổi của một ngôi sao bằng cách nhìn vào tốc độ quay. Sao trẻ quay nhanh trong khi sao già sẽ quay chậm. Nếu đo được tốc độ quay của một ngôi sao có hành tinh kèm theo, tôi có thể ước tính tuổi sao và sử dụng một con số tương tự cho hành tinh”, Popinchalk giải thích.

Khi khám phá những thế giới mới ngoài hệ Mặt Trời, con người cũng đang tìm hiểu chi tiết hơn về cách các hành tinh hình thành. Điều này sẽ giúp con người hiểu rõ hơn về lịch sử của chính Trái Đất.

Thu Thảo (Theo Live Science)

Phát hiện của nhóm nghiên cứu đến từ Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga và Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam vừa công bố trên tạp chí Far Eastern Entomologist. Đây là lần đầu tiên loài này được ghi nhận tại Việt Nam, đánh dấu sự mở rộng phạm vi phân bố về phía Đông của loài này ở Đông Nam Á.

Rết Scolopendra pinguis thuộc họ Scolopendridae có chiều dài trung bình khoảng 5,5 cm, tối đa lên đến 6,5 cm. Các đốt râu đầu tiên của loài này không có lông, trong khi các đốt sau được bao phủ bởi lớp lông tơ nhỏ. Đầu có màu xanh đậm ở phía trước và chuyển sang màu vàng nhạt ở phần sau, tạo nên đặc trưng màu sắc phân biệt cho loài. Ngoài ra, các chi cuối cùng của chúng dài và mỏng.

Thạc sĩ Lê Xuân Sơn, đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, trước khi được phát hiện ở Việt Nam, Scolopendra pinguis từng được ghi nhận tại Myanmar, Thái Lan và Lào. Phát hiện mới này cho thấy loài rết này cũng phân bố trong hệ sinh thái rừng đá vôi của Phong Nha – Kẻ Bàng, khu vực có độ ẩm cao và thảm lá dày, đặc biệt tại những khu rừng tre và rừng thường trên nền đá vôi.

Các mẫu vật thu thập tại Phong Nha – Kẻ Bàng cho thấy chúng có những khác biệt nhỏ so với các mẫu được tìm thấy trước đây tại Thái Lan và Lào. Trên tấm lưng và bụng của các mẫu vật ở Việt Nam xuất hiện các lỗ nhỏ rải rác, trong khi ở Lào và Thái Lan không quan sát thấy đặc điểm này (theo Siriwut, 2016). Điều này làm nổi bật sự đa dạng hình thái và di truyền của loài trong các quần thể khác nhau.

Các mẫu vật hiện được cố định và bảo quản trong cồn 70-80% tại Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga và Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam để phân tích chi tiết.

Thạc sĩ Lê Xuân Sơn cho biết, việc ghi nhận loài Scolopendra pinguis cho thấy khu hệ rết tại Việt Nam vẫn còn tiềm ẩn nhiều loài chưa được khám phá. Nghiên cứu sâu hơn về phân loại học của nhóm này hứa hẹn sẽ mang lại nhiều phát hiện mới.

Năm 2022 Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga cũng phát hiện loài rết Scolopendra cataracta thuộc giống Scolopendra, họ Scolopendridae tại Vườn Quốc gia Tà Đùng, tỉnh Đắk Nông. Loài này có chiều dài cơ thể là 24 cm (tính cả râu và chân cuối là 32 cm). Chiều rộng của các đốt thân trung bình 1,6 cm, lớn nhất đạt 1,8 cm.

Hiện các loài rết lớn thuộc giống Scolopendra nói chung ở Việt Nam bị săn bắt khá phổ biến để phục vụ cho các nhu cầu làm thuốc, sinh vật cảnh hoặc làm thức ăn cho các loài động vật nuôi. Điều này dẫn đến sự suy giảm đáng kể số lượng của các loài này. Việc ghi nhận loài thêm bằng chứng về đa dạng sinh học tại Việt Nam và công tác bảo tồn.

Nhật Minh