6 tỷ đồng là con số phải chi cho đào tạo một thạc sĩ công nghệ vũ trụ tại Nhật Bản, cho thấy mức đầu tư bài bản, chịu chi của chúng ta nhằm thực hiện quyết tâm đến năm 2020 sẽ làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh.
6 tỷ đồng, liệu có quá đắt?
Tư duy đào tạo nguồn nhân lực công nghệ vũ trụ hiện nay là không chỉ đào tạo cho cán bộ của mình mà cho đội ngũ thế hệ những người hoạt động trong ngành vũ trụ tại Việt Nam. Ví von một cách hình ảnh, PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm vệ tinh quốc gia (VNSC) cho biết sẽ đào tạo và giữ người tài như mô hình một đội bóng. Không có tư duy cá nhân trong phát triển ngành công nghệ vũ trụ. Một người giỏi không thể làm nên một tập thể giỏi.
Lễ tốt nghiệp của khóa 1 trong chương trình đào tạo thạc sĩ công nghệ vũ trụ tại Đại học Keio, Nhật Bản (16/9/2015)
Xác định rõ nguồn nhân lực là vô cùng quan trọng, trong thời gian qua, VNSC đã có kế hoạch phát triển và bồi dưỡng nguồn nhân lực cho ngành công nghệ vũ trụ. Hiện tại VNSC đã cử nhiều cán bộ trẻ sang Nhật Bản tham gia các khóa đào tạo Thạc sĩ về công nghệ vũ trụ tại 5 trường Đại học hàng đầu quốc gia này. Đến năm 2018, khóa đào tạo cuối cùng mới kết thúc.
Về lý do Nhật Bản là quốc gia được lựa chọn để đưa cán bộ đi đào tạo mà không phải là Nga, Mỹ- những cường quốc về công nghệ vũ trụ, PGS.TS Phạm Anh Tuấn cho biết,hiện dự án được đánh giá quan trọng nhất của ngành vũ trụ đó là xây dựng Trung tâm vũ trụ quốc gia mà một trong những hợp phần quan trọng là xây dựng nguồn nhân lực.
Đây là nguồn vốn ODA của Nhật và các học viên được cử đi học được cấp kinh phí từ nguồn này. Tất nhiên, bên cạnh việc cử người sang Nhật Bản thì Trung tâm còn có các học viên đang theo học tại Châu Âu, Mỹ, Đài Loan… Song, tổng thể số lượng cán bộ đi học ở Nhật vẫn là lớn nhất.
PGS.TS Phạm Anh Tuấn cũng tiết lộ,kinh phí đào tạo một thạc sỹ công nghệ vũ trụ tại Nhật Bản là 6 tỷ đồng/người. Tất nhiên, con số đó không chỉ có tiền học mà còn là tiền ăn ở, tiền tham gia chế tạo vệ tinh… Chương trình đào tạo thạc sĩ công nghệ vũ trụ tại Nhật là một chương trình toàn diện thông qua thiết kế, chế tạo và thử nghiệm vệ tinh.
Với chương trình đào tạo này cho thấy suất đầu tư trên một thạc sĩ lại có hiệu quả. Con số 6 tỷ lúc này lại không quá lớn. Những con người này sẽ là những người làm chủ công nghệ sản xuất vệ tinh. Việt Nam sản xuất vệ tinh cho riêng mình và xuất khẩu cho các quốc gia khác là điều nằm trong tầm tay.
"Còn chỉ nhìn việc đi mua vệ tinh thì mãi mãi, cũng chỉ dừng lại ở đó chứ không thể phát triển hơn được". Vậy nên, câu chuyện đào tạo nhân lực luôn luôn đặt lên hàng đầu cho bất kể lĩnh vực nào, đặc biệt là ngành công nghệ vũ trụ. Vấn đề đặt ra là,không chỉ đào tạo mà còn phải nuôi dưỡng, giữ được đội ngũ này phục vụ đất nước mới là bài toán lâu dài.
Học viên tham gia thử nghiệm vệ tinh cỡ micro tại Học viện kỹ thuật Kuyshu, Nhật Bản
Khó khăn giờ đây, là tiền đầu tư đào tạo cao như vậy nhưng với cơ chế đãi ngộ như hiện nay, trả lương theo hệ số Nhà nước, một thạc sĩ mức lương khoảng 3 triệu thì làm sao giữ được chân người tài?“Hiện nay, chúng tôi đang làm tờ trình để có một cơ chế đặc thù cho đãi ngộ những người làm trong ngành vũ trụ” – PGS.TS Phạm Anh Tuấn cho biết.
Chủ động liên kết đào tạo – đa dạng hóa các lĩnh vực
Theo kế hoạch dự kiến, khi Trung tâm vũ trụ đi vào hoạt động thì số nhân sự cần là 300 – 350 người. Hiện trạng đào tạo tại Việt Nam cho thấy, với năng lực của các trường đại học tại Việt Nam thì một năm cho ra trường khoảng 15- 20 cán bộ. Và nếu chỉ trong chờ vào các trường này thì chắc chắn không thể có nhân sự vận hành theo đúng kế hoạch.
Nhận thức được điều này, bên cạnh các dự án ODA vay vốn nước ngoài có gói đào tạo, hoặc cử người đi đào tạo ngắn hạn tại nước ngoài thì Trung tâm vệ tinh quốc gia cũng chủ động liên kết với một số trường đại học trong nước để mở các ngành đào tạo về công nghệ vũ trụ.
Hiện nay, VNSC đã hợp tác đào tạo với trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội, trường Đại học Công nghệ – Đại học quốc gia Hà Nội và trường Đại học quốc tế – Đại học quốc gia TP HCM.
Những hợp tác này đã bắt đầu cho ra kết quả như hình thành Chương trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ vũ trụ và ứng dụng với trường Đại học Công nghệ – Đại học quốc gia Hà Nội. Thành lập Khoa Hàng không và Vũ trụ tại trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội. Đào tạo cử nhân Khoa học và Kỹ thuật Không gian với trường Đại học quốc tế – Đại học quốc gia TP HCM.
Bên cạnh đó, ngành công nghệ vũ trụ là một lĩnh vực đa ngành, thì không chỉ cần kỹ sư công nghệ vũ trụ mà cần cả kỹ sư viễn thông, điện tử tin học, công nghệ thông tin, cơ điện tử…
Trả lời thẳng thắnvề câu hỏitại sao chúng ta đặt quyết tâm phải chế tạo vệ tinh, điều này khá tốn kém từ nhân lực đến đầu tư chứ không phải là chuyển giao công nghệ từ những quốc gia có công nghệ tương đồng, PGS.TS Phạm Anh Tuấn khẳng định: "Chúng ta đang trong lộ trình xây dựng ngành công nghệ vũ trụ.
Xác định tâm thế vừa học vừa làm, trải qua từng bước thì mới bền vững, chính vì vậy chúng tôi coi vệ tinh đầu, PicoDragon như vừa tốt nghiệp tiểu học, nhưng với con vệ tinh thứ 2, NanoDragon đã là bậc học trung học cơ sở… nhưng trình độ quốc tế. Nếu chúng ta không chế tạo vệ tinh thì không thể chủ động lắp những thiết bị quan sát như mong muốn”.
Hướng phát triển sắp tới của Trung tâm Vệ tinh quốc gia là mở rộng nhiều lĩnh vực, thu hút sự tham gia của nhiều nhà khoa học đầu ngành đến giảng dạy, bước đầu hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh như lĩnh vực thiên văn, viễn thám…
Công nghệ vũ trụ không chỉ có mỗi vệ tinh mà còn nhiều lĩnh vực liên quan, và các nhánh này càng mạnh sẽ tạo thế trận vững chắc cho ngành. PGS.TS Phạm Anh Tuấn khẳng định, với nỗ lực của Trung tâm vệ tinh quốc gia, việc đáp ứng con số nhân lực này là hoàn toàn có thể.
Theo Khám Phá
