Ngày 26/4 hằng năm, chúng ta tổ chức kỷ niệm Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới để tìm hiểu về vai trò của quyền sở hữu trí tuệ trong việc khuyến khích đổi mới và sáng tạo.

 

Năm 2017, chúng ta tôn vinh “Đổi mới sáng tạo – Cải thiện cuộc sống”

Hằng ngày, những người bình thường vẫn tạo ra những điều mới mẻ lạ thường khiến thế giới trở nên tốt đẹp hơn.

 

Đổi mới sáng tạo được thể hiện dưới vô số hình thức khác nhau, từ những thứ rất thông thường đến những thứ dường như rất phi thường: biển quảng cáo thu nước từ không khí để cung cấp nước sạch có thể uống được cho các cộng đồng dân cư địa phương ở Peru, máy in 3D của một trường đại học Mỹ có thể tái tạo mô người bị hỏng; dịch vụ chuyển tiền di động và tài chính vi mô ở Kenya, các giải pháp về năng lượng tái tạo để cấp điện chạy tủ lạnh ở vùng nông thôn Ấn Độ, pin graphene của Trung Quốc có thể sạc điện thoại di động chỉ trong vài phút; công nghệ hỗ trợ vượt trội đến từ Liên bang Nga giúp đỡ người khuyết tật thao tác các công việc thường ngày.

Những vấn đề cần phát triển

Từ các loại vật liệu và thuốc mới tới những giống cây trồng được cải tạo và truyền thông, đổi mới sáng tạo đang làm cho cuộc sống của chúng ta khỏe mạnh hơn, an toàn hơn và thoải mái hơn.

 

Đổi mới sáng tạo là năng lực không giới hạn của con người. Nó biến những vấn đề thành sự phát triển. Nó phá vỡ các giới hạn về khả năng của con người, tạo ra những năng lực mới chưa từng có.

 

Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới năm 2017 tôn vinh năng lực sáng tạo đó. Chúng ta sẽ cùng khám phá cách mà những sáng chế phi thường nhất của thế giới cải thiện cuộc sống của chúng ta và cách mà các ý tưởng mới giúp giải quyết những thách thức toàn cầu mà chúng ta đang cùng phải chia sẻ, như biến đổi khí hậu, y tế, nghèo đói và nhu cầu nuôi sống dân số đang tăng lên một cách chưa từng thấy.

 

 

Chúng ta sẽ xem xét cách thức mà hệ thống sở hữu trí tuệ hỗ trợ đổi mới sáng tạo bằng cách thu hút đầu tư, trao thưởng cho các nhà sáng tạo, khuyến khích họ phát triển các ý tưởng và đảm bảo rằng những tri thức mới của họ sẽ được dễ dàng tiếp cận để các nhà sáng tạo tương lai có thể dựa vào các công nghệ mới của ngày hôm nay.

 

Đến lượt bạn

Những đổi mới sáng tạo nào cải thiện cuộc sống của bạn nhất? Có thể làm gì hơn nữa để đảm bảo những công nghệ mới đến được những người cần chúng? Theo bạn, điều gì sẽ là ưu tiên để đổi mới sáng tạo trong tương lai?

 

Hãy tham gia vào cuộc nói chuyện: #worldipday

Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo

 

Việt Nam đăng cai tổ chức hội trại khoa học ASEAN+3 cho thiếu niên tại Hà Nội

 

Từ ngày 10-15/7/2017, tại Trường Đại học FPT Hà Nội sẽ diễn ra Hội trại khoa học Odyssey Asean+3 cho Thiếu niên lần thứ 6 (APT JSO-6) với chủ đề “Năng lượng tái tạo cho cuộc sống”. Sự kiện này nhằm phát huy năng khiếu và tài năng cho các thiếu niên trong lĩnh vực KH&CN, ươm mầm các nhà khoa học và kỹ sư tài năng trong tương lai.

 

Đây là sự kiện KH&CN nằm trong chuỗi hoạt động quý III/2017 của Bộ KH&CN. Năm nay, Hội trại khoa học sẽ gồm 13 đoàn tham dự gồm 9 nước ASEAN, và một số nước và vùng lãnh thổ tham gia: Trung Quốc, Hàn Quốc, Thụy Điển, Đài Loan (Trung Quốc) với tổng số lượng hơn 120 học sinh.

 

Hoạt động chính của Hội trại khoa học Odyssey ASEAN +3 cho Thiếu niên lần thứ 6 vẫn tập trung chủ yếu vào các hoạt động sinh hoạt khoa học; phần thi poster; thi Lý, Hóa, Sinh; phần thi thực hành phòng thí nghiệm; đặc biệt năm nay có thêm phần thi thuyết trình của các giáo viên… Đây là hoạt động khuyến khích sự say mê sáng tạo của các bạn học sinh.

 

Chương trình Trung tâm ASEAN+3 về tài năng khoa học (ACGS) được thành lập từ năm 2009 có trụ sở tại Hàn Quốc. ACGS là chương trình thuộc sự điều phối của Tiểu ban Phát triển cơ sở hạ tầng và Nguồn lực KH&CN ASEAN (SCIRD), Ủy Ban Khoa học và Công nghệ ASEAN (COST).

 

Hiện nay, Bộ KH&CN Việt Nam là cơ quan đầu mối công tác của Việt Nam tại COST. Hội trại APT JSO-6 là một trong những hoạt động thường niên của ACGS và được xem là cuộc thi cho các tài năng khoa học trẻ tuổi từ 13-15 tuổi trong khối ASEAN+3.

 

Hội trại APT JSO-6 tập trung chủ yếu vào các hoạt động nghiên cứu khoa học, đồng thời phát triển kỹ năng làm việc theo nhóm và kỹ năng trình bày thông qua thực hiện các dự án hợp tác cho các tài năng khoa học độ tuổi thiếu niên nhằm mục đích: Tạo cơ hội trao đổi ý tưởng và kinh nghiệm cho các học sinh tài năng khoa học; phát triển khả năng nghiên cứu và sáng tạo cho học sinh tài năng khoa học; tìm kiếm nguồn nhân lực trong lĩnh vực KH&CN trong ASEAN và các nước đối tác.

 

Ngoài ra, các em học sinh tham gia APT JSO phải có kinh nghiệm trong nghiên cứu và tham gia các cuộc thi về khoa học, khả năng tiếng Anh tốt, khả năng nghiên cứu khoa học cũng như có tinh thần sẵn sàng làm việc theo nhóm.

 

Hội trại khoa học ASEAN+3 cho Thiếu niên Odyssey là một trong những hoạt động thường niên của Chương trình ACGS. Đây được xem là cuộc thi cho các tài năng khoa học trẻ tuổi từ 13-15 trong khối ASEAN+3.

NASATI

 

Tiếp nối thành công của 12 lần tổ chức trước, “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ XIII – năm 2017 diễn ra tại TP Quy Nhơn từ tháng 3 này, hứa hẹn mang đến những sự kiện hấp dẫn, thú vị. Ðặc biệt, chuỗi sự kiện năm nay không đơn thuần là các vấn đề của khoa học cơ bản mà còn có chủ đề gần gũi, “kéo gần” khoa học đến với cuộc sống.

 

Hội Gặp gỡ Việt Nam cho biết, chuỗi các sự kiện của chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ XIII – năm 2017 sẽ có 18 sự kiện, trong đó có 13 hội nghị khoa học quốc tế (KHQT) và 5 lớp học chuyên đề quốc tế.

 

 

Các sự kiện của chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” hằng năm tại TP Quy Nhơn thu hút nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia.

– Trong ảnh: Các nhà khoa học chia sẻ kết quả nghiên cứu khoa học tại Hội thảo Khoa học cơ bản và xã hội, diễn ra năm 2016.

 

Thiết thực, gần gũi

 

So với 12 lần tổ chức trước, “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ XIII có số hội nghị khoa học nhiều hơn hẳn, bắt đầu có các hội nghị, lớp học chuyên đề đa dạng hơn. Không chỉ dừng lại ở lĩnh vực vật lý hạt cơ bản, vật lý thiên văn và vật lý nano như những năm trước, mà còn có các hội nghị, lớp học quốc tế liên quan đến y học, toán học, công nghệ truyền thông. Điều đó chứng tỏ, Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành Quy Nhơn (ICISE) đã bắt đầu có danh tiếng, được nhiều người biết đến và các tổ chức KHQT tổ chức hội nghị, lớp học ở Quy Nhơn.

 

Theo giáo sư (GS) Trần Thanh Vân – Chủ tịch Hội Gặp gỡ Việt Nam, năm nay không có sự kiện đặc biệt như Hội thảo Khoa học cơ bản và xã hội kỷ niệm 50 năm “Gặp gỡ Moriond” diễn ra năm 2016; nhưng có một số lớp học chuyên đề và hội nghị khoa học lớn, như: trường học nghiên cứu CIMPA: hình học không giao hoán và ứng dụng trong vật lý lượng tử; biên giới của vật lý cơ bản…

 

Đặc biệt, khác với mọi năm, khởi động của “Gặp gỡ Việt Nam” năm nay là hội thảo quốc tế với chủ đề: “Ô nhiễm môi trường, biện pháp phục hồi và quản lý”, chính thức khai mạc ngày 8.3. Sự kiện này được tổ chức với sự đồng hành của Trường Đại học Loyola Chicago, Hội Hóa học và Độc học Môi trường khu vực châu Á – Thái Bình Dương, Tổng cục Môi trường, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh. Đây là lần thứ 3, hội thảo quốc tế về ô nhiễm môi trường, biện pháp phục hồi và quản lý, diễn ra tại Việt Nam.

 

GS Trần Thanh Vân cho hay, dựa vào kiến nghị của các nhà khoa học, quản lý trong và ngoài nước tham dự 2 kỳ hội thảo trước, hội thảo lần thứ 3 được tổ chức với mục đích mời các nhà khoa học môi trường trên thế giới đến Quy Nhơn để chia sẻ kết quả nghiên cứu khoa học, thảo luận về các vấn đề môi trường hiện tại và chia sẻ kinh nghiệm quản lý môi trường. Qua đó, tăng cường hợp tác nghiên cứu giữa các nước phát triển và đang phát triển như Việt Nam.

 

“Ngoài ra, chúng tôi còn mời các chuyên gia về các lĩnh vực khác nhau thuộc ngành khoa học môi trường ở nước ngoài và Việt Nam để thành lập một nhóm tư vấn các vấn đề môi trường cho Chính phủ. Việc này sẽ rất quan trọng và hữu ích cho Việt Nam, nhất là trong bối cảnh chúng ta đang phải đối mặt với các nguy cơ thảm họa môi trường, cần kinh nghiệm và chuyên môn sâu để giải quyết” – GS Trần Thanh Vân chia sẻ.

 

Môi trường là một chủ đề thiết thân với đời sống, nhất là với một nước đang phát triển như Việt Nam. Hội thảo khoa học “Ô nhiễm môi trường, biện pháp phục hồi và quản lý” cho thấy, từ các sự kiện mang tính khoa học thuần túy, đến nay “Gặp gỡ Việt Nam” đã “rộng mở”, “kéo gần” khoa học đến với cuộc sống, dùng khoa học để giải quyết những vấn đề thực tiễn bức xúc.

 

Tiếp tục “bắc cầu” khoa học

 

Mục tiêu của các chuỗi hội thảo khoa học trong các chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” trước đây – đặc biệt là từ năm 2013 đến nay tại ICISE – là đưa các nhà KHQT đến Việt Nam để chia sẻ với các nhà khoa học Việt Nam những kết quả nghiên cứu mới nhất cũng như sự phát triển của KHQT. Năm 2017, có khoảng 1.700 nhà KHQT sẽ đến Quy Nhơn dự các sự kiện khoa học. Trong kế hoạch, cũng sẽ mời 3-4 nhà khoa học đoạt các giải thưởng Nobel đến Bình Định; hiện GS Geradus’t Hoof – Nobel Vật lý 1999 đã nhận lời tham dự.

 

“Không chỉ có các nhà khoa học đoạt giải Nobel mà tất cả các hội nghị đều có các nhà khoa học hàng đầu thế giới về các lĩnh vực nghiên cứu chuyên sâu tham dự, chia sẻ những kết quả nghiên cứu khoa học mới nhất. Các hội thảo khoa học cũng giúp làm giàu cho sự hiểu biết về khoa học cho các nhà khoa học trẻ, kết nối giới khoa học trong nước và giới KHQT để “từng bước” xây dựng một nền khoa học tại Việt Nam phát triển hơn trong tương lai. Đây là điều mong mỏi nhất của Hội Gặp gỡ Việt Nam” – GS Trần Thanh Vân khẳng định.

 

Đó là lý do cùng với các hoạt động khoa học chính thức trong chuỗi các hội thảo khoa học, trường học Vật lý quốc tế được tổ chức xuyên suốt “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ XIII. Như thường lệ, Ban tổ chức chương trình luôn tận dụng sự có mặt của các nhà khoa học danh tiếng tại Quy Nhơn để kết nối, tổ chức các buổi nói chuyện khoa học đại chúng cho học sinh, sinh viên và công chúng yêu khoa học. Những cuộc tiếp xúc, gặp gỡ bên lề cũng được xúc tiến, tạo cơ hội cho các nhà khoa học trẻ của Việt Nam hợp tác và phát triển nghiên cứu.

 

Những “cầu nối” khoa học mà tổ chức Gặp gỡ Việt Nam tạo lập đã bắt đầu “gặt hái” những thành quả đầu tiên. Ngày 1.10.2016, ICISE đã cho ra mắt Nhóm nghiên cứu Vật lý lý thuyết. Đến nay, hoạt động của nhóm đã có nhiều tiến triển tốt. Nhóm nghiên cứu đã mời 1 nhà khoa học người Pháp, đang làm việc ở Đức về làm nghiên cứu tại ICISE trong 1 tháng. Từ tháng 4 – 9.2017 sẽ có 1 tiến sĩ trẻ vừa bảo vệ xong luận án ở Italia về nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu khoa học và giáo dục liên ngành (IFIRSE) và ICISE trước khi tiếp tục làm nghiên cứu sau tiến sĩ tại châu Âu.

 

THU HIỀN

 

Ngày 15/6/2017 tại Geneva, Thụy Sỹ, Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) kết hợp với Trường ĐH Cornell (Hoa Kỳ) và Học viện Kinh doanh INSEAD (Pháp) đã công bố Báo cáo Chỉ số đổi mới sáng tạo (ĐMST) toàn cầu năm 2017 (Global Innovation Index 2017, gọi tắt là GII 2017). Theo đó, Việt Nam đã tăng hạng khá ấn tượng, từ vị trí 59/128 lên vị trí 47/127 nước và nền kinh tế (tăng 12 bậc). Đây là thứ hạng cao nhất Việt Nam từng đạt được từ trước đến nay. Việt Nam còn đứng vị trí số 1 về chỉ số GII 2017 trong số các nước có thu nhập trung bình thấp.

 

Đây là lần thứ 10 liên tiếp, Báo cáo Chỉ số GII được công bố. Mục đích của Chỉ số GII là đưa ra các đánh giá về trình độ ĐMST của mỗi quốc gia một cách toàn diện nhất. Cốt lõi của Báo cáo GII 2017 là Bảng xếp hạng về ĐMST toàn cầu, thể hiện kết quả và năng lực đổi mới sáng tạo của các nên kinh tế.

GII bao gồm nhiều tiểu chỉ số/tiêu chí. GII 2017 được tổng hợp từ 81 tiểu chỉ số (được lấy từ hơn 30 nguồn tài liệu của các tổ chức công và tư quốc tế), trong đó có 57 chỉ số “cứng”, 19 chỉ số tổng hợp và 5 chỉ số từ các cuộc điều tra) trong các lĩnh vực: thể chế/tổ chức, nhân lực và nghiên cứu, cơ sở hạ tầng, trình độ phát triển của thị trường, trình độ phát triển kinh doanh, đầu ra công nghệ và tri thức, kết quả sáng tạo. Các tiểu chỉ số này được phân chia theo 7 trụ cột. Trong đó 5 trụ cột đầu tiên thuộc “Nhóm tiểu chỉ số đầu vào của ĐMST” (gồm: Thể chế/tổ chức, Nguồn nhân lực và nghiên cứu, Cơ sở hạ tầng, Trình độ phát triển của thị trường, Trình độ phát triển kinh doanh) và 2 trụ cột sau cùng thuộc “Nhóm tiểu chỉ số đầu ra của ĐMST” (gồm: Đầu ra của tri thức và công nghệ và Đầu ra sáng tạo). Báo cáo của WIPO về ĐMST là tài liệu tham khảo hàng đầu về năng lực ĐMST hiện nay của các nước.

Trong bài phát biểu tại Lễ công bố GII 2017, Tổng Giám đốc WIPO Francis Gurry nói: "ĐMST là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong nền kinh tế toàn cầu ngày càng dựa trên tri thức, nhưng đầu tư nhiều hơn nữa là cần thiết để giúp thúc đẩy sự sáng tạo của con người và tăng trưởng kinh tế. ĐMST có thể giúp tăng trưởng kinh tế cao trong ngắn và dài hạn." ĐMST cũng được WIPO coi là có vai trò then chốt, động lực của tăng trưởng kinh tế và thịnh vượng.

Tại Lễ công bố GII 2017, ông Soumitra Dutta, Đại học Cornell cho biết: "Những nỗ lực nhằm thu hẹp khoảng cách ĐMST phải bắt đầu bằng việc giúp các nền kinh tế mới nổi hiểu được những điểm mạnh và điểm yếu về ĐMST của họ và tạo ra các chính sách và chỉ số phù hợp. Đây là mục đích của GII trong hơn 10 năm nay."

 

GII 2017 có chủ đề: "Sáng tạo Phục vụ Thế giới"

Chủ đề của GII 2017 "Sáng tạo Phục vụ Thế giới" xem xét ĐMST trong các hệ thống nông nghiệp và thực phẩm. Trong những thập kỷ tiếp theo, ngành nông nghiệp và thực phẩm sẽ phải đối mặt với sự gia tăng nhu cầu trên toàn cầu và cạnh tranh ngày càng tăng đối với các nguồn tài nguyên thiên nhiên có hạn. Thêm vào đó, sẽ cần phải thích nghi và giúp giảm nhẹ sự thay đổi khí hậu. ĐMST là chìa khóa để duy trì sự tăng trưởng năng suất đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng này và giúp tăng cường các mạng lưới kết hợp sản xuất, chế biến, phân phối, tiêu thụ và quản lý chất thải bền vững – được gọi là hệ thống thực phẩm.

Bruno Lanvin, Giám đốc điều hành của INSEAD cho biết: "Chúng tôi đã chứng kiến ​​sự xuất hiện nhanh chóng trên quy mô toàn cầu của nông nghiệp kỹ thuật số, bao gồm máy bay không người lái, cảm biến dựa trên vệ tinh và robot. Hiện đang có một nhu cầu cấp bách về nông nghiệp thông minh để tối ưu hóa chuỗi cung ứng, phân phối và thúc đẩy những mô hình kinh doanh mới sáng tạo, giảm thiểu áp lực lên đất đai, năng lượng và các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác – đồng thời đáp ứng nhu cầu của những người nghèo nhất thế giới".

Đến năm 2050, dân số thế giới ước đạt 9,7 tỷ người. Điều này đặt ngành nông nghiệp toàn cầu trước một thách thức khó khăn. Giai đoạn này đã được thiết lập cho một cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu tiềm ẩn nếu các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan khác không thực hiện cải tiến nông nghiệp, làm tăng đáng kể năng suất.

 

Khái quát xếp hạng GII 2017

Thụy Sĩ, Thụy Điển, Hà Lan, Hoa Kỳ và Anh là những nước sáng tạo nhất thế giới, trong khi một nhóm các quốc gia bao gồm Ấn Độ, Kenya và Việt Nam đang vượt trội so với các nước đang phát triển khác. Các phát hiện chính trong xếp hạng năm nay cho thấy sự nổi lên của Ấn Độ như là một trung tâm đổi mới đang nổi lên ở châu Á.

Theo GII năm 2017, 10 nền kinh tế hàng là: (1) Thụy Sĩ, dẫn đầu bảng xếp hạng năm thứ bảy liên tiếp, (2) Thụy Điển, (3) Hà Lan, (4) Hoa kỳ, (5) Anh, (6) Đan Mạch, (7) Singapo, (8) Phần Lan, (9) Đức và (10) Ai-len.

Cũng theo GII năm 2017, các nước Khu vực Đông Á có sự thăng hạng về chỉ số ĐMST, gồm: Nhật Bản thứ 14 (so với 16 năm 2016), Trung Quốc đã đạt vị trí 22, so với vị trí thứ 25 năm 2016. Trung Quốc đã trở thành nền kinh tế có thu nhập trung bình đầu tiên trong top 25.

Một nhóm các nước có thu nhập trung bình và có thu nhập thấp có năng lực ĐMST tốt hơn đáng kể so với mức phát triển hiện tại của họ: Tổng cộng 17 nền kinh tế trong diện này, bao gồm những nước đạt được thành tựu đổi mới trong năm nay, tăng nhẹ từ năm 2016.

Bên cạnh các cường quốc đổi mới như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, một nhóm các nền kinh tế châu Á bao gồm Inđônêxia, Malaysia, Singapo, Thái Lan, Philippin, đặc biệt là Việt Nam đang tích cực làm việc để cải thiện hệ sinh thái ĐMST và xếp hạng cao trong một số chỉ số quan trọng liên quan đến giáo dục, R&D, tăng năng suất, xuất khẩu công nghệ cao.

 

Về chỉ số ĐMST 2017 của Việt Nam

Trong GII 2017, Việt Nam đứng thứ 47/127 nước và vùng lãnh thổ được xếp hạng, tăng 12 bậc so với năm 2016 (năm 2016, Việt Nam đứng thứ 59 thế giới, năm 2015 đạt vị trí 52, năm 2014 thứ 71 và năm 2013 thứ 76). Bên cạnh đó, xét về hiệu quả ĐMST, Việt Nam đứng thứ 10 thế giới (năm 2016 đứng thứ 11 thế giới, năm 2015 đứng thứ 9 thế giới, năm 2014 thứ 5 và năm 2013 thứ 17).

Phân tích Bảng 1, chúng ta có thể thấy: Sở dĩ năm 2017, Việt Nam có sự tăng bậc khá ấn tượng về chỉ số ĐMST so với năm 2016 là do có sự tăng bậc ở cả hai nhóm chỉ số đầu vào và đầu ra. Đặc biệt, trong 7 trụ cột của Việt Nam trong GII 2017, chỉ có trụ cột “Trình độ phát triển kinh doanh” là giảm 1 bậc (từ vị trí 72 xuống 73), “Đầu ra sáng tạo” là giữ nguyên vị trí, 5 trụ cột còn lại đều tăng bậc so với năm 2016, trong đó có những trụ cột tăng 30 bậc (trụ cột “Trình độ phát triển của thị trường”, từ vị trí 64 năm 2016 lên 34 năm 2017), tăng 11 bậc như “Đầu ra công nghệ và tri thức” (từ vị trí 39 lên 28), “Cơ sở hạ tầng” tăng 13 bậc (từ 90 lên 77). Dước đây là phân tích cụ thể về Nhóm tiểu chỉ số đầu vào và đầu ra của ĐMST Việt Nam năm 2017 và so sánh với năm 2016.

– Nhóm tiểu chỉ số đầu vào của ĐMST: Tăng 8 bậc, chủ yếu do các chỉ số sau tăng hạng: “Thể chế/Tổ chức” (từ 93 lên 87), “Nguồn nhân lực, nghiên cứu” (từ 74 lên 70), “Cơ sở hạ tầng” (từ 90 lên 77), “Trình độ phát triển thị trường” (từ 64 lên 34), “Trình độ phát triển kinh doanh” (từ 72 xuống 73), do yếu kém về đầu tư, đặc biệt là đầu tư mạo hiểm. Như vậy, nhóm tiểu chỉ số đầu vào của ĐMST của Việt Nam đã có những cải thiện rất đáng kể.

Có những chỉ số được cải thiện đáng kể, do các tổ chức có liên quan ở Việt Nam đã tích cực cập nhật thông tin cho các tổ chức quốc tế có liên quan mà từ đó WIPO lấy số liệu để xếp hạng. Chẳng hạn trong trụ cột “Nghiên cứu và phát triển” đã tăng 19 bậc (từ 99 năm 2016 lên 80 năm 2017), do số liệu về số lượng các nhà nghiên cứu (FTE)/triệu dân và số liệu đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) theo %GDP đã được Cục Thông tin KH&CN Quốc gia cập nhật và cung cấp cho UNESCO, các chỉ số này của Việt Nam đã được cải thiện đáng kể, trong đó chỉ số về số lượng các nhà nghiên cứu (FTE)/triệu dân đã vươn lên vị trí 58 và chỉ số đầu tư cho nghiên cứu và phát triển tăng bậc từ 89 năm 2016 lên 73 năm 2017 (tăng16 bậc).

Trong các tiểu chỉ số đầu vào của ĐMST của Việt Nam, WIPO đánh giá cao về các chỉ số: “Chi tiêu cho giáo dục (%GDP)” (đứng thứ 26/127 nước và vùng lãnh thổ), “Tổng tư bản hình thành (%GDP)” (đứng thứ 29/127), “Tín dụng” (17/127), “Tín dụng trong nước cho khu vực tư nhân” (22/127), “Vay tài chính vi mô (%GDP)” (12/127), “Hấp thu tri thức” (23/127), “Giá trị ròng về nhập khẩu công nghệ cao (% tổng giá trị thương mại)” (3/127), FDI (%GDP) (26/127).

– Nhóm tiểu chỉ số đầu ra của ĐMST: Tăng 4 bậc, do các chỉ số “Đầu ra công nghệ và tri thức” tăng hạng (từ 39 lên 28), nhờ có sự cải thiện về các tiểu chỉ số liên quan đến “Sáng tạo tri thức” (tăng 7 bậc, từ 80 lên 73, nhờ các chỉ số phụ tăng bậc như đăng ký sáng chế, số lượng công bố khoa học), “Tác động của tri thức” (tăng 20 bậc, từ 25 lên 5), xuất khẩu các dịch vụ công nghệ thông tin trên % tổng giá trị thương mại, “Tốc độ tăng năng suất lao động” (GDP/người lao động)…

Trong các tiểu chỉ số đầu ra của ĐMST của Việt Nam, WIPO đánh giá cao về các chỉ số: “Tác động của tri thức” (đứng thứ 5/127), “Phổ biến tri thức” (19/127), “Xuất khẩu công nghệ cao trừ đi tái xuất” (theo % tổng giá trị thương mại) (4/127), “Đăng ký nhãn hiệu theo nước theo nước xuất xứ/tỷ USD (PPP)” đứng thứ 20/127, “Xuất khẩu sản phẩm sáng tạo theo % tổng giá trị thương mại” (7/127).

Đặc biệt, chỉ số “Tốc độ tăng năng suất lao động” (GDP/người lao động) của Việt Nam đứng thứ 1/127 nước và vùng lãnh thổ. Đây là chỉ số đo lường tốc độ tăng năng suất lao động (được định nghĩa là sản lượng đầu ra trên một đơn vị đầu vào lao động). Bình quân GDP/lao động được tính bằng cách lấy GDP chia cho tổng số việc làm trong nền kinh tế.

Như vậy, năm 2017 Việt Nam có nhiều trụ cột và tiểu chỉ số được xếp hạng cao. Nhờ có sự cải thiện cả Nhóm tiểu chỉ số đầu vào và đầu ra của ĐMST, nên tỷ lệ hiệu quả ĐMST của Việt Nam cũng tăng bậc (từ 11 năm 2016 lên 10 năm 2017). Đây cũng là chỉ số có thứ hạng cao trong nhiều năm qua của Việt Nam.

Về chỉ số ĐMST của Việt Nam trong khu vực ASEAN: năm 2015, xếp hạng GII của Việt Nam đã nằm trong Top 3, đứng sau Singapo (thứ 7), Malaysia (thứ 32), nhưng trên Thái Lan (thứ 55). Tới năm 2016, Thái Lan đã vươn lên vị trí thứ 3 (nhờ tăng 3 bậc) và Việt Nam xuống vị trí thứ 4 (giảm 7 bậc). Tuy nhiên, năm 2017, Việt Nam đã lại vượt qua Thái Lan (thứ 51) để lấy lại vị trí thứ 3 của nước này.

Trong số các nước ASEAN được xếp hạng trong GII 2017, có 3 nước đã tụt hạng so với năm 2016 là Malaixia, Singapo và Campuchia. Trong khi đó, các nước còn lại, trừ Việt Nam, đều tăng nhẹ.

Nhiều năm trước đây, Việt Nam vẫn ở trong thứ hạng trên 70 nhưng bắt đầu từ năm 2014 đã có chiều hướng tăng hạng. Nếu như năm 2013, chúng ta xếp hạng thứ 76,  năm 2014 tăng lên 71, năm 2015 tăng ngoạn mục lên 52 và năm 2016 là 59 và hiện nay là 47. Nếu Việt Nam tiếp tục cải thiện thể chế/tổ chức, cơ sở hạ tầng, đổi mới trong KH&CN, kể cả đầu tư, đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu, hệ thống quản lý, tiếp cận với kinh tế thị trường và thông lệ quốc tế… thì thứ hạng của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng lên.

Theo đánh giá của WIPO, Việt Nam đang nỗ lực hướng tới phát triển hệ thống đổi mới quốc gia của mình bằng cách cải thiện khuôn khổ pháp lý và xây dựng thể chế. Hội nhập thương mại toàn cầu thông qua các chuỗi giá trị toàn cầu và thu hút FDI đang tạo ra cơ hội cho Việt Nam học hỏi và phát triển nhanh. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có nhiều tiến bộ về hấp thụ tri thức, công nghệ, liên kết đổi mới (thông qua các cụm). Những cải thiện trong các yếu tố đầu vào và kết quả đầu ra, như thể hiện bởi năng suất lao động cao hơn và cải thiện chất lượng sản xuất thông qua các chứng nhận ISO.

Tiến bộ của Việt Nam ở hầu hết các trụ cột của GII 2017 được nhìn nhận là kết quả cả quá trình phát triển những năm qua. Cả hệ thống chính trị đã vào cuộc quyết liệt nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, năng lực ĐMST. Từ năm 2014 và liên tiếp trong các năm 2015, 2016, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 19/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, với mục tiêu cụ thể gắn với các chỉ số đo đếm được theo những phương pháp chuẩn mực được thế giới công nhận.

Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, và trực tiếp tại Nghị quyết 19/NQ-CP là Phó Thủ Chính phủ Vũ Đức Đam, các bộ, ngành, địa phương đã rất nỗ lực trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh trong những năm vừa qua. Những kết quả này ngay lập tức được ghi nhận trong xếp hạng về đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) của Việt Nam năm 2017.

Nghị quyết 19-2017/NQ-CP ngày 06/2/2017 về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh đã sử dụng 4 đánh giá xếp hạng toàn cầu: Đánh giá, xếp hạng về Mức độ thuận lợi kinh doanh của; Đánh giá, xếp hạng về Năng lực cạnh tranh quốc gia của WEF; Đánh giá, xếp hạng về Năng lực đổi mới sáng tạo của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới; Đánh giá, xếp hạng Chính phủ điện tử của Liên Hợp Quốc. Bằng Nghị quyết 19, lần đầu tiên Việt Nam định vị và đặt mục tiêu về chất lượng môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh quốc gia trong xếp hạng toàn cầu; đồng thời xây dựng và thực hiện hệ chính sách tương ứng theo thông lệ quốc tế. Chính phủ đã đặt mục tiêu cụ thể “Đến năm 2020, các chỉ số ĐMST (theo đánh giá của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới – WIPO) đạt trung bình ASEAN 5”. Như vậy với xếp hạng GII 2017, mục tiêu này cho đến nay đã đạt được.

Năm 2017, Chính phủ đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ làm đầu mối hướng dẫn, phối hợp với các bộ ngành, địa phương nghiên cứu, sử dụng báo cáo hằng năm về GII để thực hiện các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, được thể hiện thông qua việc cải thiện các chỉ số GII. Ngoài ra, ngay sau khi được giao nhiệm vụ cải thiện chỉ số GII, các bộ, ngành, địa phương đã khẩn trương vào cuộc, thực hiện ngay các biện pháp khả thi, trong đó phải kể đến việc nhanh chóng cập nhật các số liệu lạc hậu, thu thập và bổ sung một số số liệu còn thiếu, qua đó góp phần có được một đánh giá toàn diện, sát thực hơn về năng lực của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia của Việt nam qua các số đo và xếp hạng GII năm 2017./.

 

Nguồn: Cục Thông tin KH&CN quốc gia