Sáng 2/12/2022, tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm tỉnh Bình Dương, UBND tỉnh Bình Dương phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cùng các cơ quan liên quan tổ chức Lễ khai mạc triển lãm và chuỗi các hoạt động của Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia (Techfest Vietnam) 2022. Tham dự sự kiện có ông Trần Văn Tùng – Thứ trưởng Bộ KH&CN; ông Nguyễn Văn Lộc – Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh; ông Nguyễn Lộc Hà – Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cùng lãnh đạo các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ KH&CN, các sở, ban ngành tỉnh Bình Dương. Sự kiện diễn ra từ 2-4/12/2022 với chủ đề “Đổi mới sáng tạo mở – Khơi nguồn tư duy mới”.

Đối với BTLSQG, hoạt động nghiên cứu khoa học có vai trò quan trọng, phục vụ hiệu quả việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ chuyên môn của bảo tàng.

Cùng với các nhà sử học, chuyên gia bảo tàng học và các cơ quan chuyên ngành khác, hoạt động nghiên cứu khoa học của BTLSQG đã góp phần làm sáng rõ nhiều vấn đề về bảo tàng học, về lịch sử, văn hóa từ thời tiền, sơ sử đến đương đại.

Hội đồng khoa học BTLSQG do Giám đốc quyết định thành lập; là tổ chức tư vấn cho Giám đốc về định hướng chiến lược phát triển ngắn, trung và dài hạn và những vấn đề khoa học liên quan đến hoạt động của Bảo tàng. Hội đồng khoa học có các nhiệm vụ như: Tổ chức và đồng tổ chức các hội thảo khoa học; Tham gia các hội thảo, hội nghị khoa học trong và ngoài nước; Xây dựng các đề tài nghiên cứu khoa học ngắn hạn và dài hạn cấp cơ sở và cấp Bộ; Phối hợp với các cơ quan trong nước và quốc tế tổ chức nghiên cứu các đề tài về lịch sử – văn hoá Việt Nam; Nghiên cứu, biên soạn và xuất bản ấn phẩm. Trong thời gian tới, Hội đồng khoa học sẽ từng bước được bổ sung, kiện toàn thành phần gồm các thành viên là chuyên gia thuộc nhiều lĩnh vực như: bảo tàng học, sử học, văn hóa học, khảo cổ học… nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động tư vấn, phản biện, thẩm định khoa học các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ của BTLSQG.

Hội đồng nghiệm thu đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở năm 2013 tại BTLSQG.

Hội thảo khoa học báo cáo kết quả nghiên cứu và khai quật khảo cổ học 2 năm 2012- 2013, ngày 31-7-2013.

Hội thảo khoa học “Văn hóa Đông Sơn – 90 năm phát hiện và nghiên cứu (1924-2014), ngày 18-11-2014.

Công tác xuất bản là một phần kết quả của hoạt động khoa học của BTLSQG. Qua mỗi ấn phẩm, độc giả và các nhà nghiên cứu có thêm nguồn tư liệu tham khảo đáng tin cậy về lịch sử, văn hóa, về bảo tàng học… Những kết quả nghiên cứu được công bố dưới các hình thức:

– Kỷ yếu khoa học các hội thảo, hội nghị.

– Thông báo khoa học, công bố những công trình nghiên cứu khoa học, các bài viết nghiên cứu của cán bộ bảo tàng.

– Ấn phẩm thuộc các lĩnh vực như: bảo tàng, di tích, lịch sử, văn hóa, khảo cổ học …

– Phối hợp với các đối tác nước ngoài (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Pháp, Mỹ, Đức…) xuất bản ấn phẩm gắn với các cuộc trưng bày tại nước ngoài.

Những năm gần đây, phần lớn các ấn phẩm được BTLSQG xuất bản và dịch sang tiếng Anh, Pháp, Trung, Hàn… giúp độc giả nước ngoài tiếp cận trực tiếp với nguồn sử liệu, với các kết quả nghiên cứu của Bảo tàng. Nhiều ấn phẩm của Bảo tàng đoạt giải: “Trống đồng Việt Nam – giá trị lịch sử và nghệ thuật” được Hội đồng giải thưởng sách Việt Nam thuộc Hội Xuất bản Việt Nam lựa chọn và trao tặng giải Đồng – Sách hay; giải Vàng – Sách đẹp năm 2016; “Báu vật khảo cổ học Việt Nam” đoạt giải Ba – Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại năm 2016. Các ấn phẩm của bảo tàng luôn được giới nghiên cứu và độc giả trong và ngoài nước đánh giá cao về chất lượng nội dung và hình thức.

Nguồn: https://baotanglichsu.vn/

Tôi và một đồng nghiệp cùng tham gia thực hiện một đề tài nghiên cứu khoa học, kết quả là một cuốn sách khoa học được xuất bản. Tôi thực hiện chính, đồng nghiệp chỉ tham gia một phần nhỏ trong công trình nghiên cứu đó và thực hiện các công việc theo yêu cầu của tôi. Trong trường hợp này, đồng nghiệp của tôi có là tác giả của cuốn sách khoa học đó hay không? Việc xác định chủ sở hữu quyền tác giả trong trường hợp này như thế nào?

Trả lời:

Theo Điều 6 Nghị định 22/2018/NĐ-CP, tác giả là người trực tiếp sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học. Trong trường hợp có nhiều tác giả cùng trực tiếp sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học thì những người này là đồng tác giả đối với tác phẩm đó.

Trong trường hợp bạn hỏi, nếu đồng nghiệp của bạn trực tiếp tham gia sáng tạo ra cuốn sách, dù tham gia một phần nhỏ nhưng cả bạn và bạn đồng nghiệp sẽ được công nhận là đồng tác giả. Trong trường hợp, nếu đồng nghiệp của bạn chỉ hỗ trợ, góp ý kiến hoặc cung cấp tư liệu cho bạn sáng tạo ra cuốn sách đó thì bạn đồng nghiệp sẽ không được công nhận là đồng tác giả (Theo Điều 6 Nghị định 22/2018/NĐ-CP).

Việc xác định chủ sở hữu quyền tác giả trong trường hợp này sẽ tuân theo Điều 38 Luật Sở hữu trí tuệ. Theo đó, các đồng tác giả sử dụng thời gian, tài chính, cơ sở vật chất – kỹ thuật của mình để cùng sáng tạo ra tác phẩm có chung các quyền nhân thân quy định tại Điều 19 và quyền tài sản quy định tại Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ đối với tác phẩm đó. Các đồng tác giả sáng tạo ra tác phẩm, nếu có phần riêng biệt có thể tách ra sử dụng độc lập mà không làm phương hại đến phần của các đồng tác giả khác thì có các quyền quy định tại Điều 19 và Điều 20 của Luật Sở hữu trí tuệ đối với phần riêng biệt đó.

Nguồn: https://trogiupluat.vn/

Theo thông tin từ nhà xuất bản Springer, nhóm tác giả “Dương Tấn Nhựt, Hoàng Thanh Tùng, Edward Chee-Tak YEUNG” đã xuất bản cuốn sách với tựa đề “Plant Tissue Culture: New Techniques and Application in Horticultural Species of Tropical Region” trong năm 2022. Đây là sách chuyên khảo thuộc lĩnh vực công nghệ sinh học, công bố những đóng góp quan trọng của GS.TS. Dương Tấn Nhựt, TS. Hoàng Thanh Tùng và các cộng sự cho ngành Sinh học – Nông nghiệp Việt Nam bằng kết quả nghiên cứu xuất sắc mang tầm quốc tế, góp phần xác lập một trường phái nghiên cứu có tầm ảnh hưởng cao trong địa hạt nuôi cấy mô thực vật nói riêng và lĩnh vực công nghệ sinh học nói chung.

Công trình này là kết quả của nỗ lực lao động trí tuệ trong nhiều năm của nhóm tác giả, với sự hợp tác tích cực của các đồng nghiệp trong và ngoài nước, trong đó có các nhà nghiên cứu thuộc Phòng Sinh học phân tử và Chọn tạo giống cây trồng, Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Điều gây ấn tượng nhất không chỉ là ý nghĩa quan trọng về khoa học và thực tiễn của công trình nghiên cứu mà còn là ở chỗ các tác giả của công trình (GS.TS. Dương Tấn Nhựt và TS. Hoàng Thanh Tùng) đều là các cựu sinh viên Khoa Sinh học, Trường Đại học Đà Lạt.

Việc nhiều cựu sinh viên Trường Đại học Đà Lạt thành công trong nghiên cứu khoa học – có nhiều công trình xuất sắc mang tầm vóc quốc tế được công bố bởi các nhà xuất bản quốc tế uy tín – là minh chứng sinh động và thuyết phục cho chất lượng đào tạo của Trường. Với bề dày truyền thống gần 65 năm hình thành và phát triển, Trường Đại học Đà Lạt tự hào là nơi vun đắp nền tảng vững chắc, chắp cánh cho những ước mơ nghiên cứu khoa học bay xa và đạt được những kết quả quan trọng, đóng góp có ý nghĩa vào sự nghiệp phát triển khoa học và công nghệ của nước nhà. Những thành tựu nghiên cứu xuất sắc của các cựu sinh viên đã và sẽ tiếp tục củng cố, tăng cường uy tín và vị thế khoa học của Trường, truyền nguồn cảm hứng lớn lao cho các thế hệ sinh viên kế tục, góp phần vào nỗ lực xây dựng Trường Đại học Đà Lạt sớm trở thành một trong những cơ sở giáo dục đại học uy tín hàng đầu của khu vực Đông Nam Á.

- GS.TS. Dương Tấn Nhựt, cựu sinh viên Khoa Sinh học, Trường Đại học Đà Lạt, hiện là Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học Tây Nguyên, Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; Ủy viên Hội đồng trường, Trường Đại học Đà Lạt; Thành viên Hội đồng Biên tập Tạp chí Khoa học Đại học Đà Lạt.
 
 - TS. Hoàng Thanh Tùng, cựu sinh viên Khoa Sinh học, Trường Đại học Đà Lạt, hiện là nghiên cứu viên tại Phòng Sinh học phân tử và Chọn tạo giống cây trồng, Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; Chuyên gia phản biện độc lập cho Tạp chí Khoa học Đại học Đà Lạt. 
Nguồn: https://dlu.edu.vn/

rên chặng đường phát triển của mình, xuất bản với tính chất là một lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế quốc dân, đồng thời là hoạt động thuộc lĩnh vực văn hóa, tư tưởng có nhiệm vụ quan trọng trong phổ biến, giới thiệu tri thức thuộc các lĩnh vực của đời sống xã hội qua đó góp phần nâng cao dân trí, xây dựng nền tảng văn hóa tinh thần của con người Việt Nam, đồng thời thông qua các xuất bản phẩm không chỉ giới thiệu với thế giới các giá trị văn hóa truyền thống người Việt, các thành tựu phát triển của Việt Nam, mà còn trực tiếp góp phần xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ta.

1. Ngay từ khi ra đời, Đảng ta đã xác định chủ nghĩa Mác – Lênin là cốt, là gốc, là nền tảng tư tưởng của Đảng. Đến Đại hội Đảng lần thứ VII (1991) khẳng định rõ: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động”⁽¹⁾. Luận điểm này đã tiếp tục được khẳng định trong các văn kiện qua các kỳ đại hội của Đảng. Trong Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII nêu rõ: “Kiên định và không ngừng vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với thực tiễn Việt Nam trong từng giai đoạn”⁽²⁾.

Đi lên CNXH là sự lựa chọn sáng suốt của Đảng phù hợp với khát vọng của người dân Việt Nam vươn tới ấm no, tự do, hạnh phúc. Tuy nhiên, xuất phát từ lợi ích giai cấp và lợi ích cá nhân của không ít phần tử suy thoái, bất mãn, đã chống đối lại con đường tất yếu, phù hợp với xu thế phát triển mà Đảng, Bác và nhân dân ta lựa chọn. Họ đã không từ thủ đoạn nào hòng làm chuyển hướng, làm thất bại công cuộc xây dựng CNXH ở Việt Nam. Và đương nhiên, họ tập trung công kích, xuyên tạc, phủ định cái gốc của Đảng – nền tảng tư tưởng của Đảng ngay từ khi Đảng ta ra đời, lãnh đạo nhân dân thực hiện các cuộc trường chinh kháng chiến và công cuộc xây dựng CNXH ngày nay.

Trên con đường xây dựng xã hội mới, chúng ta phải thường xuyên, liên tục đấu tranh chống lại các hoạt động cả trên bình diện lý luận và thực tiễn để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Giai cấp công nhân và nhân dân lao động có sứ mệnh xây dựng thành công xã hội mới, điều đó cũng có nghĩa cuộc đấu tranh này là liên tục, gắn liền với sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.

Cuộc đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ liên tục về thời gian, mà còn liên tục về không gian, có nghĩa rằng cuộc đấu tranh này không chỉ trên phạm vi quốc gia mà cả trên bình diện quốc tế. Cuộc đấu tranh này luôn quyết liệt, phức tạp, là cuộc đấu tranh mất còn với thế lực thù địch phản động của những người cộng sản đi theo con đường mà các nhà kinh điểm Macxit đã chỉ ra.

Trên cơ sở chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thực tiễn cách mạng Việt Nam, Đảng ta không ngừng hoàn thiện đường lối xây dựng, phát triển chủ nghĩa xã hội. Do vậy, xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng chính là xây dựng và bảo vệ cái gốc của Đảng, là bảo vệ Đảng, Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng; bảo vệ nhân dân, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; bảo vệ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ gìn môi trường hoà bình, ổn định để phát triển đất nước.

Việc xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nội dung cơ bản, hệ trọng, sống còn của công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng; là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của toàn Ðảng, toàn quân, toàn dân, của cả hệ thống chính trị. Mỗi ngành, lĩnh vực tuỳ theo chức năng, nhiệm vụ của mình tham gia vào trọng trách xây dựng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. “Chúng ta cần chủ động nghiên cứu, đánh giá, dự báo chính xác tình hình, xác định đúng đắn mục tiêu, quan điểm chỉ đạo và các nhiệm vụ, giải pháp phù hợp, khả thi để bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác có hiệu quả các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”⁽³⁾.

2. Xuất bản là một hoạt động sản xuất kinh doanh và đồng thời là hoạt động thuộc lĩnh vực văn hoá, tư tưởng thông qua việc sản xuất, phổ biến những xuất bản phẩm đến nhiều người. Hoạt động này có mục đích⁽⁴⁾: Phổ biến, giới thiệu tri thức thuộc các lĩnh vực của đời sống xã hội, giá trị văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại, đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần của nhân dân, nâng cao dân trí, xây dựng đạo đức và lối sống tốt đẹp của người Việt Nam, mở rộng giao lưu văn hóa với các nước, phát triển kinh tế – xã hội, đấu tranh chống mọi tư tưởng và hành vi làm tổn hại lợi ích quốc gia, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Với mục đích hoạt động của mình, hoạt động xuất bản có vai trò quan trọng trong xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên các nội dung chính sau:

Thứ nhất, thông qua các hoạt động xuất bản góp phần truyền bá, phổ biến tri thức, nâng cao trình độ dân trí. Nâng cao dân trí chính là nâng cao trình độ nhận thức hay mặt bằng văn hóa chung của một cộng đồng hay nhóm dân cư ở một phạm vi nhất định, đó là nhận thức về thế giới, về tự do dân chủ, hiểu biết về quyền công dân, quyền con người, nâng cao mức độ quan tâm của người dân trước các vấn đề xã hội. Hoạt động xuất bản góp phần nâng cao dân trí chính là tạo ra môi trường thuận lợi cho xây dựng và bảo vệ nền tảng của Đảng. Với một quốc gia có trình độ dân trí ngày càng cao, chính là “kháng thể” tốt nhất trước luận điệu sai trái, xuyên tạc của kẻ thù về Đảng, về chế độ, về con đường và thành tựu phát triển của Việt Nam.

Thứ hai, bằng các hoạt động của mình, với các xuất bản phẩm đa dạng góp phần tuyên truyền, làm rõ tính khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối xây dựng đất nước của Đảng và Nhà nước ta. Đây là hoạt động trực tiếp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Với hoạt động của mình, xuất bản kịp thời cung cấp thông tin, làm rõ bản chất khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin và sự vận dụng sáng tạo của Chủ tịch Hồ chí Minh và Đảng ta, góp phần tuyên truyền, giáo dục để mọi cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân nhận thức đầy đủ, ngày càng sâu sắc hơn những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đồng thời vận dụng, phát triển sáng tạo, làm cho lý luận của chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh thực sự là nền tảng tư tưởng vững chắc của Đảng, giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần toàn xã hội.

Thứ ba, các công trình xuất bản góp phần làm rõ tiềm năng, cơ hội phát triển của đất nước. Các nhà xuất bản hằng năm có hàng trăm đầu sách trên các lĩnh vực khác nhau thông tin, nghiên cứu phân tích các nguồn lực cho phát triển, cơ hội, thách thức và triển vọng phát triển. Thông qua các công trình xuất bản tạo cơ sở nâng cao niềm tin của người dân vào con đường phát triển của đất nước đã được Đảng ta xác định trong Cương lĩnh và cụ thể hoá qua các kỳ đại hội. Hơn nữa qua thông tin từ sách và các ẩn phẩm khác chính là cơ sơ dữ liệu quan trọng cho các hoạt động sáng tạo của mỗi công dân trên các vị trí, công việc của chính mình. Việc đọc sánh làm trí tuệ con người sâu sắc hơn và sáng sủa hơn⁽⁵⁾ và vì vậy họ làm việc sáng tạo hơn, có trách nhiệm với bản thân và xã hội. Chính Lênin cũng đã từng nói: Không có sách thì không có tri thức, không có tri thức thì không có chủ nghĩa cộng sản.

Thứ tư, qua các xuất bản phẩm, nhất là các xuất bản phẩm thuộc lĩnh vực lý luận, chính trị không chỉ trực tiếp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, mà còn làm rõ hạn chế khách quan, sự bất công trên con đường phát triển tư bản chủ nghĩa, chủ nghĩa tư bản chỉ là một giai đoạn trên con đường phát triển đi lên văn minh hiện đại của xã hội loại người. Ngày nay với việc tận dụng sự phát triển của khoa học công nghệ, chủ nghĩa tư bản có những điều chỉnh đưa lại sự phát triển nhất định. Tuy nhiên, với một quá trình phát triển kinh tế – xã hội chạy theo mục tiêu tối thượng là lợi nhuận, coi chiếm hữu của cải và tiêu dùng vật chất ngày càng tăng làm thước đo văn minh, lấy lợi ích cá nhân làm trụ cột của xã hội đã đẩy xã hội đến những cuộc khủng hoảng như khủng hoảng sản xuất thừa, khủng hoảng nguyên nhiên liệu và môi trường, y tế… “Theo nhiều nhà khoa học phân tích, các cuộc khủng hoảng hiện nay không thể giải quyết được một cách triệt để trong khuôn khổ của chế độ tư bản chủ nghĩa”⁽⁶⁾. Như vậy, bằng chính các công trình xuất bản sẽ góp phần chỉ rõ những hạn chế mà chủ nghĩa tư bản không thể vượt qua, đồng thời khẳng định tính tất yếu và đúng đắn của con đường đi lên CNXH mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn.

Thứ năm, sách và các xuất bản phẩm góp phần tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau các dân tộc, các quốc gia, tạo ra môi trường hoà bình, ổn định cho phát triển.

Thông qua các xuất bản phẩm các giá trị văn hoá truyền thống, đất nước và con người Việt Nam, các thành tựu phát triển…được giới thiệu với thế giới và ngược lại. Ngày nay với những thành tựu mới trong xuất bản việc tăng cường hiểu biết lẫn nhau ngày càng thuận lợi. Thực tế phát triển cho thấy, một quốc gia muốn phát triển bền vững cần có môi trường hoà bình và để có môi trường hoà bình, thuận lợi cho sự phát triển của quốc gia mình thì cần tham gia tạo ra môi trường hoà bình chung cho phát triển. Trong thế giới phẳng ngày nay an ninh quốc gia, an ninh con người là an ninh tương tác. Không thể bảo đảm an ninh cho riêng mình khi bỏ qua an ninh đối tác. Chính bằng các xuất bản phẩm cùng với các phương tiện thông tin nói chung sẽ góp phần gia tăng sự hiểu biết lẫn nhau, tạo ra môi trường hoà bình, ổn định cho phát triển. Điều này càng khẳng định vai trò quan trọng của hoạt động xuất bản trong xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

3. Xuất bản Việt Nam có truyền thống xây dựng và phát triển qua 70 năm, luôn hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ của mình, góp phần quan trọng trong phục vụ chính trị, tư tưởng, văn hóa, nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Bước vào thời kỳ đổi mới, cùng với sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế thị trường, ngành xuất bản có nhiều đổi mới, tiếp tục phát triển rất mạnh mẽ, trở thành vũ khí sắc bén, góp phần vào việc tuyên truyền, giáo dục chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; thúc đẩy quá trình đổi mới tư duy trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, tham gia trực tiếp vào xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Xuất bản Việt Nam trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình đã có nhiều đóng góp và sáng tạo trong các hoạt động đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Ngoài hệ thống sách và xuất bản phẩm chuyên ngành các lĩnh vực góp phần nâng cao dân trí, ngành xuất bản đã triển khai, bán sát các chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nước trong nâng cao chất lượng hoạt động xuất bản, nhất là hoạt động xuất bản sách và ấn phẩm lý luận, chính trị. Cụ thể, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cùng nhiều nhà xuất bản trong nước đã xuất bản được nhiều cuốn sách phục vụ trực tiếp cuộc đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. “Tổng số sách lý luận, chính trị trong 10 năm qua đạt khoảng 60.000 đầu sách với trên 200 triệu bản, chiếm khoảng 6-8% số đầu sách và 8-10% số bản sách hằng năm. Các nhà xuất bản: Chính trị quốc gia Sự thật, Lý luận chính trị, Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Tư pháp… luôn có tỷ lệ sách lý luận, chính trị cao với khoảng 30-35% trong tổng số sách được xuất bản. Một số nhà xuất bản địa phương như: Nhà xuất bản Hà Nội, Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Nghệ An, Nhà xuất bản Thanh Hóa… cũng luôn quan tâm đến việc xuất bản sách lý luận, chính trị, vừa thực hiện tốt nhiệm vụ do cơ quan chủ quản giao phó, vừa đáp ứng đầy đủ nhu cầu tìm hiểu, học tập, nghiên cứu của đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân”⁽⁷⁾. Trong những năm qua Hội đồng Lý luận Trung ương cũng đã chủ động phối hợp với các Nhà xuất bản, biên tập xuất bản nhiều đầu sách trực tiếp góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng⁽⁸⁾.

Bên cạnh các sách truyền thông, ngành xuất bản cũng đã tích cực triển khai ứng dụng công phệ, phát hành sách và các ấn phẩm phiên bản điện tử. Đặc biệt, trong những ngày đại dịch bùng phát, các đơn vị xuất bản, in, phát hành đã có những cách làm đổi mới, sáng tạo, ứng dụng nhanh quá trình chuyển đổi số như: Xuất bản sách truyền thống kèm các sản phẩm sách điện tử, phát hành sách trực tuyến qua Internet, mạng xã hội nhằm thích ứng và phát huy hiệu quả kinh tế trong bối cảnh dịch bệnh, đáp ứng nhu cầu đọc của người dân⁽⁹⁾.

Đi liền với hoạt động xuất bản, hoạt động phát hành và các hình thức giới thiệu, quảng bá sách cũng được đẩy mạnh với nhiều hình thức quảng bá quy mô, sáng tạo, thu hút độc giả thuộc mọi lứa tuổi, nâng cao hiệu quả tuyên truyền và kết quả kinh doanh. Ví dụ, Chương trình giới thiệu sách trên các kênh truyền hình “Sách hay thay đổi cuộc đời” do Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo; hay Hội sách trực tuyến; Triển lãm sách chuyên đề “Dấu ấn Hồ Chí Minh”; Tọa đàm giới thiệu quyển sách: “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng; Triển lãm sách khoa học và công nghệ với sự phát triển kinh tế-xã hội do Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ) tổ chức…Những hoạt động này góp phần phát triển văn hóa đọc, định hướng thông tin và nâng cao dân trí.

Hoạt động sáng tạo rất đáng chú ý trong hoạt động tuyên truyền phát hành sách là việc hình thành Tủ sách chuyên đề về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Tủ sách này được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xây dựng và ra mắt bạn đọc ngày 3/2/2022, tập hợp hơn 160 đầu sách chia thành các mảng đề tài: Các tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và sách viết về Người; sách về công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong giai đoạn hiện nay; sách về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; sách về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Tủ sách tiếp tục được bổ sung và là kho thông tin thực sự tiện ích giúp cho người đọc quan tâm về mảng nội dung này và đây cũng là hình thức góp phần trực tiếp vào hoạt động xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

4. Trong những năm tới đây, bối cảnh khu vực và quốc tế có những biến chuyển, đặt ra cả cơ hội và thách thức đối với sự phát triển của Việt Nam nói chung, đối với hoạt động xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng nói riêng. Với thế và lực mới, với việc ứng dụng những thành tựu mới của khoa học công nghệ chúng ta có điều kiện giải quyết các nhiệm vụ đặt ra trên bước đường phát triển, góp phần đẩy nhanh hiện thực hoá mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Tuy nhiên, trên bước đường phát triển của chúng ta, các thế lực thù địch không ngừng lợi dụng thành tựu công nghệ để chống phá với những phương thức ngày càng tinh vi, cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ngày càng quyết liệt và phức tạp, không chỉ là nội dung quan trọng, sống còn của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; mà đó chính là nhiệm vụ quan trọng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, trong đó có những người làm công tác xuất bản.

Quá trình hội nhập và mở của các nền kinh tế quốc gia dân tộc một mặt là điều kiện cho quá trình hợp tác phát triển, mở rộng sự hiểu biết, giao lưu văn hóa, gắn kết cộng đồng vì sự phát triển chung, mặt khác cũng là không gian cho các thế lực thù địch lợi dụng đẩy mạnh các hoạt động chống phá cả trên phương diện lý luận cũng như trong hoạt động thực tiễn trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, đòi hỏi chúng ta cần tăng cường hoạt động đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Hơn nữa, chính quá trình hội nhập và phát triển cũng đặt ra nhiều vấn đề lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta cần tiếp tục nghiên cứu, tổng kết làm sáng tỏ. Đây chính là cơ sở, căn cứ lý luận cho hoạt động đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Trong bối cảnh cơ hội và thách thức đan xen, để hoàn thành nhiệm vụ chung của ngành xuất bản, hoạt động xuất bản cần tập trung thực hiện tốt, toàn diện nội dung Thông báo số 19-TB/TW ngày 29/12/2016 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản, cũng như thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 44-CT/TW ngày 16/4/2020 của Ban Bí thư về đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành và nghiên cứu, học tập sách lý luận, chính trị. Trong tổng thể các nhiệm vụ đặt ra, cần lưu ý đếm một số vấn đề liên quan trực tiếp đến xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng như sau:

Thứ nhất, tập trung nâng cao chất lượng các xuất bản phẩm nói chung, trong đó có các xuất bản phẩm lĩnh vực lý luận, chính trị. Để thực hiện điều này cần có kế hoạch xây dựng bản thảo, thực hiện cơ chế đặt hàng để có những bản thảo đáp ứng tốt yêu cầu thực tiễn của cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong bối cảnh mới hiện nay.

Thứ hai, đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị. Do vậy ngành xuất bản, cần xuất phát từ nhiệm vụ và lợi thế của mình, phối hợp đồng bộ với các ngành, lĩnh vực khác, mà trước hết là lĩnh vực báo chí, truyền thông để cung cấp kịp thời, hệ thống và đầy đủ thông tin, làm cơ sở cho hoạt động xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ngày càng hiệu quả.

Thứ ba, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư, ngành xuất bản có điều kiện đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng và hiệu quả xuất bản. Do vậy cần tiếp tục nghiên cứu đẩy mạnh, đa dạng hoá các loại hình xuất bản phẩm: sách in, sách chữ nổi, tranh ảnh, lịch…kể cả bằng tiếng Việt, tiếng dân tộc và tiếng nước ngoài để đáp ứng yêu cầu tuyên truyền và nhu cầu bạn đọc cả trong và ngoài nước. Bên cạnh xuất bản phẩm truyền thống cần chú ý đẩy mạnh hơn nữa loại hình xuất bản phẩm điện tử, nhất là sách điện tử để tận dụng thế mạnh của loại hình này cũng như phục vụ nhu cầu văn hoá đọc ngày càng đa dạng.

Thứ tư, tiếp tục nghiên cứu, mở rộng các kênh và hình thức phát hành. Bên cạnh các hình thức phát hành truyền thống qua các cửa hàng sách, cần thiếp tục sáng tạo các hình thức tuyên truyền, quảng bá sách và các ấn phẩm dựa trên nền tảng công nghệ mới, tiếp tục mở rộng hình thức tủ sách chuyên đề, câu lạc bộ trẻ đọc sách…Đi liền với đó kết hợp chặt chẽ giữa vận động, giáo dục, thuyết phục với kiên quyết xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các đối tượng truyền bá các quan điểm sai trái, thù địch, các văn hoá phẩm không lành mạnh, trái với thuần phong mỹ tục. Mở rộng, nâng cao chất lượng trong hoạt động xuất- nhập khẩu và biên dịch các xuất bản phẩm nước ngoài, đáp ứng nhu cầu thông tin, mở rộng giao lưu với thế giới, góp phần tạo ra môi trường hòa bình và ổn định cho phát triển.

Thứ năm, tiếp tục nghiên cứu hoàn thiên các quy chế, quy định pháp luật trong lĩnh vực xuất bản cho phù hợp với chủ trương tích cực, chủ động và toàn diện trong hội nhập. Cùng với đó cần đầu tư đào tạo nguồn nhân lực phục vụ công tác xuất bản, phát hành, cả về chuyên môn và đạo đức, phẩm chất chính trị, trách nhiệm nghề nghiệp, trong đó chú trọng công nghệ mới, xu hướng phát triển mới của xuất bản.

Thứ sáu, cần tiếp tục quán triệt và có kế hoạch cụ thể triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị khóa XII về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới trong ngành xuất bản cũng như ở mỗi đơn vị, cơ sở trong toàn ngành.

PGS.TS. Vũ Văn Hà/TG

(1) Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH, Nxb Sự thật, Hà Nội,1991, tr.21

(2) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb CTQG Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 180

(3)Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị khóa XII về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới

(4) Theo Luật xuất bản năm 2012.

(5) Nhà triết học nổi tiếng thời kỳ Khai sáng người Đức G. Letxinh (1729-1781) nói: Sách làm trí tuệ con người sâu sắc hơn và sáng sủa hơn.

(6) Nguyễn Phú Trọng: “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”. NXB Chính trị Quốc gia sự thật, H.2022, tr.20.

(7) Hoàng Vĩnh Bảo: Đổi mới và nâng cao hiệu quả xuất bản, phát hành sách lý luận, chính trị, (mic.gov.vn), ngày 12/5/2021

(8) Hội đồng Lý luận Trung ương, từ năm 2002 đến nay, đã phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản 8 cuốn sách: Vững bước trên con đường đã chọn (2002); Lẽ phải của chúng ta (2004); Dân chủ, nhân quyền – Giá trị toàn cầu và đặc thù quốc gia (2011); Đảng Cộng sản Việt Nam – Trách nhiệm trước dân tộc và lịch sử (2011); Kiên định mục tiêu và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta (2013); Luận cứ phê phán các quan điểm sai trái, thù địch (2014); Phê phán các quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng, Cương lĩnh, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam (2015); Phê phán các quan điểm sai trái, xuyên tạc cuộc đấu tranh chống suy thoái về tư tưởng chính trị, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” về chính trị trong Đảng (2017). Mới đây, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương xuất bản cuốn Bảo vệ nền tảng tư tưởng trong tình hình mới (2020.

(9) Tính đến hết ngày 31/12/2021, tổng số xuất bản phẩm nộp lưu chiểu là 32.948 xuất bản phẩm (giảm 9%) với 400.610.118 bản (giảm 0,7%). Trong đó: Xuất bản phẩm dạng sách in đạt 29.274 cuốn (giảm 9%) với 350.000.000 bản (giảm 3,6%); Xuất bản phẩm dạng điện tử là 2.300 xuất bản phẩm (tăng 12,2%) với ước tính khoảng 25 triệu bản (tăng 16 lần). Xuất bản phẩm khác (đĩa DVD, tranh ảnh, bản đồ, lịch các loại…) đạt 1.374 xuất bản phẩm (giảm 31,6%) với 25.610.118 bản (giảm 34%)