AI mở đường khám phá các hợp chất đất hiếm mới

AI hiện tại được coi là công cụ hữu hiệu để các nhà khoa học khám phá vật liệu. Mới đây, các nhà nghiên ở Phòng thí nghiệm Ames và ĐH Texas A&M đã huấn luyện một mô hình học máy có khả năng đánh giá tính ổn định của các hợp chất đất hiếm.

 

Kết quả này được công bố trên tạp chí Acta Materialia, trong đó đề xuất một khuôn khổ được phát triển dựa trên những phương pháp tiên tiến hiện nay để thử nghiệm các hợp chất và hiểu sâu sắc hơn về độ thiếu ổn định của các hợp chất hóa học. 

Kể từ giữa thế kỷ 20, phòng thí nghiệm Ames là một nơi nghiên cứu hàng đầu về đất hiếm. Các nguyên tố đất hiếm được ứng dụng trong nhiều thứ, bao gồm công nghệ năng lượng sạch, lưu trữ năng lượng và nam châm vĩnh cửu. Việc khám phá ra các hợp chất đất hiếm mới là một phần trong nỗ lực lớn của các nhà khoa học nhằm mở rộng khả năng tiếp cận với các vật liệu này. 

Cách tiếp cận của họ là dựa vào học máy, một phương pháp sử dụng các thuật toán được cải cải thiện thông qua việc sử dụng dữ liệu và đào tạo. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng cơ sở dữ liệu đã được cập nhật về các nguyên tố đất hiếm của phòng thí nghiệm Ames (RIC 2.0) và lý thuyết phiếm hàm mật độ (DFT) để xây dựng nền tảng cho mô hình học máy này.

Sàng lọc thông lượng cao là một chương trình tính toán cho phép các nhà nghiên cứu kiểm tra hàng trăm mô hình một cách nhanh chóng. DFT là một phương pháp cơ học lượng tử thường dùng để khảo sát các đặc tính nhiệt động lực học và điện tử của các hệ nhiều hạt. Dựa trên việc thu thập thông tin, mô hình học máy do nhóm nghiên cứu phát triển đã sử dụng phương pháp học hồi quy để đánh giá sự ổn định pha của các hợp chất. 

Tyler Del Rose, nghiên cứu sinh ở ĐH Bang Iowa đã thực hiện nhiều nghiên cứu cơ bản cho cơ cở dữ liệu bằng việc viết các thuật toán tìm kiếm thông tin trên website để bổ sung cho cơ sở dữ liệu này cũng như việc tính toán DFT. Anh cũng nghiên cứu về đánh giá kiểm tra độ chính xác của các dự đoán của AI, sau đó cải thiện các mô hình học máy nhằm đảm bảo là chúng có thể phản ánh thực tế.

“Học máy thực sự rất quan trọng với lĩnh vực này. Nếu nói về những hợp chất mới, tất cả mọi người trong ngành đều biết rõ các vật liệu có cấu trúc trật tự”, nhà khoa học Prashant Singh ở phòng thí nghiệm Ames, người dẫn dắt nghiên cứu này cho biết. “Tuy nhiên, khi thêm ‘rối loạn’ vào các vật liệu đã biết, nó sẽ trở nên khác biệt. Số lượng thành phần tăng lên đáng kể, thường lên tới hàng nghìn hoặc hàng triệu và anh không thể có khả năng tìm hiểu được hết mọi cách kết hợp có thể, dù về lý thuyết hay thực nghiệm”. 

Singh giải thích, việc phân tích vật liệu dựa trên một vòng lặp phản hồi rời rạc, trong đó mô hình học máy được cập nhật nhờ sử dụng cơ sở dữ liệu DFT mới dựa trên thông tin về cấu trúc và giai đoạn theo thời gian thực thu được từ các thí nghiệm. Quá trình này sẽ đảm bảo thông tin được chuyển theo từng bước và giảm nguy cơ nhầm lẫn.

Yaroslav Mudryk, người giám sát dự án, cho biết hệ thống được thiết kế để khám phá các hợp chất đất hiếm vì chúng có tầm quan trọng về mặt công nghệ, nhưng các ứng dụng của nó không chỉ giới hạn trong nghiên cứu đất hiếm. Dựa trên cách tiếp cận này, các nhà khoa học có thể đào tạo mô hình học máy để dự đoán từ tính của các hợp chất, kiểm soát quá trình chuyển đổi sản xuất và tối ưu hóa vận hành máy móc.

“Nó không chỉ có ý nghĩa là để khám phá một hợp chất cụ thể”, Mudryk nói. “Những gì chúng tôi làm là thiết kế một cách tiếp cận, hoặc một công cụ mới để khám phá và dự đoán những hợp chất đất hiếm”. Mudryk nhấn mạnh rằng kết quả này mới chỉ là bước khởi đầu. Nhóm nghiên cứu vẫn đang khám phá toàn bộ tiềm năng của phương pháp này, nhưng họ rất lạc quan về ứng dụng của nó trong tương lai.

Nguòn : Tia sáng – Thanh An dịch

Nguồnhttps://phys.org/news/2022-03-artificial-intelligence-paves-rare-earth-compounds.html

Nghiên cứu về các hạt “ma”: Cuộc tìm kiếm về nguồn gốc loài người

Trong Đài quan sát nhiệt độ thấp dưới mặt đất cho các sự kiện hiếm (CUORE), các nhà vật lý đang dùng các tinh thể ở mức nhiệt độ còn thấp hơn nhiệt độ cryo để nghiên cứu về các hạt “ma”, với hi vọng tìm được những bí mật từ điểm bắt đầu của vũ trụ. Họ mới loan báo là đã đặt được một vài giới hạn nghiêm ngặt nhất lên khả năng hạt neutrino có thể là các phản hạt của chính nó.

Các nhà khoa học CUORE là TS. Paolo Gorla (LNGS, trái) và TS. Lucia Canonica (MIT) kiểm tra các hệ thống cryo của CUORE. Nguồn: Yury Suvorov và CUORE Collaboration

Các hạt neutrino đều là những hạt khác thường, nó quá nhẹ và quá nhiều. Chúng đâm xuyên qua cơ thể chúng ta nhưng chúng ta không thể cảm nhận được nó. CUORE đã mất tới ba năm để kiên nhẫn xem xét bằng chứng về một quá trình phân rã hạt nhân đặc biệt, chỉ có thể xảy ra nếu các hạt neutrino và phản neutrino đều cùng là một hạt. Dữ liệu mới của CUORE cho thấy, sự phân rã này không xảy ra trong hàng tỉ tỉ năm. Các giới hạn của CUORE về hành xử của những hạt “ma” tí hon này đang là tâm điểm tìm kiếm cho đột phá tiếp theo của vật lý hạt và vật lý hạt nhân – và cũng là cuộc tìm kiếm về nguồn gốc của chúng ta.

“Sau rốt, chúng tôi đang cố gắng hiểu sự tạo thành của vật chất”, Carlo Bucci, nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm quốc gia del Gran Sasso (LNGS) ở Italy và là người phát ngôn của CUORE, nói. “Chúng tôi đang tìm kiếm một quá trình vi phạm đối xứng cơ bản của tự nhiên”, Roger Huang, một postdoct tại Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley (Berkeley Lab) của Bộ Năng lượng Mỹ và là một trong số những người tham gia, cho biết.

CUORE – tiếng Ý là “tâm điểm” – là một trong số những thí nghiệm neutrino nhạy nhất trên thế giới. Các kết quả mới từ CUORE là dựa vào một bộ dữ liệu lớn có độ phân giải cao gấp chục lần so với các dữ liệu khác, được thu thập trong ba năm gần đây. CUORE được đặt dưới sự điều hành của một nhóm hợp tác nghiên cứu quốc tế do các nhà nghiên cứu ở Viện nghiên cứu vật lý hạt nhân quốc gia Ý (INFN) và Berkeley Lab dẫn dắt. Máy dò CUORE được đặt sâu dưới lòng đất, phía dưới một dãy núi đá của LNGS, một cơ sở của INFN. Các nhà vật lý hạt nhân do Bộ Năng lượng Mỹ tài trợ đóng vai trò dẫn dắt khoa học và kỹ thuật trong thực nghiệm này. Các kết quả mới của CUORE được xuất bản trên Nature.

Các hạt kỳ lạ

 

Các hạt neutrino có mặt ở khắp mọi nơi – có hàng tỉ tỉ hạt neutrino xuyên qua người khi bạn đọc những dòng này. Chúng vô hình với cả hai lực mạnh nhất của vũ trụ là lực điện từ và lực tương tác hạt nhân mạnh, vốn cho phép chúng đâm xuyên qua con người, đâm xuyên qua trái đất và gần như không hề tương tác với bất kỳ vật chất nào. Bất chấp số lượng vô cùng lớn, bản chất bí ẩn khiến việc nghiên cứu về chúng vô cùng thách thức và hơn 90 năm qua, khiến cho các nhà vật lý phải căng não. Tất cả vẫn còn chưa rõ là liệu các hạt neutrino có khối lượng hay không, kể từ những năm 1990 – nhưng những gì các nhà vật lý tìm được lại chưa nhiều lắm.

Một trong số rất nhiều câu hỏi mở về hạt neutrino là liệu chúng có phản hạt không. Tất cả các hạt đều có phản hạt, các bản sao phản vật chất của chúng: các electron có phản electron (các positron), quark có phản quark, neutron và proton (các thành phần cấu tạo nên hạt nhân của các nguyên tử) cũng có phản neutron và phản proton. Nhưng khác với những hạt đó, về mặt lý thuyết thì có thể các hạt neutrino là phản hạt của chính nó. Vào năm 1937, nhà vật lý Ettore Majorana từng đề xuất có nhiều hạt chính là những phản vật chất của chúng, và một trong số đó là các fermion Majorana.

Nếu các hạt neutrino là các fermion Majorana, có thể lý giải được một câu hỏi sâu sắc về căn nguyên cho sự tồn tại của chúng ta: tại sao có nhiều vật chất hơn phản vật chất trong vũ trụ. Các hạt neutrino và các electron đều là những hạt lepton, một dạng hạt cơ bản. Một trong số những quy luật cơ bản của tự nhiên xuất hiện là số các hạt lepton luôn luôn được bảo toàn – nếu một quá trình tạo ra một hạt lepton thì phải tạo ra đồng thời một phản lepton để giữ sự cân bằng. Tương tự, các hạt như proton và neutron hay là những baryon, và số hạt baryon xuất hiện cũng được bảo toàn. Vậy nếu số baryon và lepton luôn luôn được bảo toàn, có thể chính xác là vật chất trong vũ trụ nhiều như phản vật chất – và trong vũ trụ sớm, vật chất và phản vật chất có thể đã va chạm nhau và hủy nhau, chúng ta có thể sẽ không tồn tại. Có điều gì đó vi phạm sự bảo toàn chính xác của các baryon và lepton. Chuyển sang hạt neutrino: nếu các neutrino là phản hạt của chúng, số lượng lepton không thể được bảo toàn, và sự tồn tại của chúng ta trở nên ít bí ẩn hơn.

           Máy dò CUORE được lắp đặt bên trong một khối cryostat. Nguồn: NewsTown

“Vẫn chưa thể giải thích được sự phi đối xứng vật chất – phản vật chất trong vũ trụ này”, Huang nói. “Nếu các hạt neutrino chính là các phản hạt của nó thì còn giải thích được”.

Đó không chỉ là câu hỏi duy nhất sẽ nhận được câu trả lời từ hạt neutrino Majorana. Khối lượng cực nhẹ của các hạt neutrino, nhẹ hơn electron cả triệu lần, từ lâu đã là câu đố với các nhà vật lý hạt. Nhưng nếu các hạt neutrino chính là phản hạt của chúng thì có một giải pháp tồn tại là “cơ chế bập bênh” này có thể giải thích được khối lượng vô cùng nhẹ của các hạt neutrino theo một cách vô cùng tự nhiên và đẹp đẽ.

Một thiết bị hiếm cho các phân rã hiếm

 

Nhưng vô cùng khó để xác quyết liệu các hạt neutrino có là phản hạt của chúng hay không, bởi chúng không tương tác với mọi thứ xung quanh. Công cụ tốt nhất của các nhà vật lý để tìm kiếm hạt neutrino Majorana là một phân rã phóng xạ ở dạng giả thuyết, còn được gọi là phân rã beta kép không sinh neutrino. Phân rã beta là một hình thức chung của một số nguyên tử, biến đổi một neutron trong hạt nhân nguyên tử thành một proton, thay đổi nguyên tố hóa học của hạt nhân này và phát xạ một electron và một phản neutrino trong quá trình đó. Phân rã beta kép vô cùng hiếm: thay vì biến đổi một neutron thành một proton, chúng biến đổi cả hai, phát xạ hai electron và hai phản neutrino. Nhưng nếu neutrino là fermion Majorana, về mặt lý thuyết có thể cho phép một hạt neutrino hành xử như một phản hạt của chúng, để đặt vào vị trí của cả hai phản neutrino trong phân rã beta kép. Chỉ hai electron cũng có thể bị loại ra khỏi hạt nhân nguyên tử. Phân rã beta kép không sinh neutrino mới chỉ tồn tại về mặt lý thuyết nhưng chưa từng được quan sát, dẫu đã được nghiên cứu trong hàng thập kỷ.

Thực nghiệm CUORE đã được thực hiện để bắt các hạt nhân tellurium trong phân rã này. Thực nghiệm sử dụng hàng ngàn tinh thể tellurium oxide siêu tinh khiết, có khối lượng tổng cộng 700 kg. Người ta cần một số lượng lớn tellurium bởi trung bình, phải mất một quãng thời gian gấp hàng tỉ lần so với tuổi hiện tại của vũ trụ chúng ta để một nguyên tử tellurium không bền trải qua quá trình phân rã beta kép thông thường. Nhưng có cả nghìn tỉ tỉ nguyên tử tellurium trong các tinh thể mà CUORE sử dụng, điều đó nghĩa là phân rã beta kép thông thường diễn ra trong máy dò, khoảng vài lần mỗi ngày ở mỗi tinh thể. Phân rã beta kép không neutrino thậm chí còn hiếm hơn, do đó, nhóm CUORE phải làm việc vất vả để có thể loại đi nhiều nguồn bức xạ nền nhằm tránh bị nhiễu tín hiệu. Để che chắn máy dò khỏi tia vũ trụ, toàn bộ hệ thống này được đặt dưới chân núi Gran Sasso, ngọn núi lớn nhất của bán đảo Ý. Cẩn thận hơn, người ta che chắn nó bằng hàng tấn chì. Tuy nhiên, chì mới khai thác cũng có một chút phóng xạ do nhiễm uranium và các nguyên tố khác, và độ phóng xạ chỉ giảm dần theo thời gian – vì vậy chì được sử dụng bao quanh phần nhạy nhất của CUORE chủ yếu là được lấy từ một con thuyền La Mã cổ đại bị đắm gần 2000 năm tuổi.

                       

Đài quan sát nhiệt độ thấp dưới mặt đất cho các sự kiện hiếm (CUORE) đặt dưới Gran Sasso, ngọn núi lớn nhất của bán đảo Ý. Nguồn: NewsTown

Có lẽ, phần ấn tượng nhất của máy dò ở CUORE là bộ phận cryostat, dùng để giữ cho nó luôn được lạnh. Để dò được phân rã beta kép không sinh neutrino, nhiệt độ của mỗi tinh thể trong máy dò CUORE được giám sát cẩn thận với các cảm biến có năng lực dò được cả sự thay đổi nhiệt độ nhỏ bằng một phần nghìn độ C. Phân rã beta kép không sinh neutrino có một mức năng lượng cụ thể, có thể làm tăng nhiệt độ của một đơn tinh thể và có thể được ghi lại. Nhưng để duy trì được độ nhạy, máy dò này phải được giữ ở mức rất lạnh, khoảng 10 mK, một phần trăm một độ trên nhiệt độ không tuyệt đối. “Đó là khối lập phương lạnh nhất được biết đến trong vũ trụ”, Laura Marini, một nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Gran Sasso và là người điều phối CUORE, nói. Độ nhạy của máy dò thực sự phi thường. “Khi có các trận động đất lớn ở Chile và New Zealand, chúng ta trên thực tế thấy bóng dáng của nó trong máy dò”, Marini cho biết. “Chúng ta có thể thấy sự xáo trộn của các sóng ở bờ biển Adriatic (Ý) cách 60 km. Tín hiệu này rõ hơn vào mùa đông, khi có bão”.

Một hạt neutrino xuyên tâm

 

Bất chấp độ nhạy phi thường này, CUORE vẫn chưa tìm thấy bằng chứng về phân rã beta kép không sinh neutrino. Do vậy, CUORE đã nghĩ đến việc tạo phân rã này trong một nguyên tử stellurium – một hiện tượng hiếm trong 22 nghìn tỉ tỉ năm mới xảy ra một lần. “Phân rã beta kép không sinh neutrino, nếu được quan sát, sẽ là một quá trình hiếm nhất từng được quan sát trong tự nhiên, với một thời gian bán rã lâu hơn một triệu tỉ lần so với độ tuổi của vũ trụ này”, Danielle Speller, phó giáo sư tại ĐH Johns Hopkins và là một thành viên của Ban vật lý CUORE, nói. “CUORE có thể không đủ nhạy để dò được phân rã này nếu nó xảy ra nhưng việc kiểm tra nó cũng rất quan trọng. Một số vật lý đã gặt hái được những kết quả đáng ngạc nhiên và khi đó, chúng ta học hỏi được nhiều nhất. Ngay cả khi CUORE không tìm thấy bằng chứng về phân rã beta không sinh neutrino, đó là bước tiến trên con đường đến các thực nghiệm thế hệ mới. Thiết bị kế tục của CUORE, CUORE nâng cấp với sự nhận diện hạt (CUPID) đang được thực hiện. CUPID sẽ nhạy gấp CUORE cả chục lần, có tiềm nang cho phép có được bằng chứng về hạt neutrino Majorana.

Nhưng cho dù thế nào đi chăng nữa, CUORE vẫn là một thắng lợi về KH&CN – không chỉ ở những liên kết mới với tỉ lệ phân rã kép beta không sinh neutrino mà còn ở công nghệ cryostat nhiệt độ thấp của nó. “Đó là cái tủ lạnh lớn nhất thuộc dạng này trên thế giới, Paolo Gorla, một thành viên tại LNGS và Điều phối kỹ thuật của CUORE, nói. “Nó có thể giữ cho mức nhiệt độ 10 mK liên tục trong vòng ba năm qua”. Rất nhiều ứng dụng vượt qua vật lý hạt cơ bản ở đó, cụ thể nó có thể tìm thấy sự hữu dụng trong tính toán lượng tử bởi cần phải giữ cho cỗ máy này đủ lạnh và che chắn khỏi bức xạ môi trường để điểu khiển ở mức lượng tử – một trong những thách thức lớn về mặt kỹ thuật trong lĩnh vực này.

Dĩ nhiên, CUORE không chỉ làm được vậy. “Chúng tôi sẽ vận hành cho đến năm 2024”, Bucci nói. “Tôi rất hào hứng được thấy những gì chúng tôi sẽ tìm ra”

Nguồn : Báo tia sáng –  Anh Vũ dịch

Báo nước ngoài : https://phys.org/news/2022-04-limits-bizarre-behavior-neutrinos.html

Lan tỏa văn hóa đọc

Dự án "Lang thang" có mục tiêu mang tri thức và giá trị của văn hóa đọc đến với nhiều đối tượng.

Dự án "Lang thang" của Nguyễn Hữu Phước (20 tuổi, sinh viên trường Trung cấp Mỹ thuật – Văn hóa Bình Dương) dù mới thành lập nhưng bước đầu đã nhận được sự quan tâm của nhiều người. Một trong những mục tiêu mà dự án hướng tới là mang tri thức và giá trị của văn hóa đọc đến với nhiều đối tượng.

Cân bằng giữa hai không gian

Giống các bạn trẻ thuộc gen Z, Nguyễn Hữu Phước cũng tham gia sinh hoạt sôi nổi trên các trang mạng xã hội (MXH), viết bài content (viết nội dung cho các lĩnh vực, sản phẩm), cộng tác với một số báo. Có điều, sau một thời gian, Phước bị cuốn vào MXH lúc nào không hay. Hệ quả là Phước dần quên hẳn thói quen đọc sách.

“Cũng may, tôi kịp nhận ra tình trạng không tốt đó của mình và tôi muốn quay lại với việc đọc sách. Tôi biết rằng có rất nhiều bạn trẻ giống mình, cần phải thoát khỏi sự chi phối của MXH cũng như cân bằng được giữa MXH và đời thực. Đó là lý do tôi thành lập dự án "Lang thang", khích lệ việc đọc sách cho mọi người và chính mình”, Nguyễn Hữu Phước chia sẻ.

Theo Phước, thông thường, nói đến văn hóa đọc, mọi người sẽ nghĩ đến việc đọc sách giấy hay đọc báo, rất ít người nghĩ đến việc đọc trực tuyến. Phước muốn cân bằng cả hai loại hình ở những không gian khác nhau.

Phước lý giải: “Hiện nay, trên MXH có rất nhiều nội dung hữu ích của các tác giả chuyên và không chuyên, kể cả những người chuyên viết content. Những bài viết đó ngắn thôi, chừng vài trăm chữ nhưng tạo được tác động rất lớn. Theo tôi, các bạn trẻ có thể đọc những bài viết đó mỗi lần lướt Facebook. Nếu các bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về một chủ đề nào đó, các bạn sẽ mua sách để tìm hiểu. Như vậy, mình có thể cân bằng được đọc sách giấy và đọc trên MXH”.

Ban đầu, dự án "Lang thang" có 25 thành viên, sau khi thông báo tuyển dụng được đăng tải, hiện dự án đang có 71 thành viên ở khắp mọi nơi trên cả nước. Đa phần thành viên là những người trẻ, có đam mê hoạt động phi lợi nhuận và phát triển cộng đồng. Hiện fanpage của dự án tiếp cận được hơn 5.000 người.

Tận dụng thế mạnh của MXH, "Lang thang" kết nối các cây viết với nhau, đồng thời tạo ra những bản tin giới thiệu những cây viết đang có sức ảnh hưởng trên MXH hiện nay, cũng như các bài viết có giá trị đến đông đảo bạn đọc.

“Thông qua hình thức này, những cây viết đó có thể tiếp cận với thêm nhiều độc giả, và độc giả cũng có thể tiếp cận với tác giả. Từ đó nâng cao chất lượng nội dung, giúp người đọc tiếp cận với văn hóa đọc và các tác giả hơn”, Nguyễn Hữu Phước thông tin.

Du an van hoa doc Lang thang anh 1

Nguyễn Hữu Phước cùng các thành viên dự án "Lang thang" trong một buổi sinh hoạt. Ảnh: SGGP.

Nhân rộng mô hình CLB văn hóa đọc

Hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần I, vào tối 21/4 vừa qua, dự án "Lang thang" đã tổ chức talkshow theo hình thức trực tuyến với chủ đề “Sách không chỉ là sách”.

Tại chương trình, khách mời và những người tham dự đã cùng giao lưu, chia sẻ về câu chuyện của mình cũng như về những cuốn sách tâm đắc, có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống. Theo Nguyễn Hữu Phước, chương trình được tổ chức với mục tiêu truyền tải thông điệp: Mỗi một quyển sách không chỉ đơn giản là sách mà còn là những câu chuyện, ký ức, người bạn đồng hành cùng chúng ta.

Sau chương trình, bạn Nguyễn Đặng Nhật Minh (16 tuổi, học sinh, đến từ Hà Nội) cho biết: “Sau buổi talkshow của 'Lang thang', em nghĩ mình đã có những góc nhìn mới về sách, cả những điều em chưa biết đến và những điều em đã biết nhưng không để ý tới, như tìm được bản thân mình trong sách hay sách có thể là một người cùng chia sẻ với mình”.

Ngoài những hoạt động trên MXH, một trong những hoạt động được "Lang thang" chú trọng là thành lập và nhân rộng mô hình CLB văn hóa đọc tại các trường THPT, cao đẳng, trung cấp và đại học.

Theo Nguyễn Hữu Phước, mong muốn của dự án là cải thiện phong trào đọc sách ở trường, đồng thời khuyến khích các bạn học sinh tham gia hoạt động cộng đồng thông qua những buổi talkshow, workshop sẽ được tổ chức định kỳ hàng tuần hoặc hàng tháng.

“Chúng tôi sẽ hướng đến cách tổ chức nhằm vào tâm lý và thị hiếu của các bạn, thông qua những buổi workshop, talkshow nhưng không nói quá nhiều mà sẽ lồng ghép hoạt động vui chơi giải trí để các bạn có hứng thú tham gia. Tôi nghĩ rằng văn hóa đọc nên đi vào cuộc sống của các bạn một cách nhẹ nhàng, không nên hô hào. Nhờ đó, dần dần các bạn sẽ thấy được niềm vui của việc đọc sách, sau đó các bạn sẽ chủ động tìm đến sách”, Hữu Phước bày tỏ.

Riêng với những trường học đã có CLB văn hóa đọc, "Lang thang" sẽ liên kết với CLB đó để có những hoạt động phù hợp. Trước talkshow “Sách không chỉ là sách”, "Lang thang" đã kết hợp với CLB Sách của Trường THPT Phan Bội Châu (TP Dĩ An, Bình Dương) tổ chức thành công cuộc thi viết thư cho chính mình vào tháng 1/2022.

                                                                                                             Nguồn : Zingnews

Giới thiệu sách : Học cách học

Thông tin chi tiết

  • Tên sách: Học Cách Học
  • Mã ISBN : 978 – 604 – 67 – 2103 -1
  • Nhà Cung Cấp : Alphabooks và ETS
  • Tác giả: Barbara Oakley, Terrence Sejnowski, Alistair Mcconville
  • Người Dịch: Liên Hương
  • Nhà xuất bản : NXB Khoa học và Kỹ thuật và Alphabooks và ETS
  • Trọng lượng (gr): 300
  • Kích thước : 16 x 24 cm
  • Số trang: 280
  • Hình thức: Bìa Mềm

Trải qua nhiều thập kỉ thay đổi và cải tiến, nền giáo dục của chúng ta vẫn bị đánh giá là nặng tính truyền thụ và ghi nhớ, ít hiệu quả. Trong số các yếu kém, có một điều hệ trọng : Nhà trường của chúng ta hầu như chưa thành công trong việc rèn luyện khả năng tự học cho học sinh và sinh viên. Sự thiếu vắng những bài học liên quan kiến thức và kỹ năng về cách học khiến cho hết thế hệ học trò này đến thế hệ học trò khác chỉ biết thụ động và chờ kiến thức từ giáo viên và sách giáo khoa mà không thể tự mình tìm kiếm và xây dựng tri thức ở thế chủ động.

   Điều này lại càng trở nên tai hại trong bối cảnh thời đại tri thức và số hóa hiện nay khi mà lượng tri thức mỗi năm của nhân loại  tăng trưởng theo cấp số mũ. Kiến thức ngày hôm nay còn đúng, ngày mai đã có thể sai đi nhiều. Nhiều củ nhân, thạc sĩ ra trường không thể bắt kịp với thực tế, một phần vì đã không có được phương pháp và thói quen tự học một cách hiệu quả. Lúc họ nhận tấm bằng tốt nghiệp, cũng là lúc bắt đầu thất nghiệp.

         Thiết kế chưa có tên

  Chỉ có cách làm chủ việc học mới giúp học sinh thích ứng tốt trong thế giới hiện nay. Nhiều nhà giáo đã thừa nhận rằng tiêu chuẩn xóa mù hiện nay chỉ là biết đọc, biết viết mà còn phải thạo cách tự học. Kỹ năng tự học chính xác là kỹ năng quan trọng bậc nhất của một người.

 Đối với việc học tập, cái bất biến là phương pháp tự học, cái vận động không ngừng là tri thức của thời đại. Không gì bằng trang bị được cái bất biến đó người học của thế kỷ 21 có thể tự mình đi trên đôi chân, tự do khám phá cánh rừng của nhân loại trong cuộc đời. Thiếu kỹ năng thiết yếu này thì những khẩu hiệu rổn rang về xã hội học tập, hay học tập suốt đời chỉ cùng lắm là những lời nói cho sang miệng.

Thật may mắn là ngày nay giới giáo dục nói chung đã quan tâm đúng mức tới việc phát triển năng lực tự học. Như sáng kiến Khung Kỹ năng thế kỷ 21 và nhiều khung chương trình giáo dục phổ biến khác đã xếp kỹ năng học tập và sáng tạo thành một trong những hạng mục chính trong các năng lực cốt lõi mà học sinh thế kỷ 21 phải thành thục.

 Trên cổng giáo dục trực tuyến lớn nhất thế giới Coursera, khóa học thu hút nhất cũng chính là khóa học về cách học tập. Tới nay, khóa học “ Học cách học” ( Learning how to learn ) do giáo sư Barbara Oakley và Terrence Sejnowski giảng dạy đã thu hút tới gần 2 triệu người học và được đánh giá rất cao về nội dung. Có lẽ, đây cũng là khóa học trực tuyến mở đại chúng ( MOOC ) đầu tiên được làm phụ đề tiếng Việt mấy năm về trước. Nhờ khóa học ‘ triệu người’ này mà nhiều người Việt biết đến giáo sư Barbara Oakley, đến các kiến thức về não bộ, về cách con người học tập trước khi cuốn sách cùng tên mà bạn cầm được xuất bản bằng Tiếng Việt.

Cuốn sách ‘ Học cách học’ này có thể mang lại điều gì cho chúng ta? Nó giúp chúng ta biết được tại sao lại cần phải kết hợp giữa việc học tập thật tập trung và thư giãn thật hợp lý. Nó cũng giúp chúng ta hiểu được càng học hỏi, càng năng động , càng tập thể dục, vận động chăm chỉ thì não bộ càng phát triển và thúc đẩy chất lượng cuộc sống. Cuốn sách vén bức màn bí của tật trì hoãn và cách thức để vượt qua chúng. Nó còn giúp ta biết được rằng, đôi khi nhược điểm lại hóa ra là ưu điểm trong việc học. Cuốn sách mỏng này giới thiệu hàng chục kỹ thuật thật hữu ích để mỗi người có thể học tập hiệu quả hơn, vui vẻ hơn mỗi ngày và còn nhiều hơn nữa. Cuốn sách nhỏ này chắc chắn là một bảo bối mà các giả dành tặng cho những người ham học của thế kỷ 21.

                       ( Trích Dương Trọng Tấn – CEO Tổ hợp giáo dục Agiled Global)

Phố sách Hà Nội thu hút nhiều bạn đọc

Trong tháng tư, dòng người đến tham quan Phố sách 19/12 (Hà Nội) có sự thay đổi rõ rệt. Các hoạt động, sự kiện xuất bản cũng diễn ra sôi nổi hơn.

Giữa những ngày diễn ra các hoạt động chào mừng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất, ông Arón Keil (Chicago, Mỹ) cùng vợ và các con có mặt tại Phố sách 19/12 (Hà Nội). Chia sẻ với Zing, Keil cho biết cả gia đình ông đến Việt Nam để hoàn tất thủ tục nhận con nuôi.

“Nghe thông tin qua các trung tâm bảo trợ trẻ em, chúng tôi thấy hoàn cảnh cậu bé này thật đáng thương nên muốn cho bé một mái ấm. Bé mới lên 6 tuổi, hoàn toàn không biết tiếng Anh để giao tiếp với gia đình tôi. Khi đi ngang qua đây, thấy đông người nên chúng tôi ghé vào và đã quyết định mua một số cuốn song ngữ cho bé học”, ông Keil nói.

Theo ông bố người Mỹ này, những ấn phẩm song ngữ là công cụ tốt nhất để con nuôi của ông có thể học tiếng Anh, thuận tiện cho việc chung sống cùng cả gia đình khi quay trở lại Mỹ. Sách cũng là phương thức hiệu quả giúp ông hiểu thêm về ngôn ngữ mẹ đẻ của cậu bé.

Bên cạnh đó, khi đến Phố sách 19/12, ông Keil cùng nhiều bạn đọc trong nước cảm nhận được không khí tấp nập của dòng người tham quan và mua sách, cùng vẻ đẹp trong cách bài trí từng gian hàng nơi đây.

Pho sach 19/12 anh 1

Gia đình ông Arón Keil (Chicago, Mỹ) tham quan và mua sách song ngữ tại Phố sách 19/12. Ảnh: Thu Huệ

Bầu không khí hân hoan

Kể từ dịp Tết Nguyên đán 2022, chương trình “Phố sách xuân Nhâm Dần” cùng nhiều hoạt động ưu đãi, tri ân bạn đọc được thực hiện tại Phố sách 19/12. Kể từ đó, những người quản lý các nhà sách tại đây cảm nhận được bầu không khí hân hoan và lượng bạn đọc ổn định đã quay trở lại.

Chị Đỗ Thị Kim Lạc – nhân viên phụ trách quầy sách Thái Hà Books – cho hay sau nhiều năm làm việc, gắn bó với nơi này, đây là năm đầu tiên chị nhận thấy sự khác biệt rõ rệt về số lượng khách tham quan, mua sách.

Chị cho biết trước đó, lượng khách rất vắng, gần như không có hoạt động gì được tổ chức. Kể từ Tết năm nay, đặc biệt là đến thời điểm đầu tháng tư, không khí ở phố sách tấp nập hơn nhiều.

“Một phần do dịch bệnh đã ổn định, người dân được tiêm vaccine đầy đủ, nên các nhà sách quay trở lại hoạt động bình thường; độc giả cũng tìm lại thói quen đi mua sách. Tháng tư có nhiều hoạt động chào mừng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam. Điều này giúp lôi kéo mọi người đến đây nhiều hơn”, chị Kim Lạc lý giải.

Trong khuôn khổ ngày hội lớn nhất của giới xuất bản, Phố sách 19/12 là nơi diễn ra các hoạt động quan trọng như: Lễ phát động phong trào đọc sách trong cộng đồng; giao lưu giữa tác giả, đơn vị xuất bản và bạn đọc về các tác phẩm mới phát hành; giới thiệu các dự án khuyến đọc; phát động cuộc thi Đại sứ Văn hóa đọc và Giới thiệu sách trực tuyến năm 2022…

Nhờ các hoạt động đó, dòng người đến đây tăng so với trước kia. Đại diện một số nhà sách tiết lộ lượng sách bán được trong thời gian này cũng khả quan hơn hẳn. Đối tượng đến tham quan phố sách chủ yếu là học sinh, sinh viên, người trẻ mới đi làm và phụ huynh có con em nhỏ.

Có mặt tại đây, anh Nguyễn Xuân Bách (29 tuổi, nhân viên văn phòng tại Hà Nội) vào quầy sách của Nhà xuất bản Kim Đồng để chọn sách thiếu nhi cho con, đồng thời anh tìm mua sách kỹ năng sống cho bản thân.

“Tôi làm việc ở gần nên thường xuyên ghé qua đây. Thời gian trước, nơi đây im lìm lắm, không có hoạt động và khách cũng vắng. Nhưng hiện nay, tôi quan sát thấy dòng người đến đây đông hơn trước. Dường như họ không chỉ đến để mua sách mà còn hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam”, anh Bách chia sẻ.

Sau khi tham dự một sự kiện ra mắt sách thiếu nhi cùng đông đảo khán giả, ông bố trẻ này cho rằng nếu có thêm nhiều hoạt động tương tự, phố sách sẽ thu hút, “lôi kéo” độc giả quan tâm đến sách và tạo nên bầu không khí tấp nập hơn.

Pho sach 19/12 anh 2

Một số em nhỏ đọc sách tại Phố sách 19/12. Ảnh: Thu Huệ.

Điểm đến văn hóa, tìm kiếm tri thức

 

Một trong những lý do đưa ông Arón Keil đến phố sách chính là khung cảnh và sự tấp nập ở đây. Ông cho biết người Mỹ đọc nhiều sách, nhưng chủ yếu họ chọn sách điện tử, sách nói vì tính tiện dụng.

“Ở Chicago, nơi tôi sinh sống, có nhiều tiệm sách, nhưng không có tuyến phố nào dành riêng để bày bán sách như thế này, lại còn là một khu phố đi bộ. Tôi thực sự thấy ấn tượng bởi không khí vui tươi, phấn khởi, cũng như khung cảnh ở đây. Những quầy sách nhỏ nhưng được bày biện, trang trí rất bắt mắt, quy củ”, ông Keil nhận xét.

Người đàn ông quốc tịch Mỹ này cũng bày tỏ mong muốn các nhà sách ở đây sẽ có thêm nhiều đầu sách song ngữ Việt – Anh, để những du khách và bạn đọc quốc tế như ông có thêm lựa chọn trong việc tìm kiếm tri thức, khám phá văn hóa và nền xuất bản ở Việt Nam.

Dịp này, Dương Thảo My và Nguyễn Thị Minh Tâm (học sinh trường THCS Minh Khai, Hà Nội) tranh thủ giờ nghỉ để đến đây tìm mua một số cuốn sách văn học, lịch sử và thần thoại.

“Chúng em mong không gian phố sách được mở rộng, có thêm nhiều đầu sách và các hoạt động khác, để mọi người khi đến đây có thể trải nghiệm đọc và mua sách tốt hơn. Điều này cũng sẽ làm cho người ngoại quốc tò mò hơn về sách và văn hóa đọc ở Việt Nam”, hai bạn trẻ nói.

Đại diện quầy sách của một đơn vị xuất bản cho biết thời gian gần đây, khi dịch bệnh ổn định, ban quản lý phố sách đã nỗ lực trong việc tổ chức nhiều hoạt động và theo dõi các đơn vị xuất bản thực hiện những sự kiện riêng lẻ; cũng như cải tạo không gian, trang trí hấp dẫn để thu hút độc giả đến tham quan, mua sách.

                                                                                                             Nguồn : Zingnews 

Đưa kiến thức khoa học tới thiếu nhi

Thay vì đưa thông tin khoa học khô cứng, những câu chuyện và lời hỏi đáp hồn nhiên trong các cuốn sách sẽ khơi dậy sự tò mò, muốn khám phá mọi điều xung quanh của trẻ nhỏ.

Tìm hiểu kiến thức khoa học là vấn đề được đông đảo phụ huynh và con trẻ quan tâm hiện nay. Để “mềm hóa” những hiểu biết, quy luật của khoa học, một số bộ sách ra đời, mang đến cách tiếp cận gần gũi cho độc giả nhí thông qua loạt câu hỏi đời thường.

Xu hướng xuất bản sách khoa học dành cho thiếu nhi được bàn đến trong buổi giao lưu với chủ đề “Kể chuyện khoa học”. Sự kiện diễn ra sáng 22/4 tại Phố sách Hà Nội, là một trong những hoạt động hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 2022.

Sach khoa hoc cho thieu nhi anh 1

             Các diễn giả chia sẻ tại buổi giao lưu sáng 22/4 tại Hà Nội. Ảnh: Thu Huệ.

Kiến thức khoa học cần gắn với tinh thần Việt

Sách về khoa học cho thiếu nhi hiện nay được coi là một mảng đề tài quan trọng đối với giới xuất bản. Nhật Bản được biết đến là quốc gia gắn với dòng sách ehon cho trẻ. Những ấn phẩm đó thường thiên về tình cảm, kỹ năng, giáo dục lối sống cho các em.

Trong khi đó, các nước phương Tây lại nổi lên với dòng “picture book”, tập trung nhiều hơn về phần hình ảnh minh họa.

Bà Khúc Thị Hoa Phượng – Giám đốc, Tổng biên tập Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam – cho biết đối với sách thiếu nhi, giới xuất bản Việt Nam thường mua bản quyền hai dòng sách này. Bởi ở trong nước, thể loại truyện khoa học cho trẻ vẫn còn khá mới mẻ với các tác giả Việt.

Một số bộ sách khoa học nổi tiếng được các đơn vị xuất bản trong nước mua bản quyền có thể kể đến như Thuyết minh trực quan nhất, Khoa học khủng khiếp, Khoa học diệu kỳBabies University… Chúng mang đến kiến thức khoa học chính xác, chi tiết và trực quan cho các em nhỏ; song lại thiếu đi yếu tố tinh thần Việt.

“Ở Việt Nam, rất khó để tìm được tác giả viết sách phổ biến kiến thức khoa học cho thiếu nhi một cách hấp dẫn. Các đơn vị thường dành phần lớn ngân sách để mua bản quyền các ấn phẩm nước ngoài đối với dòng sách này. Điều đó thể hiện sự phát triển, hòa nhập của nền xuất bản. Nhưng nếu chỉ ‘nhập siêu’ mà không ‘xuất siêu’ cũng là điều đáng buồn”, bà Phượng nêu thực trạng.

Người đứng đầu Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam cho rằng sách khoa học nếu được thực hiện bởi các tác giả trong nước, sẽ truyền tải gần gũi hơn tinh thần Việt đến độc giả nhí, giúp gieo vào lòng con trẻ tình yêu khoa học ngay từ nhỏ; đồng thời tạo ra sự kết nối giữa các thành viên trong gia đình.

Quan sát dòng ehon của Nhật Bản cũng như các tựa sách thú vị từ châu Âu, châu Mỹ, tác giả Hoàng Anh Đức đã ấp ủ ý tưởng về một bộ truyện khoa học dành cho trẻ em Việt Nam.

Mới đây, bộ Kể chuyện khoa học của ông chính thức lên kệ, được xuất bản dưới hình thức song ngữ Việt – Anh. Đây cũng là công trình được thực hiện bởi nhóm tác giả người Việt (thạc sĩ Hoàng Anh Đức viết lời, họa sĩ Lộc Linh và Hồng An thực hiện phần tranh minh họa), mang đến kiến thức khoa học lồng ghép giữa văn hóa Việt.

Sach khoa hoc cho thieu nhi anh 2

     Bộ sách phổ biến kiến thức khoa học cho thiếu nhi của nhóm tác giả Việt. Ảnh: Thu Huệ.

Cách đặt câu hỏi gần gũi

Trẻ nhỏ luôn có hàng chục nghìn câu hỏi vì sao. Đối với sự tò mò của trẻ, nhóm tác giả đã chọn cách diễn giải dễ hiểu, dí dỏm và sinh động, giúp độc giả nhí dễ dàng tiếp cận và tìm được niềm vui khi đọc.

Bà Khúc Thị Hoa Phượng đánh giá sự thành công của một cuốn sách khoa học thiếu nhi xuất phát từ tính liên kết giữa hình ảnh và nội dung. Sự liên kết đó phải khơi gợi trí tò mò, tưởng tượng của trẻ. Để làm được điều đó, các tác giả cần nắm bắt được tâm lý của trẻ thơ, mang sự trong sáng, hồn nhiên đó vào từng câu chữ.

Là nhà nghiên cứu giáo dục, đồng thời là một ông bố viết dành tặng con gái trong quãng thời gian hai năm dịch bệnh cùng chơi, cùng học và đọc sách với con, tác giả Hoàng Anh Đức đã nghĩ ra cách đặt câu hỏi gần gũi, lấy đó làm tiêu đề cho 6 cuốn sách của mình: Tại sao phải rửa tay?Tại sao nước biển mặn?Lửa đến từ đâu?Máu chảy thế nào?Cá có ngủ không? Cầu vồng đi đâu?.

Chia sẻ tại buổi giao lưu, thạc sĩ Hoàng Anh Đức nói: “Quá trình ra đời bộ sách này rất ngẫu nhiên. Một tối nọ, con gái tôi liên tục bật, tắt công tắc đèn ở bình cá. Khi gia đình giải thích điều đó sẽ khiến cá không được ngủ, bé liền tò mò rằng cá ngủ như thế nào trong khi chúng luôn mở mắt. Cứ thế, các câu hỏi của bé là gợi ý đề tài để tôi triển khai bộ sách này”.

Bộ sách kể lại những câu chuyện trong gia đình với hàng loạt câu hỏi của con gái. Do đó, những cuốn sách này không chỉ dành cho thiếu nhi, mà còn giúp phụ huynh “giải quyết” hàng nghìn câu hỏi vì sao của trẻ.

Họa sĩ Lộc Linh – người thực hiện phần tranh minh họa cho bộ ấn phẩm này – chia sẻ sau khi đọc bản thảo, cảm nhận được sự gần gũi trong phần nội dung, cô đã dùng những nét vẽ, hình ảnh thường ngày nhất có thể để minh họa, nhằm tạo sự thân quen và kích thích trí tò mò của các em.

Trước kiến thức khoa học lý giải hiện tượng tự nhiên, thế giới vi khuẩn, có thể người và các loài sinh vật, những vấn đề khoa học rắc rối được tác giả nhìn nhận qua lăng kính trẻ thơ, tưởng chừng vu vơ song rất tuần tự, dễ hiểu.

“Tôi không dám trả lời những câu hỏi lớn hay đưa ra nội dung khái quát, dẫn luận khó, mà chỉ vui đùa với những câu hỏi đời thường”, tác giả Hoàng Anh Đức nói.

Lối dẫn dắt tự nhiên cùng cách lồng ghép minh họa cụ thể, mang màu sắc tươi sáng và biểu cảm hài hước của nhân vật khiến từng dòng nội dung đều trở nên sinh động.

Cũng trong khuôn khổ buổi giao lưu, Quỹ Sách cộng đồng với khoảng 10.000 bản sách được giới thiệu.

Mục tiêu mà quỹ đề ra trong năm nay là đưa sách về các trại giam, khu công nghiệp và vùng sâu, xa. Bên cạnh đó, ban tổ chức sẽ tặng sách cho nhà trường, giới thiệu những ấn phẩm phù hợp trong trường học về chủ đề danh nhân, lịch sử, thiếu nhi, văn học và giáo dục giới tính.

                                          Nguồn : Zingnews – Thu Huệ 

Không gian sách số ở TP.HCM

Tối 19/4, nhiều người đến phố đi bộ Nguyễn Huệ để trải nghiệm các chương trình đặc sắc chào mừng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất năm 2022.

Nhiều bạn trẻ đến phố đi bộ Nguyễn Huệ mua sách – Tin tức xuất bản – ZINGNEWS.VN

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 1

Lễ khai mạc Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất diễn ra tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (quận 1, TP.HCM). Hoạt động này mở đầu cho chuỗi sự kiện kéo dài đến cuối tháng tư.

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 2

Không gian "Chuyển đổi số" là điểm nhấn trọng tâm của chuỗi sự kiện lần này. Tại đây, độc giả sẽ được trải nghiệm các mô hình sách nói, điện tử, sách gắn với công nghệ mới, trí tuệ nhân tạo.

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 3

Thời điểm khai mạc Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất trên phạm vi toàn quốc cũng đồng thời là lúc lễ khai mạc Hội sách tại TP.HCM, Hội sách trực tuyến quốc gia chào mừng Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất.

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 4

Ông Dương Anh Đức – Phó chủ tịch UBND TP.HCM – bày tỏ mong muốn Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất trên địa bàn TP.HCM sẽ thực sự trở thành ngày hội tri thức dành tặng cho các tầng lớp nhân dân và du khách đến với thành phố.

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 5

Hơn 20 đơn vị xuất bản, phát hành trên cả nước tham gia, trưng bày khoảng 500.000 tựa sách với đa dạng chủ đề từ văn hóa, kinh tế, lịch sử, văn học… tại sự kiện lần này.

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 6

Tại khu vực "Chuyển đổi số", độc giả được trải nghiệm sách nói miễn phí, đăng ký thành viên mới, mượn sách tại thư viện số, tham gia các trò chơi thử thách phân biệt giữa giọng đọc AI và người thật…

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 7

Nhiều bạn trẻ tham quan khu vực trưng bày các đầu sách sau lễ khai mạc Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất.

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 8

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 9

Độc giả được trải nghiệm sách nói miễn phí, đăng ký thành viên mới, mượn sách tại thư viện số, tham gia các trò chơi thử thách phân biệt giữa giọng đọc AI và người thật…

Trai nghiem sach so tai pho di bo anh 10

Đây là lần đầu tiên TP.HCM phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông, Cục Xuất bản, In và Phát hành tổ chức sự kiện về ngành sách, xuất bản có quy mô cấp quốc gia. Chuỗi sự kiện này diễn ra từ ngày 19/4 đến 24/4.

                                                                                                 Nguồn : Zingnews 

Làm mới thói quen của người đọc trong thời đại công nghệ

Đơn vị xuất bản cần đa dạng hóa dòng sách như làm ebook, sách nói, sách tương tác để phục vụ nhu cầu của độc giả trẻ, từ đó phát triển văn hóa đọc thời công nghệ.

 

Sách nói là thị trường mới, đang có sự phát triển mạnh mẽ. Người tiêu dùng của sách bên cạnh việc đọc, giờ đây hình thành nên những thính giả nghe sách.

Các giải pháp khuyến đọc thời công nghệ được nêu tại tọa đàm “Sách nói với phát triển văn hóa đọc cộng đồng”. Chương trình diễn ra mới đây, là một trong những sự kiện hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam.

Sach noi anh 1

                 Các diễn giả bàn về sách nói và phát triển văn hóa đọc. Ảnh: Th.Tùng.

Phát triển văn hóa đọc gắn với nhu cầu người dùng

Ông Trần Đại Chính – Chủ tịch Hội liên hiệp Thư viện miền Đông Nam Bộ – nói thói quen đọc, văn hóa đọc đã hình thành ở bộ phận sách giấy truyền thống. Ngày nay, chúng ta bắt gặp hình ảnh cụ già sử dụng smartphone để đọc tin tức. Chính hình ảnh này đặt ra yêu cầu đổi mới cho ngành in ấn – xuất bản, thư viện, rộng hơn là lĩnh vực thông tin.

Đề cao việc đọc sách là đúng đắn, nhưng trong thời đại công nghệ, cần tạo ra những sản phẩm trong hệ sinh thái công nghệ. Cụ thể, trong ngành xuất bản, sẽ có thêm nhiều xuất bản phẩm như sách điện tử, sách nói, sách tương tác… Sách số có phong phú thì mới đáp ứng được nhu cầu của bạn đọc thế hệ mới, giúp ngành xuất bản có vai trò và chỗ đứng hơn trong nền kinh tế tri thức.

“Nghĩ rộng hơn, đây là nền kinh tế tuần hoàn và chia sẻ thông qua công nghệ. Chúng ta cần làm tốt hiện tại và làm mới thói quen người đọc với sự kết hợp của công nghệ”, ông Trần Đại Chính nói.

Ông Nguyễn Nguyên – Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông) – nói những năm gần đây, nhiều hoạt động, nhiều chương trình được tổ chức nhằm thúc đẩy văn hóa đọc. Văn hóa đọc trong thời đại số là vấn đề mới. Một trong những chủ đề nổi bật của Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất là chuyển đổi số trong ngành xuất bản.

Với ông Lê Hoàng Thạch – CEO ứng dụng sách nói Voiz FM – phát triển văn hóa đọc thời 4.0 cần gắn với nhu cầu người dùng. Ông Thạch cho biết tại Việt Nam, sách nói đang nhận sự quan tâm cao của bạn đọc, lượt tìm kiếm về sách nói cao cho thấy nhu cầu của người tiêu dùng.

Thời đại bận rộn hiện nay, nhiều người không có thời gian để đọc sách, sách nói ra đời là một hình thức để người khác “đọc cho mình nghe”.

Trên thực tế, hoạt động của VoiZ FM luôn tăng trưởng. Ra mắt từ cuối năm 2019, ứng dụng sách nói này có hơn một triệu lượt tải, với khoảng 100.000 người dùng tích cực mỗi tháng. Năm 2021, ứng dụng này đã đạt mốc tăng trưởng gấp 50 lần, với kho gần 2.000 nội dung có bản quyền.

Sach noi anh 2

                   Trẻ trải nghiệm sách nói tại đường sách TP.HCM. Ảnh: Quỳnh Huỳnh.

Bắt đầu từ người trẻ yêu đọc sách

Sách số đang trên đà tăng trưởng, đòi hỏi những phương thức mới khi phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng sách nói.

Ông Nguyễn Nguyên cho rằng hiện tại, phát triển sách nói còn nhiều rào cản: Đội ngũ sản xuất chưa đủ mạnh mẽ. Hành lang pháp lý, đặc biệt là vấn đề bảo vệ bản quyền. Cuối cùng là vấn đề đầu tư, nếu không có sự đầu tư công nghệ thì không thể có sự đổi mới, nhân lực còn hạn chế.

Một vấn đề quan trọng của phát triển văn hóa đọc trong thời đại số là thay đổi nhận thức, bắt đầu từ các bạn trẻ đam mê và yêu sách.

Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành dẫn một điều tra xã hội học, cho biết 21% người Việt đọc sách. Ở chiều còn lại, gần 80% người chưa đọc sách là thị trường tiềm năng cho người làm xuất bản, trong đó có sách số.

Một trong những vấn đề mà ông Lê Hoàng Thạch trăn trở khi nói tới phát triển văn hóa đọc đó là tình trạng vi phạm bản quyền. Trong môi trường số, sách điện tử, sách nói dễ dàng bị sao chép. Ông Thạch cho rằng để phát huy vai trò của sách nói, cần tôn trọng bản quyền, có các biện pháp để bảo vệ bản quyền.

                                                                                                                                                                                     Nguồn : zingnews 

Không gian Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam tại phố đi bộ Nguyễn Huệ

Không gian triển lãm, trải nghiệm của sự kiện Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam được trang trí công phu tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (quận 1, TP.HCM).

Ngay sach va Van hoa doc Viet Nam anh 1

Phố đi bộ Nguyễn Huệ sẽ là trung tâm tổ chức chuỗi sự kiện Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam với nhiều hoạt động nhằm phát triển văn hóa đọc và giới thiệu các mô hình chuyển đổi số trong ngành xuất bản. Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam sẽ diễn ra từ 19/4 đến 24/4.

Ngay sach va Van hoa doc Viet Nam anh 2

       Bối cảnh, không gian của sự kiện đã hoàn thiện, chuẩn bị cho lễ khai mạc diễn ra tối 19/4.

Ngay sach va Van hoa doc Viet Nam anh 3

Khu vực trưng bày, triển lãm và giới thiệu mô hình sách nói, sách điện tử. Ngoài ra, khách có thể tham quan không gian trải nghiệm về sách gắn với công nghệ, trí tuệ nhân tạo.

Ngay sach va Van hoa doc Viet Nam anh 4

Sự kiện tại TP.HCM không chỉ gói gọn ở phố đi bộ Nguyễn Huệ và đường sách Nguyễn Văn Bình mà tại 21 quận, huyện. Thành phố Thủ Đức cũng có các hoạt động riêng kéo dài đến hết tháng tư.

Ngay sach va Van hoa doc Viet Nam anh 5Ông Nguyễn Nguyên – Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông), Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, chia sẻ chọn TP.HCM là nơi tổ chức sự kiện chính Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ nhất vì đây là một trong hai trung tâm văn hóa lớn của cả nước. TP.HCM cũng là nơi đi đầu trong việc thực hiện chuyển đổi số.

Ngay sach va Van hoa doc Viet Nam anh 6

Nhân viên Nhà xuất bản Kim Đồng chuẩn bị những đầu sách hay tại không gian trưng bày, phục vụ khách tham quan.

Ngay sach va Van hoa doc Viet Nam anh 7

Nhiều tiểu cảnh từ truyền thống đến hiện đại được dựng lên, phục vụ không gian trải nghiệm sách của bạn đọc TP.HCM.

Ngay sach va Van hoa doc Viet Nam anh 8Không gian "Thành phố sách" được xây dựng để trưng bày và giới thiệu những tựa sách hay, bổ ích, đa dạng thể loại. Các đầu sách quý, tư liệu hiếm từ Thư viện TP.HCM cũng được trưng bày để công chúng thuận tiện tham khảo.

Ngay sach va Van hoa doc Viet Nam anh 9

Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM, cho biết đây là lần đầu tiên TP.HCM phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông, Cục Xuất bản, In và Phát hành tổ chức sự kiện về ngành sách, xuất bản có quy mô cấp quốc gia.

                                                                                                        Nguồn : Zingnews 

Trí tuệ nhân tạo tác động ra sao tới con người?

Nhiều người cho rằng trí tuệ nhân tạo sẽ bù đắp, giúp công việc, cuộc sống thuận tiện hơn. Song không ít người lo sợ tác động tiêu cực của trí tuệ nhân tạo.

Ngày nay, một cỗ máy có thể xây dựng kiến thức từ dữ liệu khổng lồ (big data), robot tự động nhận dạng giọng nói, khuôn mặt, thậm chí có thể đánh bại nhà vô địch cờ vây thế giới. Liệu tương lai con người có phải cạnh tranh với máy móc như trong các bộ phim Avengers: Age of Ultron, The Terminator hay Matrix đã xây dựng?

Máy móc liệu có trở nên thông minh, có trí óc, thậm chí có lương tâm? Các tác giả, dịch giả sách về trí tuệ nhân tạo đã cùng nhau bàn thảo về tác động của trí thông minh máy móc tới đời sống con người.

Tri tue nhan tao anh 1

     Ba cuốn sách bàn về mối quan hệ giữa trí tuệ nhân tạo, máy móc và con người. Ảnh: Đ.T.

Con người phải thay đổi cách tư duy, làm việc

Dịch giả Nguyễn Sỹ Nguyên (người chuyển ngữ một số cuốn sách bàn về mối quan hệ giữa công nghệ và đời sống con người) nói để hiểu về trí tuệ nhân tạo, bạn đọc có thể tìm hiểu qua cuốn Trí tuệ nhân tạo: Những ảnh hưởng được lập trình.

Nhiều người cho rằng trí tuệ nhân tạo sẽ bù đắp, giúp công việc, cuộc sống thuận tiện hơn. Song không ít người lo sợ tác động tiêu cực của trí tuệ nhân tạo.
Ngày nay, một cỗ máy có thể xây dựng kiến thức từ dữ liệu khổng lồ (big data), robot tự động nhận dạng giọng nói, khuôn mặt, thậm chí có thể đánh bại nhà vô địch cờ vây thế giới. Liệu tương lai con người có phải cạnh tranh với máy móc như trong các bộ phim Avengers: Age of Ultron, The Terminator hay Matrix đã xây dựng?

Máy móc liệu có trở nên thông minh, có trí óc, thậm chí có lương tâm? Các tác giả, dịch giả sách về trí tuệ nhân tạo đã cùng nhau bàn thảo về tác động của trí thông minh máy móc tới đời sống con người.

Tri tue nhan tao anh 1
Ba cuốn sách bàn về mối quan hệ giữa trí tuệ nhân tạo, máy móc và con người. Ảnh: Đ.T.
Con người phải thay đổi cách tư duy, làm việc
Dịch giả Nguyễn Sỹ Nguyên (người chuyển ngữ một số cuốn sách bàn về mối quan hệ giữa công nghệ và đời sống con người) nói để hiểu về trí tuệ nhân tạo, bạn đọc có thể tìm hiểu qua cuốn Trí tuệ nhân tạo: Những ảnh hưởng được lập trình.

Cuốn sách gồm 4 phần. Ở phần đầu, tác giả nêu định nghĩa, viết về Alan Turing – người phát minh ra trí tuệ nhân tạo, ý tưởng sơ lược, các công ty đang nắm giữ nhiều dự án về trí tuệ nhân tạo.

Phần thứ hai, tác giả trình bày sự vận hành, cách trí tuệ nhân tạo hoạt động, hệ nhị phân của máy tính, mối quan hệ giữa bộ máy và con người. Nhiều vấn đề về quan hệ giữa trí tuệ con người và trí tuệ nhân tạo được nêu trong phần thứ ba như: Sự sáng tạo, cỗ máy có cảm xúc và ý thức hay không? Cỗ máy có trực quan không?

Phần thứ tư của sách bàn về tương lai của trí tuệ nhân tạo. Có hai quan điểm về vấn đề này. Những người bi quan cho rằng một ngày nào đó trí tuệ nhân tạo sẽ vượt qua trí tuệ con người, con người phụ thuộc, thậm chí trở thành nô lệ của những cỗ máy. Bên cạnh đó có những quan điểm thận trọng, lạc quan hơn, xem trí tuệ nhân tạo chưa đến mức thống trị. Tuy vậy, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo buộc con người phải thay đổi cách tư duy, cách làm việc của mình.

Là dịch giả, ông Nguyễn Sỹ Nguyên nói ngày nay, tác động của trí tuệ nhân tạo thể hiện rõ ở các công cụ, phần mềm dịch thuật. Nó mang đến thuận lợi trong việc tìm kiếm tư liệu quanh văn bản ta dịch, giúp ta hiểu rõ hơn, sâu hơn văn bản ta cần dịch.

Với sự phát triển của những công cụ dịch thuật, ngày nào đó vai trò của dịch giả dần mất vị thế. Bởi vậy, dịch giả cần trau dồi ngôn ngữ, tìm cách phát triển ngôn ngữ của mình hơn nữa.

Thông qua buổi phỏng vấn với Viện Pháp tại Hà Nội, ông Jean-Gabriel Ganascia (GS tại Đại học Pierre và Marie Curie, thuộc Đại học Sorbonne, tác giả cuốn Trí tuệ nhân tạo: Những ảnh hưởng được lập trình), cho rằng tại một số thời điểm nhất định, trí tuệ nhân tạo cho phép ta bù đắp những điểm yếu trong chức năng nhận thức của con người.

Ông nêu ví dụ bản thân có thể nhận diện vài sinh viên của mình; nếu có tới 100-200 sinh viên, ông không thể nhớ hết khuôn mặt được. Trong khi đó, máy móc có thể nhận diện khuôn mặt trong số hàng trăm, nghìn, thậm chí hàng triệu khuôn mặt khác nhau.

“Tất nhiên trí tuệ nhân tạo không thay thế tất cả chức năng nhận thức, nhưng nó cho phép chúng ta đi xa hơn vì nó sẽ thực hiện giúp ta những việc tẻ nhạt, nhàm chán mà ta thường không muốn làm. Nó sẽ thực hiện chúng một cách tự động”, ông Ganascia nói.

Tri tue nhan tao anh 2

Nhiều người cho rằng trí tuệ nhân tạo trợ giúp đắc lực trong công việc, cuộc sống. Ảnh minh họa: Getty Images

Trí tuệ nhân tạo thống trị chỉ là viễn tưởng

 

Ông Dương Thắng, nguyên giảng viên Toán, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho rằng khi đề cập “trí tuệ nhân tạo” là nói đến “con người nhân tạo”. Con người nhân bản hóa, cố gắng thổi sự sống vào các cỗ máy tự động hóa, siêu máy tính.

Trí tuệ nhân tạo ngày nay kiểm tra các ảnh quét tốt hơn bác sĩ X quang, chẩn đoán ung thư, lái ôtô tốt hơn tài xế, nhưng nó vẫn không hiểu chụp X-quang là gì, ung thư là gì, ôtô là gì hoặc lái xe là gì.

Để trở thành một trí tuệ thực sự, trí tuệ nhân tạo sẽ phải giành được quyền tự chủ, tự do của ý chí, tách mình khỏi những người đã sinh ra nó. Trí tuệ nhân tạo muốn trở thành một “trí tuệ” theo đúng nghĩa của nó, cần phải có khả năng hiểu được toàn bộ hoạt động của thế giới bằng cách quan sát đơn giản, như một đứa trẻ trong những năm đầu đời.

“Nhưng sẽ rất khó để một trí tuệ nhân tạo làm được như vậy. Thật khó để tưởng tượng một ngày nào đó trí tuệ nhân tạo sẽ gia nhập và vượt qua trí thông minh tự nhiên”, ông Dương Thắng nói.

Ông Jean-Gabriel Ganascia đồng quan điểm về tương lai nhân loại dưới ảnh hưởng của trí tuệ nhân tạo: “Tôi biết là có một số kịch bản thảm họa nhưng chúng không diễn ra. Nhất là nhiều người sợ rằng máy móc sẽ làm mất quyền tự chủ của họ, điều này dường như giống với khoa học viễn tưởng hơn là thực tế”, GS Jean-Gabriel Ganascia bày tỏ.

Theo tác giả Ganascia, trí tuệ nhân tạo sẽ có một vai trò quan trọng. Ở góc độ tích cực, nó cho phép con người giám sát, nhất là các vấn đề năng lượng và khí hậu. Nhưng vấn đề đáng lo ngại là nó có thể được một số tổ chức sử dụng để giám sát toàn bộ mọi người.

Công nghệ kỹ thuật số mang tính nước đôi. Chúng giúp chúng ta làm việc từ xa, kết nối, tiết kiệm nhiên liệu. Nhưng trí tuệ nhân tạo được hoạt động nhờ các máy tính và chúng sử dụng điện, vì vậy chúng tiêu thụ năng lượng và tạo ra hiệu ứng nhà kính góp phần gây nóng lên toàn cầu. Do đó, phải tạo ra sự cân bằng lành mạnh giữa tất cả những vấn đề đó.

                                                                                                    Nguồn : Đỗ Thu – Zingnews