Tại sao ngày nay bay đến Mặt Trăng lâu hơn 60 năm trước?

Các tàu Apollo của Mỹ (1962 – 1972) chỉ mất vài ngày để bay từ Trái Đất đến Mặt Trăng, nhưng hiện lên tới vài tháng.

Khoang phóng của trạm đổ bộ Eagle nhìn từ module chỉ huy Columbia của tàu Apollo 11 năm 1969. Ảnh: NASA

Đã 56 năm kể từ khi con người lần đầu tiên dạo bước trên Mặt Trăng và 66 năm kể từ khi diễn ra nhiệm vụ không chở người đầu tiên đến thiên thể này. Nhưng một điều nghe có vẻ kỳ lạ là hiện nay, hành trình đến Mặt Trăng lại tốn nhiều thời gian hơn so với hàng chục năm trước.

Nguyên nhân là các kỹ sư hàng không vũ trụ đã tìm ra những phương pháp mới mẻ, sáng tạo để di chuyển trong không gian mà không cần tốn nhiên liệu. Họ tận dụng trường hấp dẫn của các thiên thể để bay xa hơn với chi phí thấp hơn.

Điều này rất cần thiết vì Mặt Trăng cách Trái Đất trung bình khoảng 384.400 km, đồng nghĩa tàu vũ trụ phải tốn lượng lớn nhiên liệu nếu muốn tự bay đến đó. Thực tế, khoảng cách đến bề mặt Mặt Trăng không cố định vì quỹ đạo của vệ tinh tự nhiên này quanh Trái Đất không tròn hoàn toàn.

Ở cận điểm (perigee) – điểm gần Trái Đất nhất – Mặt Trăng cách khoảng 363.300 km, nhưng tại viễn điểm (apogee), khoảng cách này lên đến 405.500 km. Do đó, thời gian bay còn phụ thuộc vào vị trí của Mặt Trăng ở thời điểm phóng tàu.

Các tàu chở người trước đây thường mất khoảng 3 ngày để đến Mặt Trăng. Nhanh nhất là Apollo 8, mất hơn 69 giờ để vào quỹ đạo Mặt Trăng, trong khi Apollo 11 mất 75 giờ 50 phút và thêm một ngày nữa để đáp xuống bề mặt.

Mọi tàu Apollo đều di chuyển theo quỹ đạo chuyển tiếp “trực tiếp”, dựa vào lực hấp dẫn của cả Trái Đất lẫn Mặt Trăng và cần nhiều nhiên liệu để vượt qua khoảng cách giữa hai thiên thể này. Tuy nhiên, các nhiệm vụ gần đây hướng đến những hành tinh như sao Hỏa, sao Mộc, đã chứng minh lợi ích của việc bay theo tuyến đường vòng hơn nhằm tận dụng lực hấp dẫn của thiên thể khác, từ đó giảm tiêu thụ nhiên liệu.

Tháng 9/2003, Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) sử dụng phương pháp này để phóng vệ tinh SMART-1, mất khoảng 13 tháng bay theo một quỹ đạo xoắn ốc quanh Trái Đất và đến Mặt Trăng với lượng nhiên liệu tối thiểu. Nhưng tàu chở người khó có thể đi theo tuyến đường quanh co như vậy, và thời gian thực tế để đến Mặt Trăng thường phụ thuộc vào nhiều yếu tố – bao gồm mục đích của nhiệm vụ và loại tàu vũ trụ.

Ví dụ, nhiều tàu thăm dò được thiết kế để mở rộng biên giới khám phá không gian của con người và cần di chuyển nhanh nhất có thể để tới được những nơi xa chưa từng thấy. Tàu thăm dò New Horizons của NASA chỉ mất 9 giờ để bay qua Mặt Trăng vào năm 2006, đến đích cuối cùng là sao Diêm Vương sau 9 năm.

Nhiệm vụ đầu tiên đến Mặt Trăng cũng là một chuyến bay nhanh, với tàu Luna 1 của Liên Xô, phóng năm 1959, đến đó chỉ trong 34 giờ. Tuy nhiên, do một sai sót nhỏ, tàu không chở người này đã bỏ lỡ Mặt Trăng và trôi dạt trong không gian từ đó đến nay.

Trong khi đó, dù bay theo tuyến đường tương đối trực tiếp, tàu Mars Reconnaissance Orbiter của NASA vẫn mất khoảng 7 tháng mới đến được sao Hỏa, hành tinh cách Trái Đất trung bình 225 triệu km, xa hơn Mặt Trăng rất nhiều.

Mặt Trăng đang dần tách xa khỏi Trái Đất với tốc độ khoảng 2,5 cm mỗi năm. Vì vậy, trong tương lai, thời gian để đến vệ tinh tự nhiên này có thể dài hơn đáng kể so với hiện nay.

Thu Thảo (Theo IFL Science)

Tại sao ngày nay bay đến Mặt Trăng lâu hơn 60 năm trước? – Báo VnExpress

Đẩy mạnh thương mại hóa 5G để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu đẩy mạnh thương mại hóa 5G, phát triển mạng băng rộng tốc độ cao như động lực mới cho tăng trưởng kinh tế.

Chỉ thị 05 về các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế được Thủ tướng ký ban hành ngày 1/3, trong đó nhấn mạnh tăng trưởng kinh tế phải dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, nhân lực chất lượng cao, tăng năng suất lao động.

Một trong những nhiệm vụ được người đứng đầu Chính phủ đưa ra là đẩy mạnh các động lực tăng trưởng mới, đột phá phát triển khoa học công nghệ. Chỉ thị yêu cầu thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia sâu rộng, toàn diện trong tất cả ngành, lĩnh vực, tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế dựa trên khoa học, công nghệ, dữ liệu, công nghệ số và đổi mới sáng tạo; nền kinh tế số rộng khắp, bảo đảm an ninh, an toàn mạng.

“Bộ Khoa học và Công nghệ đẩy mạnh thương mại hóa 5G, nghiên cứu công nghệ 6G; phát triển vệ tinh viễn thông và nâng cấp hạ tầng trục viễn thông quốc gia. Đẩy mạnh đầu tư và phát triển cơ sở hạ tầng băng rộng cố định tốc độ cao”, chỉ thị nêu.

Kỹ thuật viên trên một trạm 5G. Ảnh: Cao Hưng

Trước đó, trong Chiến lược hạ tầng số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 nêu rõ “hạ tầng số là hạ tầng của nền kinh tế” và một trong những thành phần của hạ tầng số là hạ tầng viễn thông và Internet. Chiến lược đặt mục tiêu trong năm 2025, 100% tỉnh, thành phố, khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, trung tâm nghiên cứu phát triển, đổi mới sáng tạo, khu công nghiệp, nhà ga, cảng biển, sân bay, có dịch vụ di động 5G.

Thực tế, từ tháng 10/2024, mạng 5G đã được Viettel triển khai ở 63 tỉnh thành, sau đó đến VNPT vào tháng 12/2024. Tuy nhiên, số lượng trạm của các nhà mạng còn hạn chế ở mức vài nghìn, chưa đạt vùng phủ rộng như mạng 4G. Thống kê đến hết tháng 1, Viettel cho biết đã có 5,5 triệu người dùng mạng thế hệ mới.

Để tăng vùng phủ cho 5G, các nhà mạng ngoài việc sử dụng băng tần thấp như 700 MHz đang trong giai đoạn chuẩn bị đấu giá, còn cần tăng số lượng trạm thu phát sóng.

Trước đó, Nghị quyết số 193 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, ban hành ngày 19/2, đề cập việc hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp triển khai nhanh 5G. Doanh nghiệp viễn thông triển khai nhanh hạ tầng 5G đạt tối thiểu 20.000 trạm phát sóng được nghiệm thu đưa vào sử dụng từ ngày Nghị quyết có hiệu lực đến hết ngày 31/12 sẽ được hỗ trợ 15% chi phí thiết bị cho trạm.

Lưu Quý

Đẩy mạnh thương mại hóa 5G để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế – Báo VnExpress Công nghệ

Hỗ trợ tới 10.000 tỷ đồng xây dựng nhà máy chip bán dẫn đầu tiên của Việt Nam

(Chinhphu.vn) – Một trong những điểm quan trọng của Nghị quyết thí điểm một số chính sách, cơ chế đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là cho phép hỗ trợ tài chính xây dựng nhà máy đầu tiên để phục vụ nghiên cứu, đào tạo và sản xuất chip bán dẫn.

Hỗ trợ tới 10.000 tỷ đồng xây dựng nhà máy đầu tiên để phục vụ nghiên cứu, đào tạo, sản xuất chip bán dẫn

Ngày 19/2/2025, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt nhằm tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Với đa số đại biểu tán thành, Nghị quyết này đã góp phần đặt nền tảng cho sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam, đặc biệt là việc hỗ trợ tài chính cho dự án xây dựng nhà máy sản xuất chip đầu tiên.

Theo Nghị quyết, doanh nghiệp Việt Nam đầu tư xây dựng dự án nhà máy đầu tiên được lựa chọn để chế tạo chip quy mô nhỏ, công nghệ cao phục vụ nghiên cứu, đào tạo, thiết kế, chế tạo thử, kiểm chứng công nghệ và sản xuất chip bán dẫn chuyên dụng của Việt Nam theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ được hỗ trợ như sau: Hỗ trợ 30% tổng mức đầu tư dự án trực tiếp từ ngân sách trung ương trong trường hợp nhà máy nghiệm thu đưa vào sản xuất trước ngày 31 tháng 12 năm 2030. Tổng mức hỗ trợ không vượt quá 10.000 tỷ đồng.

Trong thời gian chuẩn bị và thực hiện dự án, hằng năm được trích lập cao hơn 10% nhưng tối đa không quá 20% thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp cho Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp để bổ sung cho dự án. Tổng số tiền trích lập không vượt quá tổng mức đầu tư của dự án.

Nghị quyết cũng quy định được giao đất bằng hình thức giao đất không đấu giá quyền sử dụng đất, không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất đối với nhiệm vụ quy định tại khoản 1 Điều này.

Thủ tướng Chính phủ quyết định lựa chọn doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ quy định tại khoản 1 Điều này và quyết định mức hỗ trợ cụ thể cho doanh nghiệp đó. Các chính sách hỗ trợ quy định tại Điều này được áp dụng đến hết ngày 31/12/2030.

Trước đó, ngày 21/9/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 1018/QĐ-TTg ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050.

Chiến lược đặt mục tiêu trong giai đoạn 1 (2024 – 2030) xây dựng 1 nhà máy chế tạo chip bán dẫn quy mô nhỏ; giai đoạn 2 (2030-2040) là xây dựng được 2 nhà máy sản xuất chip bán dẫn, đến giai đoạn 3 (2040-2050) xây dựng được 3 nhà máy sản xuất chip bán dẫn.

Mục tiêu này thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong việc phát triển ngành công nghiệp bán dẫn – một lĩnh vực mà hầu hết các nước đi sau, có điều kiện tương đồng với Việt Nam thường tập trung vào công đoạn hạ nguồn là đóng gói, kiểm thử của công nghiệp bán dẫn. Trong khi đó, Việt Nam đặt tham vọng tham gia vào các công đoạn bao gồm sản xuất chip bán dẫn.

Việc đầu tư xây dựng một nhà máy chế tạo chip bán dẫn quy mô nhỏ với cơ chế hỗ trợ tài chính đặc biệt của Nhà nước không chỉ giúp Việt Nam làm chủ công nghệ sản xuất chip mà còn góp phần đào tạo nhân lực, phát triển hệ sinh thái ngành bán dẫn và đảm bảo an ninh quốc gia trong lĩnh vực công nghệ cao.

Từng giải trình làm rõ một số nội dung về Nghị quyết thí điểm này trước Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh công nghiệp bán dẫn là ngành công nghiệp chiến lược. Việt Nam đặt mục tiêu phát triển đầy đủ tất cả các công đoạn của ngành công nghiệp này, trong đó khó nhất là nhà máy sản xuất.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, nhà máy sản xuất đầu tiên rất quan trọng cho nghiên cứu, cho chế thử các chip được thiết kế tại Việt Nam, rất quan trọng cho việc sản xuất các chip chuyên dùng của Việt Nam, nhất là quốc phòng, an ninh và rất quan trọng cho đào tạo nhân lực.

Nhà máy quy mô nhỏ này khoảng dưới 1 tỷ USD giống như 1 phòng Lab một phòng thí nghiệm hơn là 1 nhà máy, đáng nhẽ Nhà nước nên đầu tư toàn bộ, nhưng để thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư vào vận hành, nghị quyết đề xuất hỗ trợ 30% tổng giá trị đầu tư.

Đồng thời, doanh nghiệp được phép sử dụng Quỹ khoa học và công nghệ để đầu tư vào dự án, bởi đây là hoạt động nghiên cứu phát triển thay vì kinh doanh thuần túy.

Các chuyên gia nhận định, để tránh trở thành một quốc gia chỉ gia công, Việt Nam cần làm chủ công nghệ bán dẫn và điện tử, tận dụng lợi thế địa chính trị và tập trung đầu tư vào hạ tầng điện, nước cùng với chính sách ưu đãi phù hợp.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu đối mặt với nhiều biến động, việc xây dựng một nhà máy chế tạo chip dù quy mô nhỏ nhưng có công nghệ cao sẽ giúp Việt Nam đáp ứng nhu cầu trong nước, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và đảm bảo an ninh quốc gia trong trường hợp có sự cố gián đoạn nguồn cung.

Đây là bước đi quan trọng để Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành một trong những quốc gia có ngành công nghiệp bán dẫn phát triển trong tương lai.

T.Giang

Hỗ trợ tài chính tới 10.000 tỷ đồng xây dựng nhà máy chip bán dẫn đầu tiên

 

Quốc hội cho phép thí điểm đầu tư vệ tinh tầm thấp

Sáng 19/2, Quốc hội thông qua nghị quyết cho phép thí điểm có kiểm soát đầu tư mạng viễn thông vệ tinh sử dụng công nghệ vệ tinh quỹ đạo tầm thấp.

Đây là một trong những điểm đột phá quy định tại Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Việc thí điểm dựa trên nguyên tắc bảo đảm quốc phòng, an ninh, trong đó không giới hạn tỷ lệ sở hữu cổ phần, phần vốn góp hoặc tỷ lệ đóng góp của nhà đầu tư nước ngoài.

Thường vụ Quốc hội cho biết hiện nay công nghệ vệ tinh tầm thấp chủ yếu do một số ít doanh nghiệp nước ngoài làm chủ và triển khai trên thế giới, như hệ thống Starlink của Tập đoàn SpaceX (Mỹ), hệ thống Kupier của Tập đoàn Amazon (Mỹ), hệ thống Oneweb của Công ty Oneweb (Anh).

Trong đó, lớn nhất là SpaceX đã cung cấp tại hơn 110 quốc gia, vùng lãnh thổ. Với lợi thế công nghệ, doanh nghiệp nước ngoài như SpaceX khi triển khai kinh doanh dịch vụ vệ tinh tại các quốc gia đều đề nghị được thực hiện mô hình đầu tư sở hữu 100% vốn nước ngoài. Trong khu vực ASEAN, một số quốc gia như Malaysia, Philippines, Indonesia cũng đã cho phép doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài triển khai đầu tư kinh doanh dịch vụ vệ tinh tầm thấp.

“GroundBreaker” là vệ tinh của SpaceX phóng lên quỹ đạo thấp của Trái Đất, hoạt động theo tiêu chuẩn 5G. Ảnh: Sateliot

Chính sách này cũng phù hợp với yêu cầu tại Nghị quyết 57/2024 của Bộ Chính trị là phát triển hạ tầng viễn thông, Internet đáp ứng yêu cầu dự phòng, kết nối, an toàn, bền vững hệ thống truyền dẫn dữ liệu qua vệ tinh, mạng cáp quang băng thông rộng tốc độ cao phủ sóng toàn quốc, mạng thông tin di động 5G, 6G và các thế hệ tiếp theo.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, để thu hút các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư triển khai dịch vụ vệ tinh tầm thấp tại Việt Nam phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước, cần có chính sách nới lỏng điều kiện tiếp cận thị trường về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài. Các tập đoàn nước ngoài đầu tư kinh doanh dịch vụ vệ tinh tầm thấp tại Việt Nam sẽ góp phần mở rộng vùng phủ sóng Internet băng rộng, đặc biệt là ở vùng sâu, hải đảo, nơi hạ tầng viễn thông mặt đất còn hạn chế.

Chính sách này “đảm bảo mọi người dân đều được tiếp cận dịch vụ Internet; đồng thời, góp phần nâng cao hình ảnh của Việt Nam, thu hút thêm đầu tư của các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới và tạo thêm việc làm”.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường và Thủ tướng Phạm Minh Chính bấm nút thông qua dự thảo nghị quyết. Ảnh: Giang Huy

Nhà khoa học được tự quyết việc sử dụng công trình nghiên cứu

Nghị quyết quy định tài sản là kết quả của việc triển khai nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước, cơ quan, tổ chức nghiên cứu được theo dõi riêng tài sản, không hạch toán chung vào tài sản của tổ chức, không phải xác định nguyên giá, giá trị còn lại, khấu hao, hao mòn tài sản.

Cơ quan nghiên cứu được tự chủ, tự quyết định và tự chịu trách nhiệm sử dụng tài sản không cần định giá trong việc cho thuê, chuyển giao quyền sử dụng, kinh doanh dịch vụ, liên doanh, liên kết không hình thành pháp nhân mới. Khi thực hiện nội dung này, cơ sở nghiên cứu không cần lập đề án, báo cáo cấp có thẩm quyền theo quy định về quản lý, sử dụng tài sản công.

Ngoài ra, họ được bán, chuyển nhượng tài sản; góp vốn bằng tài sản để liên doanh, liên kết có hình thành pháp nhân mới thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.

Theo Thường vụ Quốc hội, quy định này nhằm kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong quy định về tài sản hình thành từ nhiệm vụ khoa học và công nghệ. Về bản chất và theo thông lệ quốc tế, tài sản hình thành từ nhiệm vụ nghiên cứu được xem như một khoản tài trợ, không phải là khoản đầu tư trực tiếp và Nhà nước thực hiện phân chia lợi nhuận ngay.

Tất cả tài sản khi được thương mại hóa và mang lại lợi nhuận thì Nhà nước sẽ thu lại lợi ích thông qua việc thu thuế. Chính sách này giải quyết được sự chậm trễ của việc thực hiện các thủ tục hành chính và đặc biệt là khó khăn trong định giá tài sản.

Khoán chi, chấp nhận rủi ro trong phát triển khoa học

Theo Nghị quyết, nhiệm vụ khoa học và công nghệ được thực hiện theo phương thức khoán chi đến sản phẩm cuối cùng khi tổ chức chủ trì thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ có cam kết về sản phẩm của nhiệm vụ với chỉ tiêu chất lượng chủ yếu cần đạt được.

Tổ chức chủ trì thực hiện nhiệm vụ được tự chủ, tự chịu trách nhiệm quyết định việc sử dụng kinh phí khoán; được điều chỉnh các nội dung chi; quyết định việc sử dụng kinh phí từ công lao động để thuê chuyên gia trong và ngoài nước theo mức kinh phí thỏa thuận.

Tổ chức, cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được miễn trách nhiệm dân sự khi gây ra thiệt hại cho Nhà nước trong quá trình thực hiện nhiệm vụ – khi đã thực hiện đầy đủ các quy trình, quy định.

Người nghiên cứu sử dụng ngân sách nhà nước trong quá trình triển khai đã thực hiện đầy đủ các quy định về quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ, quy trình và nội dung nghiên cứu đã được thuyết minh nhưng không đi đến kết quả như dự kiến thì không phải hoàn trả lại kinh phí đã sử dụng.

Ngoài các chính sách trên, Nghị quyết cũng bổ sung nhiều quy định gỡ vướng cho phát triển khoa học, đổi mới sáng tạo như miễn giảm thuế với thu nhập từ hoạt động nghiên cứu khoa học; Nhà nước ưu tiên đầu tư về khoa học; phát triển nhanh hạ tầng 5G và cáp quang biển; xây dựng phòng thí nghiệm chip bán dẫn…

Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia có hiệu lực thi hành từ ngày Quốc hội thông qua.

Sơn Hà VNexpress

Quốc hội cho phép thí điểm đầu tư vệ tinh tầm thấp – Báo VnExpress

Thủ tướng đề nghị Nhật Bản thúc đẩy dự án phóng vệ tinh năm 2025

Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị Nhật Bản thúc đẩy triển khai nhanh các hợp tác trọng điểm như dự án phóng vệ tinh vào quỹ đạo năm 2025.

LOTUSat-1, vệ tinh công nghệ radar đầu tiên của Việt Nam dự kiến phóng lên quỹ đạo vào đầu năm 2025. Sau quá trình thử nghiệm vệ tinh, Chính phủ Nhật Bản sẽ bàn giao quyền quản lý cho Việt Nam vận hành trong 5 năm.

Tại tọa đàm với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Nhật Bản ngày 1/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị phía Chính phủ, doanh nghiệp Nhật Bản tiếp tục quan tâm, thúc đẩy triển khai nhanh các dự án hợp tác trọng điểm, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao, mang tính biểu tượng trong quan hệ hai nước. “Điển hình như dự án hợp tác phóng vệ tinh vào quỹ đạo năm 2025”, Thủ tướng nói.

Mô phỏng vệ tinh LOTUSat-1. Ảnh: VNSC

Vệ tinh LOTUSat-1 thuộc dự án “Phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu sử dụng vệ tinh quan sát Trái Đất”. Dự án được khởi công tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, Hà Nội từ tháng 9/2012, sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản và vốn đối ứng của Việt Nam.

LOTUSat- 1 có trọng lượng 600 kg, là vệ tinh công nghệ radar mới nhất với nhiều ưu điểm như phát hiện các vật thể kích thước từ 1 m trên mặt đất, khả năng quan sát cả ngày lẫn đêm. Vệ tinh LOTUSat-1 sẽ chụp ảnh và cung cấp các thông tin chính xác để ứng phó giảm thiểu tác động của thảm họa thiên nhiên, biến đổi khí hậu, quản lý nguồn tài nguyên và giám sát môi trường.

Khác với các vệ tinh quang học, vệ tinh radar có thể chụp ảnh trong mọi điều kiện thời tiết, đặc biệt khi thời tiết có mây, sương mù, điều kiện thiếu ánh sáng. Dữ liệu cung cấp từ vệ tinh radar này sẽ đóng góp quan trọng cho Việt Nam, trong điều kiện môi trường khí hậu có nhiều mây.

Để khai thác hiệu quả vệ tinh LOTUSat-1, hồi tháng 11/2023 GS.VS Châu Văn Minh, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) và GS Yamakawa Hiroshi, Chủ tịch Cơ quan Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) đã ký thỏa thuận thực hiện nghiên cứu khả thi trong hợp tác khoa học thuộc lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Theo hợp tác này, hai bên chia sẻ các kinh nghiệm vận hành khai thác vệ tinh LOTUSat-1 trên quỹ đạo, kinh nghiệm vận hành Trung tâm Vũ trụ Việt Nam và tìm phương án chia sẻ dữ liệu ảnh vệ tinh.

Việt Nam và Nhật Bản bắt đầu hợp tác trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ từ năm 2006. Dưới sự hỗ trợ của JAXA, các kỹ sư của VAST đã nghiên cứu, chế tạo ba vệ tinh siêu nhỏ “Made in Viet Nam” gồm PicoDragon, Nano Dragon và MicroDragon và đã được JAXA hỗ trợ phóng thành công vào quỹ đạo.

Phương Dung

Thủ tướng đề nghị Nhật Bản thúc đẩy dự án phóng vệ tinh năm 2025 – Báo VnExpress

1.000 chuyên gia, doanh nghiệp AI và bán dẫn sắp đến Việt Nam

Các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo từ Google, IBM, Intel, TSMC… sẽ tới Việt Nam dự hội nghị về AI và bán dẫn giữa tháng 3.

Tại họp báo công bố sự kiện Hội nghị quốc tế về Trí tuệ nhân tạo và Bán dẫn 2025 (AISC 2025) chiều 24/2 ở Hà Nội, Thứ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Tâm cho biết: “Hội nghị sẽ được tổ chức với sự đồng chủ trì của ông Eric Schmidt, cựu CEO Google, và quy tụ khoảng 1.000 chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp có ảnh hưởng trên thế giới trong lĩnh vực AI và bán dẫn, nhằm thúc đẩy hợp tác, trao đổi tri thức và định hướng phát triển công nghệ tại Việt Nam và khu vực”, ông Tâm nói.

Thứ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Tâm phát biểu tại họp báo chiều 24/2. Ảnh: Giang Huy

AISC 2025 dự kiến diễn ra ngày 12-16/3 tại Hà Nội và Đà Nẵng. Các tên tuổi lớn có mặt gồm Google DeepMind, IBM, Intel, TSMC, Samsung, MediaTek, Tokyo Electron, Panasonic, Qorvo, Marvell, cùng nhiều công ty công nghệ từ Thung lũng Silicon của Mỹ. Theo ban tổ chức, AISC 2025 tập trung vào các nội dung mới nhất và mang tính bước ngoặt của AI trong cách mạng hóa thiết kế và sản xuất chip, cùng tiềm năng của kiến trúc bán dẫn tiên tiến cho AI.

“AISC 2025 đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự phát triển của công nghệ, tập hợp những nhà đổi mới hàng đầu thế giới và giới thiệu những đột phá giao thao giữa AI và bán dẫn”, tiến sĩ Christopher Nguyễn, nhà sáng lập Aitomatic, đơn vị đồng tổ chức AISC 2025, nói.

Việt Nam sẵn sàng đón “đại bàng công nghệ”

Theo Thứ trưởng Tâm, Việt Nam đang ở giai đoạn “hết sức quan trọng”, khi Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, trong đó tiếp tục nhấn mạnh đây là chìa khóa quan trọng để phát triển kinh tế, xã hội.

Để triển khai Nghị quyết 57, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 03 phê duyệt Chương trình hành động với 41 chỉ tiêu và 140 nhiệm vụ. Một trong những nhiệm vụ được đưa ra là triển khai hoạt động thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phát triển, ứng dụng công nghệ, từ đó hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực mũi nhọn như AI và bán dẫn.

“Hội nghị sắp tới thể hiện sự sẵn sàng của Việt Nam trong việc đón các ‘đại bàng công nghệ’ hàng đầu trên thế giới”, ông Tâm nói.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Hồng Trung, Phó giám đốc khối Công nghệ thông tin của VPBank, đối tác chiến lược của hội nghị, cho biết ngân hàng cũng đang ứng dụng AI vào mọi quy trình, từ phát triển sản phẩm đến nâng cao trải nghiệm khách hàng, và đạt được nhiều kết quả tích cực. “AI không chỉ là động lực tăng trưởng kinh tế mà còn quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia. Đầu tư bài bản vào AI giúp Việt Nam nâng cao hiệu suất lao động, bứt phá trong các ngành trọng điểm như tài chính, y tế, sản xuất và logistics, đồng thời thu hút nguồn vốn đầu tư chất lượng cao, xây dựng đội ngũ nhân tài và nâng cao vị thế quốc gia”, ông Trung nói. “Nếu tận dụng tốt cơ hội, Việt Nam có thể trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu”.

Ông Nguyễn Hồng Trung, Phó giám đốc khối Công nghệ thông tin, VPBank – đối tác chiến lược của hội nghị.

Theo Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia NIC Vũ Quốc Huy, đây là “thời cơ vàng” để đẩy nhanh sự phát triển lĩnh vực AI và bán dẫn trong nước, cũng như nhân rộng mô hình hợp tác thành công với Nvidia. Trước đó, Việt Nam và Nvidia hợp tác đặt trung tâm nghiên cứu và phát triển về AI tại Việt Nam.

Ông Huy cho biết NIC đang triển khai các hoạt động nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phát triển, ứng dụng công nghệ để hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực mũi nhọn như AI và bán dẫn.

Dẫn báo cáo từ Bloomberg Intelligence, đại diện NIC cho biết thị trường bán dẫn toàn cầu đạt 500 tỷ USD vào cuối 2024, với AI đang dẫn dắt nền kinh tế số. Sự đột phá của mô hình AI mã nguồn mở như DeepSeek R1 tạo ra làn sóng chuyển đổi thị trường và thúc đẩy nhu cầu cấp thiết về giải pháp điện toán hiệu quả. Việc tích hợp AI vào thiết kế và sản xuất chip cũng đang thu hút những khoản đầu tư lớn, có thể định hình lại toàn bộ ngành công nghiệp thông qua nâng cao hiệu suất và tạo cơ hội mới cho các trung tâm công nghệ đang phát triển trên toàn cầu.

Đứng trước xu hướng này, đại diện NIC nhấn mạnh Việt Nam sẽ tận dụng cơ hội bằng chính sách thu hút đầu tư, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, bao gồm trợ cấp chi phí sản xuất chip và AI.

“Với nền tảng chính sách vững chắc, cùng sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu, ngành công nghiệp bán dẫn và AI Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để vươn tầm khu vực và thế giới”, ông Huy nói.

Lưu Quý Vnexpress

1.000 chuyên gia, doanh nghiệp AI và bán dẫn sắp đến Việt Nam – Báo VnExpress Công nghệ

Nvidia: Việt Nam cần hàng trăm nghìn kỹ sư AI

Theo đại diện Nvidia, Việt Nam đang thiếu nhân lực AI ở mọi cấp độ, cần hàng trăm nghìn kỹ sư trong lĩnh vực này trong ba năm tới.

“Hiện nay, phản ánh của thị trường cho thấy sự khan hiếm nhân lực AI ở mọi cấp độ và trong nhiều công đoạn”, ông Vũ Mạnh Cường, Giám đốc khách hàng doanh nghiệp Nvidia Việt Nam, nhận định tại Hội nghị phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo ngày 11/2 ở Hà Nội.

Giám đốc khách hàng doanh nghiệp Nvidia Việt Nam Vũ Mạnh Cường nói tại hội nghị. Ảnh: Lưu Quý

Theo ông Cường, Việt Nam thiếu kỹ sư trong nhiều công đoạn như khoa học dữ liệu, kỹ sư vận hành AI. Ngoài ra, khi công nghệ này đi vào các chuyên ngành sẽ cần nhiều hơn các nhà khoa học dữ liệu, khoa học chuyên ngành để có thể ứng dụng AI như trong sinh học, y học, ngân hàng, viễn thông.

“Việt Nam sẽ cần tới số lượng hàng trăm nghìn kỹ sư hoạt động trong lĩnh vực AI trong vòng ba năm tới”, ông nhận định.

Theo ông Cường, ngoài các chính sách mà Chính phủ đang thực hiện để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao từ khắp nơi trên thế giới, việc phát triển ngay trong nước cần được hỗ trợ.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng muốn phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số cần nhân lực chất lượng cao. “Muốn nâng cao chất lượng đào tạo, muốn đào tạo nhân lực chất lượng cao cần thu hút nghiên cứu, cần nhà nước, các doanh nghiệp đặt hàng đại học nghiên cứu, cần đại học phải trở thành trung tâm nghiên cứu”, ông nói.

Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: Lưu Quý

Theo ông, để làm được, đại học cần một “thỏi nam châm” để hút nghiên cứu, đó là các phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, đây là thách thức cho các doanh nghiệp trong việc đầu tư, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ.. Bộ trưởng đề xuất cần có một chương trình lớn đầu tư các phòng thí nghiệm trọng điểm cho các trường đại học.

Hiện nay, mỗi năm, Việt Nam đầu tư cho các phòng thí nghiệm chưa đến 500 tỷ đồng. “75.000 tỷ đồng của năm 2025 cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thì nên dành 5.000 tỷ đồng (khoảng 7%) đầu tư các phòng thí nghiệm trọng điểm cho các đại học”, ông đề xuất. “Làm liên tục việc này trong 5 năm sẽ thay đổi căn bản hạ tầng nghiên cứu của các trường đại học”.

Nvidia cho biết đang cung cấp chương trình học về Deep Learning với giáo trình, công cụ và tài nguyên xử lý đồ họa trên đám mây miễn phí cho các trường đại học sử dụng để đào tạo sinh viên theo các học phần như Machine learning/deep learning (học máy/học sâu), Data Science (khoa học dữ liệu), Largle Language Model (mô hình ngôn ngữ lớn).

Sau quá trình làm việc cùng trường đại học và doanh nghiệp trong nước, đại diện Nvidia đánh giá chương trình học “có thể phục vụ được tốt cả hai mục tiêu: Đào tạo số lượng lớn và đào tạo chuyên sâu”.

Ông Vũ Mạnh Cường đề xuất để đào tạo số lượng lớn và chất lượng cao, Việt Nam sẽ cần số lượng giảng viên có chất lượng cao và cần áp dụng phương thức cho người đi trước đào tạo người đi sau, cũng như kết hợp giữa phương pháp tự học và giáo viên hướng dẫn. Bên cạnh đào tạo đại trà cho sinh viên, việc bổ sung nhân lực có thể thực hiện bằng cách nâng cấp (upscaling), đào tạo lại (reskilling) nhân lực IT đang có cho các đơn vị.

Ngoài ra, ông cho rằng cần có chương trình hỗ trợ của nhà nước, kết hợp đặt hàng của doanh nghiệp lớn. “Cần có kinh phí để có thể đào tạo số lượng lớn”, ông nói.

Nhiều doanh nghiệp nước ngoài cũng đề xuất đầu tư phát triển nhân lực về AI cho Việt Nam. Đại diện Google cho biết sẽ tiếp tục cung cấp học bổng, chương trình đào tạo nâng cao kỹ năng AI cho bất cứ cá nhân nào có đủ điều kiện, đồng thời cung cấp miễn phí Google WorkSpace, Classroom cho học sinh, giáo viên tiếp cận AI từ sớm.

Samsung cũng tài trợ phòng lab và trang bị hơn 700 máy tính cho các trường đại học nhằm cải thiện môi trường đào tạo công nghệ thông tin, hợp tác triển khai các dự án nghiên cứu, các cuộc thi lập trình dành cho sinh viên. “Trung tâm R&D Samsung Việt Nam sẽ nỗ lực đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao qua việc mở rộng và chuyên môn hóa chương trình hợp tác với các trường đại học trong hoạt động đào tạo nhân tài”, Tổng giám đốc Trung tâm R&D Samsung Việt Nam Suk Ji-won, nói tại hội nghị.

Lưu Quý

Nvidia: Việt Nam cần hàng trăm nghìn kỹ sư AI – Báo VnExpress Công nghệ

Vệ tinh quan sát trái đất đầu tiên của Việt Nam đã sẵn sàng phóng lên quỹ đạo

VOV.VN – LOTUSat-1, vệ tinh quan sát trái đất bằng công nghệ radar đầu tiên của Việt Nam đã chế tạo xong, hệ thống mặt đất cho điều khiển và vận hành vệ tinh cũng đã sẵn sàng.

Công nghệ vũ trụ được coi là biểu tượng sức mạnh công nghệ của mỗi quốc gia. Đặc biệt, trong kỷ nguyên công nghệ, chủ quyền quốc gia không chỉ là vùng đất, vùng biển, vùng trời mà còn được khẳng định trên không gian mạng và không gian vũ trụ. Và với xu thế phát triển của khoa học hiện nay, công nghệ vũ trụ được xác định là một trong những công nghệ ưu tiên cần phát triển và Việt Nam cũng nằm trong xu thế này. LOTUSat-1, vệ tinh quan sát Trái đất bằng công nghệ radar đầu tiên của Việt Nam đã chế tạo xong, hệ thống mặt đất cho điều khiển và vận hành vệ tinh cũng đã sẵn sàng.

Vệ tinh LOTUSat-1 là vệ tinh quan sát Trái đất với khả năng chụp ảnh độ phân giải cao trong mọi điều kiện thời tiết cả ngày lẫn đêm bằng công nghệ cảm biến radar khẩu độ tổng hợp. Vệ tinh có khối lượng khoảng 570kg. Đây là vệ tinh radar đầu tiên của Việt Nam do Nhật Bản chế tạo với sự tham gia của các kỹ sư Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam), được khởi động từ năm 2021. Dữ liệu ảnh thu nhận từ vệ tinh LOTUSat-1 sẽ đáp ứng được nhu cầu cấp bách về nguồn ảnh, cung cấp các thông tin chính xác và kịp thời nhằm ứng phó giảm thiểu các tác động của thảm họa thiên nhiên và biến đổi khí hậu, quản lý nguồn tài nguyên thiên nhiên và giám sát môi trường, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội.

PGS.TS Trần Tuấn Anh- Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam nói: “Vệ tinh LOTUSat-1 sắp tới được phóng là hợp tác chặt chẽ với JAXA của Nhật Bản. Song song với việc hợp tác với họ chúng ta cũng tự chủ năng lực của mình, thì thời gian qua Trung tâm Vũ trụ Việt Nam đã từng bước làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh, đã chế tạo PicoDragon, MicroDragon và NanoDragon- đây là những vệ tinh cỡ nhỏ. Trong thời gian tới, Viện Hàn lâm KHCN VN đã trình Chính phủ phê duyệt và giao cho Viện Hàn lâm xây dựng lộ trình để chế tạo các chùm vệ tinh nhỏ quan sát trái đất, để từng bước tự chủ trong công nghệ vũ trụ”.

PGS.TS Trần Tuấn Anh- Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam

Vệ tinh LOTUSat-1 dự kiến hoạt động trên quỹ đạo đồng bộ mặt trời ở độ cao xấp xỉ 500 km, và có thể phát hiện các vật thể có kích thước từ 1m trên mặt đất. Thời gian hoạt động của vệ tinh trên quỹ đạo là khoảng hơn 5 năm.

PGS.TS Phạm Anh Tuấn – Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam cho biết, vệ tinh đã được chế tạo xong, toàn bộ hệ thống mặt đất phục vụ cho vận hành vệ tinh cũng đã được hoàn thiện tại Trung tâm Vũ trụ Việt Nam ở khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội) để sẵn sàng đón nhận tín hiệu đầu tiên từ vệ tinh: “Khi phóng lên thì việc điều kiển vệ tinh này sẽ do Trung tâm Vũ trụ Việt Nam tự chủ, ảnh sẽ được thu nhận, xử lý tại Việt Nam để phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng”.

PGS.TS Phạm Anh Tuấn- Tổng giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam

Trước đó, để từng bước làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh, các nhà khoa học tại Trung tâm Vũ trụ Việt Nam đã nghiên cứu, thiết kế, chế tạo 2 vệ tinh siêu nhỏ PicoDragon và MicroDragon, cùng 1 vệ tinh nhỏ là NanoDragon.

Đầu tháng 8/2013, PicoDragon- chú Rồng nhỏ của Việt Nam có kích thước 10 x 10 x 11,35 cm, nặng 1kg đã được phóng thành công lên không gian. Sau 3 tháng lưu giữ trên Trạm Vũ trụ Quốc tế ISS, PicoDragon đã được đưa vào quỹ đạo ngày 19/10/2013. Sau đó, trạm mặt đất tại Việt Nam và các nơi trên thế giới cũng đã ghi nhận thành công tín hiệu liên lạc. Đây có thể coi là cột mốc quan trọng trong việc đánh dấu PicoDragon trở thành vệ tinh do Việt Nam tự phát triển đầu tiên hoạt động thành công trong không gian.

Sau vệ tinh PicoDragon, Việt Nam tiếp tục thực hiện dự án chế tạo vệ tinh MicroDragon với khối lượng 50 kg tại Nhật Bản. Tại đây, 36 kỹ sư của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam được cử đến 5 trường Đại học hàng đầu Nhật Bản tham gia khóa học thạc sỹ công nghệ vũ trụ, đồng thời tham gia thiết kế, chế tạo, thử nghiệm vệ tinh MicroDragon dưới sự hướng dẫn trực tiếp của các giáo sư Nhật Bản. Đúng 7h50 phút giờ Nhật Bản (tức 8h55 phút giờ Việt Nam) ngày 18/1/2019, tên lửa đẩy Epsilon của Nhật Bản đã đưa vệ tinh MicroDragon của Việt Nam cùng 6 vệ tinh khác của Nhật bay lên vũ trụ từ Trung tâm vũ trụ Uchinoura. Khoảng 1 tiếng sau khi được phóng lên, MicroDragon đã tách khỏi tên lửa đẩy và đi vào quỹ đạo, bắt đầu làm việc trong không gian. MicroDragon là vệ tinh được phát triển hoàn toàn bởi các kỹ sư Việt Nam để thực hiện các nhiệm vụ chụp ảnh vùng biển ven bờ của Việt Nam. Các ảnh vệ tinh thu được giúp các nhà khoa học phân tích chất lượng nước, phục vụ ngành đánh bắt, nuôi trồng thủy hải sản…

Tiếp nối vệ tinh MicroDragon, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam đã nghiên cứu phát triển vệ tinh lớp nano dạng cubesat 3U có tên NanoDragon nặng khoảng 4 kg. Toàn bộ quá trình nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, tích hợp, thử nghiệm chức năng vệ tinh được thực hiện hoàn toàn tại Việt Nam, bởi các cán bộ nghiên cứu của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam. Vệ tinh có hai nhiệm vụ chính đó là sử dụng một thiết bị chụp ảnh quang học để phục vụ quá trình xác thực chất lượng bộ điều khiển tư thế vệ tinh khi hoạt động trên quỹ đạo và tích hợp một bộ thu tín hiệu nhận dạng tự động tàu thủy sử dụng cho mục đích theo dõi, giám sát phương tiện trên biển. Ngày 9/11/2021, vệ tinh NanoDragon đã được phóng thành công lên quỹ đạo bởi tên lửa Epsilon 5 từ Trung tâm Vũ trụ Uchinoura, Nhật Bản.

Trung tâm Vũ trụ Việt Nam cũng cho biết, sau LOTUSat-1, Việt Nam sẽ phát triển và chế tạo vệ tinh LOTUSat-2. Việc thiết kế, chế tạo sẽ diễn ra ở Việt Nam, do đội ngũ kỹ sư người Việt thực hiện, đánh dấu bước ngoặt trong khả năng làm chủ công nghệ vũ trụ. Sau LOTUSat-2, Việt Nam có thể vươn lên đứng đầu khu vực ASEAN về công nghệ vệ tinh.

Ông Đàm Bạch Dương- Vụ trưởng Vụ Công nghệ cao (Bộ Khoa học và công nghệ) nhấn mạnh: “Vệ tinh, vũ trụ là những cái cao nhất, cao cả về mặt vật lý cũng như câu chuyện ý nghĩa của nó. Bộ KHCN đã trình Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển công nghệ vũ trụ trong giai đoạn tới và có cách tiếp cận phù hợp với nguồn lực Việt Nam, giao nhiệm vụ cho rất nhiều bộ ngành. Về góc độ nghiên cứu hiện đã bắt đầu chạy chương trình KHCN nghiên cứu về vũ trụ và trong năm 2024 đâu đó đã có 15 nhiệm vụ nghiên cứu, trong đó bao gồm cả về viễn thám và về nghiên cứu vệ tinh”.

Ông Đàm Bạch Dương- Vụ trưởng Vụ Công nghệ cao (Bộ Khoa học và công nghệ)

Theo ước tính, mỗi năm, thiệt hại do thiên tai gây ra ở nước ta là khoảng 1,5% GDP, tương đương khoảng 3,2 tỷ USD, chưa kể những thiệt hại to lớn về con người. Trong khi đó, báo cáo của Cơ quan Hàng không và vũ trụ Mỹ (NASA) cho thấy, việc sử dụng dữ liệu vệ tinh có thể giúp giảm tới 5 – 10 %  tổng thiệt hại do thiên tai. Điều này cũng đồng nghĩa với việc nếu Việt Nam tận dụng dữ liệu vệ tinh thì có thể tiết kiệm đến 300 triệu USD/năm thiệt hại do thiên tai gây ra. Việc làm chủ công nghệ thiết kế, chế tạo, vận hành vệ tinh cũng giúp Việt Nam chủ động nguồn ảnh, không phụ thuộc vào nguồn ảnh nước ngoài, nhất là trong các tình huống cấp bách khi thiên tai, thảm họa xảy đến bất ngờ.

Tạ Lan/VOV1

Vệ tinh quan sát trái đất đầu tiên của Việt Nam đã sẵn sàng phóng lên quỹ đạo

Google Maps – cuộc cách mạng bản đồ số từ dự án trong phòng ngủ

Sau 20 năm, từ dự án nhỏ ở Australia, Google Maps khiến bản đồ giấy gần như biến mất và thay đổi hoàn toàn cách con người khám phá thế giới.

Năm 2005, khi muốn tìm hiểu về một địa điểm ít khi đặt chân tới, người dùng cần có atlas địa lý bỏ túi, bản đồ giấy, la bàn, hướng dẫn nhà hàng, lịch trình xe buýt… Bốn người gồm Stephen Ma, Noel Gordon, hai anh em Lars và Jens Rasmussen đã nghĩ đến việc tạo ra một bản đồ số.

Sau 20 năm tạo nên nền tảng Google Maps với hai tỷ người dùng, bốn người vẫn ít được biết đến. “Tôi có xu hướng kín tiếng”, Stephen Ma, kỹ sư phần mềm 54 tuổi tại Australia, nói trong cuộc phỏng vấn hiếm hoi với Guardian. “Tôi thấy không thoải mái trước sự chú ý của mọi người đối với mình”.

Ảnh kỷ niệm 20 năm Google Maps ra đời của Google.

Câu chuyện bắt đầu tại thị trấn Cooma của New South Wales, nơi gia đình Ma điều hành một nhà hàng Trung Quốc có tên Dragon’s Gate, chuyên phục vụ các món ăn Quảng Đông – Australia như mỳ xào gà hay thịt lợn chua ngọt.

Ngoài đi học, Ma phụ giúp gia đình trông cửa hàng. Tuy nhiên, phần lớn thời gian của ông là ngồi trước màn hình. “Tôi làm rất nhiều việc mà những người đam mê công nghệ thường làm, như chơi game, học lập trình trên máy tính Apple II”, ông kể.

Năm 1998, cơn sốt dotcom đang trên đà đến đỉnh điểm, Ma tốt nghiệp đại học, xin việc tại Sydney, sau đó đến Thung lũng Silicon (Mỹ) thử sức. Nhưng đầu những năm 2000, những kỹ sư như Ma cảm thấy thất vọng khi bong bóng dotcom “vỡ”.

Trở về Sydney, ông được đồng nghiệp cũ Noel Gordon liên hệ. Cả hai cùng anh em người Đan Mạch Jens và Lars Rasmussen lập công ty khởi nghiệp với mục tiêu xây dựng một nền tảng bản đồ mới.

Thực tế khi đó, thị trường đã có một số dịch vụ bản đồ trực tuyến, như MapQuest được AOL thâu tóm với số tiền kỷ lục khi đó là 1,1 tỷ USD. Nhưng MapQuest bị đánh giá cồng kềnh và “vẫn nằm giữa thế giới số và thế giới thực”, tức người dùng cần làm các thao tác chỉ đường trên máy tính, sau đó phải in ra để sử dụng trong thực tế.

Tự đặt tên nhóm là Where 2 Technologies, cả bốn người làm tại một phòng ngủ bên trong căn hộ của Gordon ở ngoại ô Hunters Hill, Sydney. Nhóm xây dựng một chương trình ứng dụng Windows gọi là Expedition, giao diện gồm một thanh địa chỉ ở trên cùng và ở giữa, bản đồ nằm trung tâm với các tuyến đường, hai chốt vị trí đánh dấu điểm đi – đến cụ thể. “Nó trông rất giống với Google Maps bây giờ”, Ma nói.

Tấm bảng phác thảo ứng dụng bản đồ kỹ thuật số khởi nguồn cho Google Maps của nhóm Where 2 Technologies. Ảnh: Sydney Morning Herald

Bản demo sau đó được nhóm trình bày với Sequoia Capital, công ty đầu tư mạo hiểm huyền thoại tại Thung lũng Silicon. Where 2 Technologies hy vọng nhận một khoản tài trợ nhằm giảm áp lực tài chính, khi nguồn tiền lúc đó đều đến từ khoản tiết kiệm cá nhân đang cạn kiệt.

Tháng 3/2004, Yahoo Maps ra mắt tính năng SmartView, cho phép người dùng tìm kiếm nhà hàng và địa điểm giải trí. Đây là tính năng phổ biến trên ứng dụng bản đồ hiện đại và là sự đột phá cách đây 20 năm.

Sản phẩm của Yahoo khiến Sequoia Capital rút lại lời đầu tư. Như một “sự an ủi”, nhóm được giới thiệu cho Google, một trong những khách hàng lớn của Sequoia. Họ sau đó trình bày ý tưởng đang có với nhà đồng sáng lập Google Larry Page.

Page không quan tâm đến Expedition cho máy tính để bàn, nhưng ấn tượng với các tính năng bản đồ hoạt động trên trình duyệt. Nhóm chỉnh sửa phiên bản web bằng bộ công cụ khi đó chưa phổ biến là Ajax, giúp bản đồ có thể tự lấy dữ liệu mới, tự cập nhật trên nền mà không cần là mới toàn bộ trang. Nói cách khác, thay vì tải đi tải lại hình ảnh bản đồ khổng lồ, website sẽ tải nhiều ô bản đồ nhỏ hơn và hiển thị chúng khi cần. Điều này mang lại cho người dùng cảm giác liền mạch và ổn định, thay vì cần cập nhật thông tin qua nút refresh trên trình duyệt.

Buổi trình diễn thành công. Google thuê nhóm làm việc cho mình, sau đó mua lại quyền sở hữu trí tuệ với mức giá không tiết lộ. Tuy nhiên, trong báo cáo thường niên năm 2004, công ty cho biết “đã chi 66 triệu USD gồm tiền mặt, thưởng hiệu suất, cổ phiếu và quyền chọn cho các vụ mua lại, gồm Where 2”.

“Google rất giỏi trong việc tuyển dụng đội ngũ giỏi với mức giá thấp, vì họ không có đối thủ cạnh tranh trong lĩnh vực mua lại khi đó”, Ma kể.

Tháng 6/2004, nhóm Where 2 đến làm cho Google với tư cách nhân viên. Tháng 2/2005, Google Maps ra mắt.

Ngay lập tức, Google Maps thu hút sự chú ý lớn của cộng đồng toàn cầu. Trong đó, tính năng “kéo thả” bản đồ ngay trên trình duyệt và khả năng phóng to, thu nhỏ khi tương tác nhận được hàng loạt đánh giá tích cực nhờ sự tiện lợi. Thay vì đợi chuyển trang hay tải ảnh bản đồ dạng tĩnh, họ chỉ cần nhấn giữ chuột để kéo sang khu vực cần thấy hoặc lăn chuột để zoom khu vực muốn tìm hiểu rõ ràng hơn.

Giao diện ban đầu của Google Maps. Ảnh: Google

Làn sóng smartphone sau đó nâng Google Maps lên tầm cao mới. Từ khi iPhone ra đời năm 2007 và thiết bị Android một năm sau đó, Google lập tức nhận thấy cơ hội. Phiên bản di động nhanh chóng có trên điện thoại và liên tục cập nhật, mang đến hàng loạt tính năng về tìm kiếm địa điểm, dẫn đường, thiết lập lộ trình, chia sẻ vị trí thời gian thực hay thậm chí có thể biết nơi nào đang kẹt xe. Với smartphone có Google Maps, việc đi đến một thành phố xa lạ không còn gây khó khăn. Bản đồ giấy và các công cụ định hướng kiểu cũ cũng từ đó dần biến mất, không còn nằm trong hành lý của người đi du lịch.

Cũng trong năm 2007, Google bổ sung tính năng Street View hiển thị ảnh chụp 360 độ về địa điểm cụ thể. Công ty sử dụng camera 360 độ gắn trên những chiếc xe lăn bánh ở hàng trăm quốc gia, ghi lại hàng triệu địa điểm. Thông qua máy tính, người dùng có thể “du lịch từ xa” hoặc xem trước các điểm đến một cách chi tiết.

Bên cạnh đó, việc mở giao diện lập trình ứng dụng (API) cho bên thứ ba cũng giúp hệ sinh thái bản đồ Google bùng nổ, len lỏi sâu vào cuộc sống. Giờ đây, hàng triệu sản phẩm như ứng dụng di động, website, doanh nghiệp vận chuyển… đều có API Google Maps. Tính năng Google My Business cũng giúp người dùng đánh giá doanh nghiệp hay cung cấp thông tin như số liên lạc, giờ mở cửa.

Với khả năng tích hợp vệ tinh, Google Maps góp phần quan trọng trong việc cung cấp thông tin hỗ trợ cứu trợ thiên tai, môi trường, quy hoạch đô thị. Theo Android Police, sau 20 năm, nền tảng của Google đã chứng minh nó không còn là một dịch vụ tra cứu địa điểm hay chỉ đường, mà trở thành nơi mọi người tìm kiếm, tương tác, gắn kết cộng đồng cũng như góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.

“20 năm trước, Google Maps thay đổi cách chúng ta nhìn và điều hướng thế giới. Ngày nay, nó là công cụ không thể thiếu đối với hơn hai tỷ người dùng mỗi tháng, định hình cách mọi người điều hướng và khám phá, dù họ đang đi du lịch đến địa điểm mới hay khám phá lại chính quê hương của mình”, Miriam Daniel, Phó chủ tịch kiêm giám đốc phụ trách Google Maps viết trên blog.

Giáo sư Scott McQuire chuyên về phương tiện truyền thông tại Đại học Melbourne nói với Guardian rằng Google Maps là sản phẩm tuyệt vời, “nhưng hoạt động trên cơ sở trích xuất dữ liệu, lấy thông tin vị trí, và đó là dữ liệu rất có giá trị đối với những ai đang muốn thu thập thông tin về bạn”.

Stephen Ma cho biết thương mại hóa và khai thác dữ liệu không nằm trong kế hoạch khi ông tạo ra ứng dụng bản đồ mới, nhưng điều này xuất hiện sau khi ông chuyển sang các dự án khác năm 2006. Ông cũng thừa nhận lo ngại về quyền riêng tư.

“Nhiệm vụ giữ cho các công ty trung thực và minh bạch một phần nằm trong tay người dùng và một phần là trách nhiệm của chính phủ”, ông nói. “Vấn đề lớn nhất là, thực tế, bối cảnh công nghệ thay đổi rất nhanh. Rất khó cho các cơ chế quản lý theo kịp”.

 

ĐƯỜNG DÂY NÓNG CỦA ĐOÀN LIÊN NGÀNH PHÒNG, CHỐNG IN LẬU TRUNG ƯƠNG

Nhằm đẩy mạnh công tác phòng chống sách lậu, Cục Xuất bản, In và Phát hành cùng Đoàn liên ngành phòng chống in lậu Trung ương đã thiết lập đường dây nóng 032 961 0717, nhận các khiếu nại.

Ông Phạm Tuấn Vũ, Phó cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành. Ảnh: YN.

Sách lậu, sách giả là một vấn nạn dai dẳng trong ngành sách. Trong thời đại công nghệ 4.0, khi ngành xuất bản đang bước từng bước trên nền tảng số, nạn sách lậu càng tràn lan, khó kiểm soát.
Nhận thấy công tác phòng chống sách lậu cần sự chung tay, góp sức của cả cộng đồng, Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông) và Đoàn liên ngành phòng chống in lậu Trung ương đã quyết định cho ra mắt đường dây nóng ngăn chặn sách lậu (032 961 0717).
Theo ông Phạm Tuấn Vũ, Phó cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông), đường dây nóng sẽ tiếp nhận những thông báo khẩn cấp từ người dân, sau đó gửi phản ánh đến cơ quan nhà nước và lực lượng chức năng về vấn nạn sách lậu, vi phạm bản quyền.
Để kịp thời phòng ngừa, xử lý sách lậu
– Thưa ông, thời gian qua, Cục Xuất bản, In và Phát hành đã ngăn chặn sách lậu bằng những biện pháp nào?
– Trong thời gian qua, Cục Xuất bản, In và Phát hành đã triển khai một số giải pháp mang tính cấp bách để ngăn chặn, xử lý mạnh nạn sách lậu, sách giả, vi phạm bản quyền.
Trước hết, Cục Xuất bản, In và Phát hành cùng Đoàn liên ngành phòng chống in lậu Trung ương tăng cường phối hợp với 63 đội liên ngành phòng chống in lậu ở địa phương và các cơ quan chức năng: Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03), Cục An ninh chính trị nội bộ (A03), Tổ công tác 304 (Tổng Cục Quản lý thị trường), Thanh tra Sở Thông tin và Truyền thông; Đội 814, Cục Quản lý Thị trường ở địa phương.
Chúng tôi đã phối hợp để thanh tra, kiểm tra, kiên quyết xử lý hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động in, phát hành xuất bản phẩm lậu, đặc biệt là các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự. Năm qua, C03 đã bắt được một xưởng in giả đến 3,5 triệu bản sách giáo dục. Mở rộng công tác điều tra, C03 còn phát hiện thêm 11,5 triệu bản sách giáo dục in giả ở 5 tỉnh, thành phố.
Bên cạnh đó, Cục Xuất bản, In và Phát hành cùng Đoàn liên ngành phòng chống in lậu Trung ương đã chủ động phối hợp các cơ quan quản lý thông tin điện tử, an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao…
Chúng tôi nỗ lực đấu tranh, ngăn chặn các trang web, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, các nền tảng xuyên biên giới chào bán sách lậu, sách giả, vi phạm bản quyền. Ngay khi phát hiện ra, chúng tôi sẽ lập tức yêu cầu gỡ bỏ các trang này.
Ngoài ra, chúng tôi còn làm việc với các doanh nghiệp, chuyên gia nghiên cứu, ứng dụng công nghệ vào bảo vệ bản quyền, chống in lậu. Các nhà xuất bản được khuyến khích sử dụng tem chống giả và mã QR code trên các sản phẩm in để chủ động bảo vệ được sản phẩm của mình.
Công tác phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông cũng được đẩy mạnh, nhằm tuyên truyền các quy định của pháp luật nhằm nâng cao ý thức của doanh nghiệp và nhân dân, lan tỏa thông điệp: “In và phát hành sách lậu là tiếp tay cho hành vi ăn cắp trí tuệ, lao động của người khác; trực tiếp triệt tiêu động lực của người viết sách, làm sách”.
“Sắp tới, chúng tôi sẽ đề xuất Luật hóa tội “in ấn sách lậu, sách giả” ngang với tội “xâm phạm sở hữu công nghiệp”, “làm hàng giả”. Ông Phạm Tuấn Vũ
Cục Xuất bản, In và Phát hành cùng Đoàn liên ngành phòng chống in lậu Trung ương cũng đã tham mưu Bộ Thông tin và Truyền thông, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 14/2022/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 119/2020/NĐ-CP ngày 07/10/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, hoạt động xuất bản.
Những điều chỉnh, bổ sung này tăng cường chế tài xử phạt, góp phần răn đe, đẩy lùi vấn nạn in và phát hành sách lậu. Sắp tới, Cục Xuất bản, In và Phát hành sẽ đề xuất Luật hóa tội “in ấn sách lậu, sách giả” ngang với tội “xâm phạm sở hữu công nghiệp”, “làm hàng giả”.
Đặc biệt, thời gian qua Cục Xuất bản, In và Phát hành đã tham mưu cho Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành Quyết định số 2061/QĐ-BTTTT ngày 10/11/2022 về kế hoạch triển khai công tác phòng chống in lậu do Cục chủ trì quý IV năm 2022 và năm 2023.
Kế hoạch này đã đưa ra 6 nhiệm vụ cụ thể để triển khai quyết liệt trong thời gian tới, cụ thể sẽ tổ chức các hội nghị chuyên đề, xây dựng bộ nhận diện sản phẩm in lậu, in giả, vi phạm pháp luật và cùng các cơ quan chức năng, các đơn vị truyền thông tuyên truyền, phản ánh kịp thời các vụ việc vi phạm pháp luật.
Trong các giải pháp quyết liệt đó có việc cho thành lập một đường dây nóng để nhận các thông tin phản ánh về hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động xuất bản, in và phát hành.
– Cách thức thực hiện phản ánh và quy trình xử lý phản ánh qua đường dây nóng sẽ được thực hiện như thế nào?
– Đường dây nóng ngăn chặn sách lậu (Hotline 24/7) được thiết lập kênh riêng nhằm mục đích tiếp nhận những thông báo khẩn cấp, phản ánh của nhân dân nhanh chóng gửi đến cơ quan nhà nước và lực lượng chức năng về vấn nạn sách lậu, vi phạm bản quyền.
Ngoài ra, đường dây nóng còn là một hình thức tăng cường công tác quản lý, điều hành, phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra ngay từ khi có dấu hiệu vi phạm để kịp thời phòng ngừa, xử lý hiệu quả. Trong công tác phòng chống sách giả thì phòng là chính. Vì vậy, ngay khi phát hiện đối tượng bắt đầu hành vi vi phạm, cần tìm đến và ngăn chặn ngay.
Cùng với Zing, Cục mong muốn các cơ quan báo chí khác tiếp tục tuyên truyền trong công tác đấu tranh chống in lậu.
Tôi xin lưu ý quy trình thực hiện cuộc gọi hotline ngăn chặn sách lậu như sau:
Trước khi gọi điện, người gọi phải tìm hiểu, sao chụp chứng cứ và các vấn đề liên quan để lưu trữ lại cho đến khi có bằng chứng vi phạm các quy định của pháp luật hoặc thông tin xác thực. Khi đã cảm thấy chắc chắn, gọi ngay tới đường dây nóng: 032 9610 717.
Trong khi gọi điện, người khiếu nại nên bình tĩnh, trình bày ngắn gọn, đủ ý, logic những gì đã biết, tương tác nhanh, gọn. Nếu được, hãy gửi định vị địa điểm có dấu hiệu nghi ngờ.
Sau đó, người gọi đừng vội tắt máy mà nên lắng nghe những chia sẻ của người trực tổng đài. Có thể người phụ trách sẽ xác minh lại thông tin và hướng dẫn những điều nên và không nên làm.
Hiện nay, vấn nạn in lậu rất phức tạp, các đối tượng làm sách lậu hoạt động tinh vi. Ảnh: M.H
Cánh tay nối dài trong phòng chống sách lậu
– Việc ra mắt đường dây nóng có ý nghĩa như thế nào với công tác đấu tranh phòng chống sách lậu?
– Hiện nay, vấn nạn in lậu rất phức tạp, các đối tượng làm sách lậu hoạt động rất tinh vi. Việc phát hiện những hành vi vi phạm ấy sẽ cần đến cả sự hỗ trợ từ phía nhân dân. Lý do là hiện nay, có cơ sở thì nằm trong khu công nghiệp, nhưng hầu hết cơ sở các cơ quan quản lý đã phát hiện ra nằm sâu trong khu dân cư. Vì vậy, tai mắt của người dân là yếu tố quan trọng để giúp nhà nước và cơ quan chức năng phát hiện ra các đối tượng làm sách lậu. Cho nên, việc thiết lập một đường dây nóng 24/7 sẽ giúp chúng tôi nhiều trong công tác ngăn chặn sách lậu.
– Ông kỳ vọng gì vào sự hưởng ứng, chung tay của cộng đồng trong việc phòng chống sách lậu?
– Việc đấu tranh, ngăn chặn chống in lậu, vi phạm bản quyền và gian lận thương mại trong hoạt động xuất bản đòi hỏi sự quyết tâm vào cuộc không chỉ của cơ quan quản lý hoạt động xuất bản, mà còn cần sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan liên quan như Quản lý thị trường, công an và đặc biệt là sự chung tay, cùng nói không với sách giả, sách lậu của toàn xã hội.
“Tai mắt” của người dân là yếu tố quan trọng để giúp nhà nước và cơ quan chức năng phát hiện ra các đối tượng làm sách lậu. Ông Phạm Tuấn Vũ
Hiện nay, lợi dụng mạng xã hội, nhất là các mạng xã hội xuyên quốc gia, các trang web có tên miền ở nước ngoài, không ít đối tượng chào bán sách lậu, sách giả, sách tăng giá so với giá bìa, thậm chí là sách có nội dung sai trái, độc hại, vi phạm Điều 10 Luật Xuất bản.
Họ nâng giá sách, có khi lên gấp đôi, rồi dùng “chiêu” chiết khấu cao, giảm giá đến 70%, đánh lừa người tiêu dùng. Chúng tôi mong cộng đồng nhiệt liệt hưởng ứng giải pháp căn cơ này bằng hành động cụ thể. Nếu không ngăn chặn kịp thời và hiệu quả thì sách giả, theo nhiều người đã nói, có thể giết chết sách thật.
– Cục Xuất bản, In và Phát hành dự định triển khai gì để tiếp tục công tác ngăn chặn sách lậu?
– Thời gian tới, Cục Xuất bản, In và Phát hành và Đoàn liên ngành phòng chống in lậu Trung ương sẽ triển khai đồng bộ một số giải pháp mang tính lâu dài để ngăn chặn sách lậu.
Trước hết, chúng tôi tập trung cao vào tham mưu xây dựng và hoàn thiện thể chế. Xác định quan điểm, định hướng đề xuất xây dựng Luật Xuất bản (sửa đổi, bổ sung), bãi bỏ các quy định pháp luật cho phù hợp với thực tế, đáp ứng yêu cầu cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số quốc gia. Sau hội nghị Tổng kết 10 năm thi hành Luật xuất bản, chúng tôi đã có những kiến nghị sẽ trình Chính phủ, Quốc hội để sửa đổi luật.
Thứ hai, tiếp tục tập trung tháo gỡ khó khăn, tạo động lực phát triển ngành theo quan điểm mới, phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số và hội nhập.
Thứ ba, tập trung các giải pháp về chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ, phát triển các thị trường sách mới.
Thứ tư, phối hợp chặt chẽ với các hiệp hội, xác định hiệp hội là cánh tay nối dài, hỗ trợ triển khai các giải pháp quản lý bảo đảm hiệu quả, khả thi.
Cuối cùng, coi trọng bảo vệ thị trường xuất bản; đẩy mạnh phòng, chống in lậu, xâm phạm bản quyền sách trên không gian mạng.
Minh Hùng (zingnews.vn)