TPO – Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ và các bộ, cơ quan liên quan xây dựng Nghị định về phát triển đô thị thông minh, trình Chính phủ trước ngày 15/8.
Phát triển đô thị thông minh là xu thế tất yếu
Văn phòng Chính phủ vừa ban hành thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng tại Phiên họp lần thứ nhất của Tổ công tác liên ngành điều phối xây dựng, triển khai đồng bộ đô thị thông minh.
Thông báo nêu rõ, phát triển đô thị thông minh hiện nay đã trở thành xu thế tất yếu phát triển của các quốc gia trên thế giới. Việt Nam không nằm ngoài xu thế phát triển đó. Phát triển đô thị thông minh là phương thức để phát triển kinh tế số, kinh tế đô thị, góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân.
Tuy nhiên, trong triển khai thực hiện vừa qua đã cho thấy còn có sự lúng túng, thiếu đồng bộ, thiếu thống nhất từ Trung ương đến địa phương. Nguyên nhân chủ yếu do nhận thức, thiếu cơ chế chính sách, thiếu tiêu chuẩn, quy chuẩn và thiếu cơ chế điều phối trong triển khai xây dựng phát triển đô thị thông minh.
Phát triển đô thị thông minh là phương thức để phát triển kinh tế số, kinh tế đô thị.
Theo đó, Phó Thủ tướng yêu cầu tổ công tác tiếp tục chủ động nghiên cứu, đề xuất các nhiệm vụ giải pháp về phát triển đô thị thông minh để triển khai hiệu quả các Nghị quyết của Bộ Chính trị, Chính phủ và thông báo kết luận của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Lựa chọn thí điểm xã phường xây dựng đô thị thông minh
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ và các bộ, cơ quan liên quan xây dựng Nghị định về phát triển đô thị thông minh trình Chính phủ trước ngày 15/8. Các thành viên tổ Công tác theo nhiệm vụ, nghiên cứu có ý kiến về Dự thảo Nghị định về phát triển đô thị thông minh gửi về Bộ Xây dựng trước ngày 25/7.
Bộ Xây dựng tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các thành viên tổ công tác, bổ sung làm rõ căn cứ, cơ sở ban hành Nghị định; các tiêu chuẩn, tiêu chí phát triển đô thị thông minh; nghiên cứu phát triển đô thị gắn liền với chuyển đổi số; nghiên cứu việc quy định lựa chọn thí điểm xã phường xây dựng đô thị thông minh làm cơ sở nhân rộng…
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, các Bộ ngành liên quan, các địa phương xây dựng, tổ chức tổng kết Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018-2025, hoàn thành trong tháng 7 năm nay.
UBND các thành phố trực thuộc Trung ương rà soát các Đề án về phát triển đô thị thông minh, về chuyển đổi số, các hoạt động phát triển đô thị thông minh đã và đang triển khai thực hiện tại địa phương mình, khẩn trương chuẩn bị, thực hiện tốt công tác phát triển đô thị phù hợp với tình hình mới theo hướng dẫn của các bộ, ngành Trung ương.
Các bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố khẩn trương xây dựng kế hoạch hành động của Bộ, ngành, địa phương mình gửi Bộ Xây dựng trong tháng 7/2025.
Nhà hàng Tesla kết hợp trạm sạc ở Los Angeles khai trương ngày 21/7, có robot phục vụ bỏng ngô và rạp chiếu phim ngoài trời.
Công ty xe điện Tesla của tỷ phú Elon Musk ngày 21/7 khai trương nhà hàng Tesla Dinner trên đường Santa Monica, thành phố Los Angeles.
Ông Musk lần đầu nhắc đến ý định mở nhà hàng Tesla trong bài đăng năm 2018 trên X, tuyên bố sẽ “mở một nhà hàng có thể lái xe vào, trượt patin và phát nhạc rock tại một trong những điểm sạc nhanh của Tesla ở Los Angeles”.
Tòa nhà có mặt tiền hình cong tựa như con tàu vũ trụ. Một màn hình lớn đặt ở khu vực sạc nhanh ngoài trời, nơi khách hàng có thể xem phim trong lúc chờ sạc.
Cơ sở có 80 trụ sạc V4 Supercharger (công suất lên tới 500 kW) nằm bao quanh nhà hàng và phục vụ cả xe điện không phải Tesla theo giao thức NACS.
Robot Optimus được triển lãm ở lối ra vào nhà hàng.
Franz von Holzhausen, nhà thiết kế chính của đa số mẫu xe Tesla như Model S và Model 3, cũng phụ trách thiết kế nhà hàng. Ông giám sát hầu hết mọi khía cạnh của trải nghiệm khách hàng.
Ông Musk thông báo chuỗi nhà hàng kiểu này sẽ được xây dựng khắp thế giới.
Hệ thống gọi món bên trong nhà hàng.
Quản lý Bill Chait cho biết nhà hàng dự kiến phục vụ 2.000-2.500 người mỗi ngày. Nhà hàng giới thiệu hệ thống gọi món kỹ thuật số kiểu mới, cho phép khách hàng gọi món từ xe hơi. Nhà bếp sẽ chuẩn bị món ăn khi xe của khách cách nhà hàng khoảng 15-20 phút lái xe. Khi tới nơi, khách hàng có thể nhận đồ ăn trên xe hoặc thưởng thức trong nhà hàng.
Thực khách dùng bữa trong lễ khai trương nhà hàng hôm 21/7.
Khu vực bếp thông với quầy bar bằng cửa sổ.
Dãy ghế và bàn ăn được đặt dọc theo khung cửa sổ nhà hàng. Nhà hàng mở cửa 24/7, phục vụ các món ăn nhanh như cánh gà cay, sandwich, salad, bánh mì kẹp thịt, xúc xích, sữa chua Hy Lạp…
Robot Optimus làm nhân viên phục vụ bỏng ngô ở quầy đồ ăn ngoài trời.
Bánh kẹp thịt đặt trong vỏ hộp có hình mẫu xe Cybertruck.
Thực khách dùng bữa ngoài trời trên tầng hai của nhà hàng, nơi nhìn thẳng ra màn hình lớn.
Sở hữu nhiều thung lũng dốc và dòng sông Nhã Lỗ Tạng Bố hùng vĩ, Tây Tạng là địa điểm lý tưởng để khai thác tiềm năng thủy điện.
Đập thủy điện mới sẽ khai thác sức mạnh của sông Nhã Lỗ Tạng Bố. Ảnh: China News
Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường hôm 19/7 tham dự lễ khởi công xây dựng công trình đập thủy điện lớn nhất thế giới trên sông Nhã Lỗ Tạng Bố chảy qua cao nguyên Tây Tạng. Dự án ở Lâm Chi, Tây Tạng thu hút nhiều sự chú ý do tác động tiềm ẩn đến hàng triệu người Ấn Độ và Bangladesh sống ở hạ lưu sông, cũng như người Tây Tạng ở địa phương và môi trường xung quanh.
Theo Xinhua, dự án có tổng vốn đầu tư 167,1 tỷ USD sẽ ưu tiên bảo vệ sinh thái và thúc đẩy sự phát triển thịnh vượng ở địa phương. Dự án mang tên Nhà máy thủy điện Motuo bao gồm 5 trạm thủy điện, sản xuất ước tính 300 triệu megawatt giờ (MWh) điện hàng năm. Khi hoàn thành, đập thủy điện này sẽ vượt qua đập Tam Hiệp trên sông Dương Tử có công suất lắp đặt lớn nhất thế giới hiện nay là 88,2 triệu MWh, theo Guardian.
Chính quyền Trung Quốc từ lâu đã chú ý đến tiềm năng thủy điện của vị trí đập ở Khu tự trị Tây Tạng. Công trình nằm trong hẻm núi khổng lồ được cho là sâu và dài nhất thế giới trên đất liền, dọc theo một đoạn nơi sông Nhã Lỗ Tạng Bố, dòng sông dài nhất Tây Tạng, tạo ra khúc cua chữ U quanh núi Namcha Barwa. Trong quá trình tạo ra khúc cua mang tên “Great Bend” này, độ cao của dòng sông giảm hàng trăm mét.
Nhà chức trách dự định khoan nhiều đường hầm dài 20 km xuyên núi Namcha Barwa, qua đó chuyển hướng một phần con sông. Các kỹ sư sẽ thực hiện công việc chuyển dòng nước qua đường hầm để xây dựng 5 trạm thủy điện.
Điện từ con đập đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của Tây Tạng và cung cấp cho nhiều nơi khác. Trung Quốc chú ý đến các thung lũng dốc và dòng sông hùng vĩ ở khu vực nông thôn miền tây, trong đó có Tây Tạng, để xây dựng những con đập lớn và trạm thủy điện, có thể giúp duy trì những thành phố lớn thường xuyên thiếu điện ở miền đông đất nước. Theo chính phủ Trung Quốc, việc xây đập là giải pháp đôi bên cùng có lợi, giảm ô nhiễm và tạo ra năng lượng sạch trong khi nâng cao đời sống của người dân Tây Tạng ở vùng nông thôn.
Tuy nhiên, giới chuyên gia lo ngại con đập mới sẽ cho phép Trung Quốc kiểm soát hoặc chuyển hướng sông Nhã Lỗ Tạng Bố đang chảy về phía nam vào các bang Arunachal Pradesh và Assam của Ấn Độ cũng như sông Siang, Brahmaputra và Jamuna ở Bangladesh.
Thủ hiến bang Arunachal Pradesh, Pema Khandu, bày tỏ lo ngại sông Siang và Brahmaputra có thể “khô cạn đáng kể” khi đập hoàn thành. Ấn Độ dự định xây dựng một đập thủy điện trên sông Siang, hoạt động như bộ đệm chống lại các đợt xả nước đột ngột từ đập của Trung Quốc và ngăn chặn lũ lụt trong khu vực.
Ngoài ra, có nhiều lo ngại về môi trường liên quan đến nguy cơ ngập lụt các thung lũng Tây Tạng nổi tiếng với sự đa dạng sinh học và hậu quả có thể xảy ra khi xây đập trong khu vực chứa nhiều đường đứt gãy động đất.
Với công nghệ phanh cải tiến và thiết kế lấy cảm hứng từ chim bay nhanh, tàu viên đạn CR450 vẫn duy trì hiệu suất năng lượng ngay cả ở tốc độ 400 km/h
Tàu CR450 do chi nhánh của Tổng công ty Đường sắt Trung Quốc (CRRC) chế tạo. Ảnh: CRRC
Science and Technology Daily hôm 21/7 đưa tin CR450, tàu viên đạn mới nhất của Trung Quốc, đang trải qua các cuộc kiểm tra hiệu suất cuối cùng để chuẩn bị cho thử nghiệm vận hành thương mại ở tốc độ 400 km/h. Nhóm nghiên cứu đã vượt qua tốc độ tối đa trước đó là 350 km/h, trong tình hình sức cản khí động học cao và mức tiêu thụ năng lượng trở thành rào cản công nghệ suốt nhiều thập kỷ.
Theo Shao Jun, nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Đường sắt Trung Quốc, việc tăng tốc độ thêm 50 km/h sẽ dẫn đến tăng 30% sức cản và tiêu thụ năng lượng lớn hơn. Tàu cao tốc phải đối mặt với 95% sức cản từ không khí. Để tăng tốc độ và tiết kiệm năng lượng, các nhà khoa học phải điều chỉnh hình dạng đầu tàu để giảm lực cản, lấy cảm hứng từ thiên nhiên để tạo ra thiết kế dựa trên những loài chim bay nhanh, nhờ đó cắt giảm khoảng 2,6% lực cản. Sau đó, họ xem xét phần gầm tàu, khu vực trước đây thường bị bỏ qua nhưng có tiềm năng giảm lực cản.
Một thành viên trong nhóm nghiên cứu đề xuất ý tưởng về cấu trúc che chắn để bảo vệ khu vực lộ ra của bộ bánh xe, tạo ra hình dạng khí động học hoàn chỉnh hơn để giảm lực cản. Sau khi tối ưu hóa cấu trúc tấm ốp nhiều lần, lực cản giảm 22%. Điều này có nghĩa là ngay cả khi tăng tốc độ thêm 50 km/h, mức tiêu thụ năng lượng của tàu mới vẫn tương đương tàu CR400 Fuxing đang hoạt động ở tốc độ 350 km/h.
Các nhà nghiên cứu trong dự án cũng phát triển vật liệu mới để đối phó thách thức về nhiệt độ, biến dạng và độ mỏi, qua đó xử lý hoạt động phanh của phương tiện siêu tốc. Nhóm nghiên cứu đặt mục tiêu giữ khoảng cách phanh trên tàu mới tương đương tàu CR400, giảm từ tốc độ 400 đến 0 km/h trên quãng đường 6,5 km để tàu dừng lại ổn định. Năng lượng giải phóng trong quá trình này đủ đun nóng 6,8 tấn nước từ trạng thái đóng băng đến sôi trong 2 phút. Dù không tiết lộ kim loại sử dụng trong vật liệu mới, nhóm nghiên cứu đã thực hiện hàng trăm thử nghiệm để hoàn thiện công thức và mất hơn một năm để đánh giá hiệu suất của nó.
Tàu CR450 được trưng bày tại một hội nghị công nghiệp tại Bắc Kinh đầu tháng 7. Mạng lưới đường sắt cao tốc Trung Quốc hiện bao phủ 48.000 km, chiếm hơn 70% tổng số trên thế giới, kết nối 97% thành phố có dân số hơn 500.000 người.
An Khang (Theo Sci Tech Daily, Interesting Engineering)
Phương tiện Airscooter một chỗ ngồi có thể cất hạ cánh thẳng đứng, bay tối đa 2 giờ với tốc độ cao nhất 100 km/h.
Airscooter lần đầu bay có người lái vào tháng 6/2025. Ảnh: Zapata
Theo Design Boom, phương tiện lai điện Airscooter hoạt động như một cỗ máy cất hạ cánh thẳng đứng (VTOL) một chỗ ngồi lý tưởng cho người đi du lịch một mình hoặc muốn tự di chuyển. Giới thiệu lần đầu vào tháng 6/2023, chuyến bay thử nghiệm đầu tiên của Airscooter diễn ra vào tháng 12/2023, với đội ngũ kỹ sư giám sát khả năng của hệ thống. Sau đó, trong những tháng tiếp theo, họ liên tục tiến hành các thử nghiệm không người lái, thu thập dữ liệu chuyến bay để tích hợp vào lần thử tiếp theo và đảm bảo khắc phục và xử lý những thiếu sót kỹ thuật tiềm ẩn.
Ngày 7/6/2025, hai năm sau khi ra mắt lần đầu, Airscooter bay lên không trung dưới sự điều khiển của nhà sáng lập công ty là Franky Zapata, đánh dấu chuyến bay có người lái đầu tiên của phương tiện sau thời gian dài phát triển và thử nghiệm nghiêm ngặt.
Về thiết kế, Airscooter là phương tiện cá nhân chỉ dành cho một người. Cỗ máy không đòi hỏi bằng lái, vì vậy người bình thường có thể học cách bay mà không cần xin giấy phép. Trước khi cất cánh, người lái sẽ học qua thực tế ảo và mô phỏng bay tại các trung tâm chuyên dụng của công ty.
Cỗ máy thiết kế nhỏ gọn, dài 340 cm, rộng 340 cm, cao 256 cm và tốc độ tối đa 100 km/h. Bộ khung nằm đứng thẳng, giúp tăng độ ổn định và cân bằng. Phương tiện sử dụng hệ thống lai điện, kết hợp động cơ điện và động cơ xăng nhỏ để kéo dài thời gian sử dụng hơn so với máy bay điện thông thường.
Airscooter sở hữu hệ thống máy tính giúp điều khiển phương tiện khi bay. Nó sử dụng cảm biến và máy tính để quản lý hiệu suất, độ cân bằng và hướng bay, do đó phi công không phải lo lắng nhiều về thao tác kỹ thuật khi bay.
Động cơ điện của Airscooter được dùng để giúp phương tiện cất cánh và duy trì trên không trong thời gian ban đầu. Động cơ xăng sẽ hoạt động sau đó để kéo dài thời gian bay, cho phép Airscooter bay tối đa hai giờ, dài hơn nhiều so với hầu hết phương tiện bay điện nhỏ.
Phương tiện có thể cất hạ cánh thẳng đứng nên không cần sân bay, người dùng thậm chí có thể bay từ một bệ nhỏ, nóc nhà hoặc cánh đồng trống. Hiện nay, công ty Zapata có trụ sở ở Boston, Massachusetts chưa tiết lộ thời điểm phương tiện có mặt trên thị trường.
Thung lũng Silicon đang chứng kiến cuộc đua thu hút nhân tài AI bằng những đề nghị hấp dẫn và thỏa thuận bí mật, với tâm điểm là Meta.
Theo Business Insider, hồi giữa tháng 7, hàng trăm nhân viên Windsurf, công ty khởi nghiệp về AI tại Thung lũng Silicon, cùng tập trung tại văn phòng để chờ một thông báo ăn mừng. OpenAI đã đàm phán mua lại công ty với giá ba tỷ USD. Ban lãnh đạo Windsurf nói thỏa thuận sắp được ký kết, còn đội ngũ marketing lên kế hoạch quay một số đoạn phim làm tư liệu quảng cáo.
Nhưng thay vào đó, đội ngũ bị “dội gáo nước lạnh” khi CEO Varun Mohan rời công ty để gia nhập Google DeepMind, mang theo một nhóm nhà nghiên cứu và kỹ sư AI. Sau khi nghe tin, một số nhân viên bật khóc, cảm thấy bị lãnh đạo bỏ rơi, với tương lai cũng bấp bênh.
Thỏa thuận Windsurf – OpenAI thất bại được cho là có liên quan đến căng thẳng giữa OpenAI và Microsoft – nhà đầu tư lớn nhất vào công ty đứng sau ChatGPT. Microsoft không đồng ý với nhiều điều khoản trong hợp đồng, coi Windsurf là đối thủ cạnh tranh trực tiếp của Microsoft Copilot.
“Tôi phải thừa nhận đây là tin tức cực kỳ sốc và sẽ mất ít nhất 24 tiếng, có thể là cả tuần, để nuốt trôi”, CEO mới của Windsurf, Jeff Wang, nói trước nhân viên khi đó.
Vài ngày sau, Wang nhận được email từ Scott Wu, CEO công ty Cognition chuyên về lập trình. Cognition đề nghị mua phần còn lại của Windsurf và thành công.
Đó là “một tuần bình thường” ở Thung lũng Silicon. Theo WSJ, dù chưa có thống kê chi tiết, cuộc cạnh tranh nhân tài AI đang ngày một khốc liệt. Các công ty ở đây đang “trong cơn điên cuồng”, với những thỏa thuận bí mật, từ mức đãi ngộ hấp dẫn đến sự phản bội, “lật kèo” vào phút chót như vụ Windsurf. Các CEO quyền lực trong lĩnh vực công nghệ sẵn sàng treo gói lương trị giá hàng trăm triệu USD mỗi năm cho những nhân viên được coi trọng nhất.
CEO OpenAI Sam Altman (trái) và CEO Meta Mark Zuckerberg. Ảnh: Reuters/AP
Meta hoạt động mạnh mẽ nhất trên “thị trường” săn nhân tài AI. Theo Bloomberg, CEO Mark Zuckerberg đã thành lập đội ngũ khoảng 50 người với tham vọng xây dựng siêu trí tuệ có tên Superintelligence Labs. Ông đã đầu tư 14,3 tỷ USD vào Scale AI đầu tháng 6 và mời được tỷ phú Alexandr Wang, nhà sáng lập kiêm CEO startup này, gia nhập công ty.
“Về nỗ lực phát triển siêu trí tuệ, tôi đang tập trung tạo dựng đội ngũ tinh hoa và tài năng nhất trong ngành. Chúng tôi sẽ đầu tư hàng trăm tỷ USD vào điện toán để tạo nên siêu trí tuệ. Chúng tôi có vốn từ hoạt động kinh doanh để thực hiện điều này”, người đứng đầu Meta viết trên Facebook ngày 14/7.
Zuckerberg được cho đã cố gắng “rút ruột” nhiều nhân tài từ đối thủ như OpenAI, Google và các startup nhỏ hơn. “Tôi tự hào khi toàn ngành đang cùng hướng đến sứ mệnh. Nhưng tất nhiên, sẽ có một số lính đánh thuê. Người truyền giáo sẽ đánh bại lính đánh thuê”, CEO OpenAI Sam Altman gửi tin nhắn tới nhân viên hồi cuối tháng 6 khi Meta cố gắng chiêu mộ người trong công ty ông.
Câu nói của Altman trích từ lời nhà đầu tư mạo hiểm John Doerr, Chủ tịch Kleiner Perkins, thành viên hội đồng quản trị Windsurf. Trong nhiều thập kỷ, ông cố gắng gửi thông điệp đến nhiều thế hệ doanh nhân tại Thung lũng Silicon, rằng hãy đón nhận những nhà truyền giáo bên trong họ. “Trong nền văn hóa trọng giao thương, mục tiêu cốt lõi là ham muốn kiếm tiền”, Doerr nói năm 2015. “Nhưng tại các công ty khác, không chỉ ham muốn kiếm tiền, họ còn muốn tạo sản phẩm ý nghĩa, mang lại giá trị xã hội”.
Zuckerberg từng cho biết Meta không lấy tiền để tạo sức hấp dẫn tuyển dụng. Tuần trước, ông nhấn mạnh các nhà khoa học và nghiên cứu AI đến với Meta vì có thể tiếp cận nguồn sức mạnh tính toán khổng lồ – thứ có thể làm nên những sản phẩm đột phá. Tuy nhiên, nguồn tin từ WSJ tiết lộ nhiều nhà nghiên cứu được ông chủ Facebook mời chào và hứa hẹn mức thu nhập 300 triệu USD trong bốn năm.
“Meta đã đề xuất với ai đó mức lương một tỷ USD cho 4 năm làm việc”, Daniel Francis, nhà sáng lập startup AI Abel, viết trên X ngày 20/7. Hôm sau, ông nói thêm: “Cập nhật: Vừa được thông báo về đề xuất 1,25 tỷ USD cho 4 năm, mức cao nhất mà tôi từng thấy”. Tuy nhiên, ứng viên tiềm năng này không đồng ý.
Ngoài Alexandr Wang của Scale AI, Zuckerberg cũng mời về một số chuyên gia nổi tiếng, như Nat Friedman và Daniel Gross. Friedman là cựu CEO nền tảng mã hóa GitHub và sẽ là một trong những người đứng đầu phòng thí nghiệm AI của Meta cùng với Wang. Còn Gross là CEO của Safe Superintelligence (SSI), được thành lập vào năm ngoái cùng với Ilya Sutskever, cựu nhà khoa học trưởng của OpenAI.
Theo WSJ, cuối tháng 1, Gross và Sutskever ăn trưa tại nhà Zuckerberg ở Palo Alto. CEO Meta quan tâm đến việc mua lại SSI. Sutskever lập tức từ chối, nói SSI không phải để bán. Meta sau đó đầu tư vào SSI, giúp startup này được định giá 32 tỷ USD.
Một số nhân viên SSI nói Gross không đồng tình với Sutskever. Vào tháng 5, ông nhận lời đến Meta. Sutskever được cho là hoàn toàn bất ngờ khi biết CEO kiêm nhà đồng sáng lập chuyển sang làm cho đối thủ. Giới đầu tư vào SSI cũng “choáng váng” trước thông tin.
Mark Chen, Giám đốc nghiên cứu của OpenAI, kể ông cũng được Zuckerberg tiếp cận đầu năm nay. CEO Meta ban đầu muốn xin lời khuyên để cải thiện bộ phận AI của công ty, nhưng sau đó đề nghị Chen gia nhập.
“Vài trăm triệu, hay một tỷ USD?”, Zuckerberg đặt câu hỏi khi đó. Chen tỏ ra ngần ngại, sau đó từ chối, nói ông đang rất hài lòng với OpenAI.
Cuối tháng 6, Chen trấn an nhân viên, ví cuộc câu kéo tài năng AI của Meta như một vụ trộm. “Tôi đang có một cảm giác mãnh liệt, giống như có người đột nhập vào nhà và đánh cắp thứ gì đó. Xin hãy tin chúng tôi không ngồi yên”, Chen viết trong thông điệp gửi nhân viên được Wired thu thập.
Theo một số nguồn tin, kể từ khi Meta cố gắng “rút ruột” nhân tài của OpenAI, Zuckerberg và Altman đã không còn nói chuyện với nhau, cho đến khi cả hai gặp nhau tại hội nghị Allen & Co. ở Sun Valley, Idaho (Mỹ) giữa tháng này. Ngay cả tại sự kiện, hai bên cũng hạn chế tiếp xúc với nhau.
Với nhiệt dung riêng cao, độ dẫn nhiệt thấp và không có nguy cơ cháy nổ, hệ thống lưu trữ năng lượng bằng cát đang thu hút sự chú ý trong các ứng dụng công nghiệp và quy mô lưới điện.
Hệ thống pin cát của công ty Polar Night Energy. Ảnh: Polar Night Energy
Trong khi nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng nhanh, cung cấp nhiệt vẫn là mục đích sử dụng năng lượng lớn nhất. Hiện nay, hơn 50% lượng tiêu thụ năng lượng cuối cùng trên toàn dùng vào việc tạo ra nhiệt, không phải điện. Trong đó, quy trình công nghiệp tiêu thụ 51% tổng năng lượng dùng cho nhiệt, trong khi các tòa nhà chiếm 46%, chủ yếu để sưởi ấm không gian và đun nóng nước. Tuy nhiên, dù chiếm ưu thế, nhiệt năng vẫn là một trong những dạng năng lượng khó lưu trữ hiệu quả nhất, đặc biệt là ở quy mô lớn.
Không giống điện có thể lưu trữ bằng pin hoặc nạp vào lưới điện, nhiệt năng khó lưu giữ hơn nhiều. Nhiệt tiêu tán theo thời gian và hệ thống lưu trữ thường cồng kềnh, đắt đỏ hoặc kém hiệu quả. Thách thức này trở nên cấp bách hơn với sự gia tăng của những nguồn năng lượng tái tạo không liên tục như điện gió và điện mặt trời.
Khi việc sản xuất năng lượng không phù hợp với nhu cầu cao điểm, phần lớn năng lượng bị lãng phí. Nếu không thể lưu trữ nhiệt dài hạn, hiệu quả về chi phí, nguồn năng lượng tái tạo không thể đảm bảo độ tin cậy cho toàn hệ thống. Một trong những giải pháp ngày càng khả thi mà giới kỹ sư đang khám phá là lưu trữ nhiệt năng bằng cát.
Lý do chọn cát để lưu trữ nhiệt năng
Cát có vẻ không phải giải pháp công nghệ cao cấp để lưu trữ năng lượng, khả năng hấp thụ và giữ nhiệt của nó đã được khai thác từ hàng nghìn năm trước. Người Ai Cập cổ đại trộn cát, bùn và rơm để xây dựng nhà cửa hấp thụ nhiệt từ Mặt Trời vào ban ngày và giải phóng nhiệt vào ban đêm.
Các kỹ sư ngày nay đưa nguyên lý đó tiến xa hơn bằng cách sử dụng vật liệu tinh chế, silo thép cách nhiệt và hệ thống sưởi chính xác để xây dựng nguồn chứa nhiệt năng nhiệt độ bằng cát. Theo tiến sĩ Zhiwen Ma, kỹ sư cơ khí tại Phòng thí nghiệm Năng lượng tái tạo Quốc gia của Bộ Năng lượng Mỹ (NREL), cát dễ tiếp cận, thân thiện với môi trường và ổn định trong phạm vi nhiệt độ rộng.
Từ góc độ kỹ thuật, cát là giải pháp ít cần bảo trì nhằm lưu trữ năng lượng dài hạn. Nó có một nhiệt dung riêng (nhiệt lượng cần thiết để làm tăng nhiệt độ của một đơn vị khối lượng một chất lên 1 độ) cao ở mức 0,84 J/g mỗi độ Celsius. Ngoài ra, nó có độ dẫn nhiệt thấp khoảng 0,2 watt mỗi mét-kelvin (W/mK). Điều này cho phép nó giữ nhiệt trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng mà chỉ tiêu hao khoảng 10% nhiệt.
Cát không bị phân hủy theo thời gian nên rất lý tưởng để lưu trữ năng lượng dài hạn. Nó cũng không độc hại, thân thiện với môi trường và an toàn khi xử lý, không có nguy cơ nổ giống pin lithium-ion (Li-ion).
Cách hoạt động của pin cát
Pin cát là hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn, nhiệt độ cao sử dụng cát làm phương tiện để lưu trữ nhiệt năng, thay vì điện như trong pin thông thường. Nguyên lý cơ bản là sử dụng điện dư thừa từ nguồn tái tạo như điện gió và điện mặt trời để vận hành bộ gia nhiệt điện trở, làm nóng không khí. Không khí nóng này lưu thông qua một hệ thống khép kín.
Không khí di chuyển dần dần nâng nhiệt độ của cát lưu trữ trong bể thép cách nhiệt tốt hoặc silo, đạt đến 600 độ C. Tuy nhiên, một số thiết kế nhắm đến mức nhiệt 1.000 độ C. Cát sau đó lưu giữ nhiệt năng trong thời gian dài với mức tiêu hao tối thiểu.
Không khí mát được bơm vào và đi qua cát nóng, hấp thụ nhiệt lưu trữ khi cần thiết. Không khí đã làm nóng được dẫn đến các tòa nhà hoặc cơ sở công nghiệp, cung cấp năng lượng sạch theo yêu cầu. Pin cát là nguồn chứa nhiệt năng, lưu trữ năng lượng gió và mặt trời dư thừa khi nhu cầu thấp. Chúng có thể đạt hiệu suất lưu trữ nhiệt lên đến 99% khi được sử dụng trực tiếp để sưởi ấm.
Triển khai trong thực tế
Pin cát thương mại đầu tiên trên thế giới được triển khai vào năm 2022 bởi công ty khởi nghiệp Polar Night Energy tại Kankaanpää, Phần Lan. Nó bao gồm một silo thép chứa khoảng 2.000 tấn đá xà phòng nghiền, dùng làm phương tiện lưu trữ nhiệt. Cao 13 m và rộng 15 m, nó lưu trữ khoảng 100 megawatt-giờ (MWh) năng lượng, đủ để sưởi ấm toàn bộ trung tâm thị trấn. Có thể đáp ứng nhu cầu sưởi ấm ở địa phương trong gần một tháng vào mùa hè và một tuần vào mùa đông, hệ thống này đi vào hoạt động đầy đủ hồi tháng 6/2025.
Ngoài Polar Night Energy, nhóm nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Năng lượng Tái tạo Quốc gia của Bộ Năng lượng Mỹ (NREL) gần đây giới thiệu hệ thống lưu trữ nhiệt năng dài hạn 100 giờ dựa trên cát. Công ty Batsand của Latvia cung cấp pin cát quy mô gia đình bao gồm máy phát nhiệt và bình chứa cát có thể lưu trữ đủ nhiệt cho hai ngôi nhà vào mùa đông.
Tương lai của pin cát
Dù là công nghệ mới nổi, pin cát đang thu hút sự chú ý toàn cầu nhờ chi phí thấp, tính bền vững và tiềm năng tái sử dụng vật liệu thải. Chúng chưa phù hợp để cung cấp năng lượng cho điện thoại hoặc ôtô do chuyển đổi nhiệt lưu trữ trở lại thành điện vẫn còn kém hiệu quả. Tuy nhiên, pin cát có thể cung cấp nhiệt hiệu quả cho các tòa nhà, hỗ trợ hoạt động công nghiệp, giúp ổn định lưới điện địa phương.
Quy mô thị trường pin cát toàn cầu dự kiến sẽ tăng nhanh trong thập kỷ tới. Năm 2024, thị trường được định giá khoảng 1,2 tỷ USD, và dự kiến sẽ tăng lên 4,86 tỷ USD năm 2034.
Các nhà khoa học và nghiên cứu sinh hàng đầu như Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản… bàn luận về ứng dụng của neutrino, kỳ vọng mở ra bước tiến mới trong vật lý hiện đại.
Ngày 22-25/7, Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam và Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE, phường Quy Nhơn Nam) tổ chức Hội nghị Quốc tế “Vật lý Neutrino”. Tại sự kiện, các nhà vật lý lý thuyết và thực nghiệm chia sẻ kết quả nghiên cứu mới nhất, đồng thời thảo luận những định hướng chiến lược cho tương lai của vật lý neutrino – một trong những lĩnh vực tiên phong của vật lý hiện đại.
Giáo sư Masayuki Nakahata (Viện Nghiên cứu Tia vũ trụ – ICRR, ĐH Tokyo, Nhật Bản) phát biểu tại hội nghị. Ảnh: ICISE
Cuộc gặp với sự tham dự của gần 60 nhà khoa học và nghiên cứu sinh trẻ hàng đầu thế giới đến từ Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn Quốc… Sự kiện đặc biệt vinh danh sự hiện diện của những tên tuổi lớn trong lĩnh vực vật lý neutrino như GS Takashi Kobayashi (Giám đốc J-PARC, Nhật Bản), GS Masayuki Nakahata (ĐH Tokyo), GS Tsuyoshi Nakaya (ĐH Kyoto)… cùng nhiều nhà khoa học lý thuyết và thực nghiệm đang dẫn dắt các dự án neutrino toàn cầu.
Neutrino, một trong những hạt cơ bản kỳ lạ và khó nắm bắt nhất, là trung tâm của các thảo luận học thuật tại hội nghị. Các chủ đề nghiên cứu bao gồm: dao động neutrino, đo khối lượng tuyệt đối của neutrino… Đây đều là những câu hỏi mở của vật lý hiện đại, có thể làm thay đổi cách hiểu của nhân loại về cấu trúc vật chất và sự hình thành vũ trụ.
Bên cạnh đó, giới khoa học cũng thảo luận về các ứng dụng của neutrino từ giám sát lò phản ứng hạt nhân, chụp cắt lớp Trái Đất, nghiên cứu geoneutrino trong địa vật lý, đến phát hiện neutrino từ siêu tân tinh, quan sát các hiện tượng thiên văn thoáng qua. Các công nghệ mới như máy dò dùng ánh sáng Cherenkov, chất nhấp nháy lỏng và cảm biến lượng tử đang mở ra những triển vọng đột phá.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hà, Phó giám đốc Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Gia Lai, từ năm 2013 đến nay ICISE đã đón hơn 16.500 nhà khoa học từ hơn 60 quốc gia, trong đó có 18 chủ nhân giải Nobel.
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hà, Phó giám đốc Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Gia Lai phát biểu tại hội nghị. Ảnh: ICISE
“Việc tổ chức thành công các hội nghị chuyên sâu như vật lý neutrino cho thấy Việt Nam không còn là người đứng ngoài, mà đang tích cực tham gia vào cuộc chơi đỉnh cao của khoa học toàn cầu”, ông Hà nhấn mạnh.
Từ năm 2017, nhóm nghiên cứu thực nghiệm đầu tiên về vật lý neutrino của Việt Nam đã được thành lập tại Viện IFIRSE (thuộc ICISE). Với sự đồng hành của nhiều giáo sư quốc tế, phòng thí nghiệm này đang ngày càng phát triển, từng bước xây dựng năng lực nghiên cứu trong một lĩnh vực mà Việt Nam vốn rất thiếu nhân lực.
Song song với hội nghị, “Trường học Việt Nam về neutrinos lần thứ 9” (VSON9) diễn ra từ ngày 16-25/7 là nơi đào tạo và truyền cảm hứng cho sinh viên, nghiên cứu sinh Việt Nam bước vào những lĩnh vực nghiên cứu sâu. Không dừng lại ở neutrino, lãnh đạo tỉnh Gia Lai cho biết đang xây dựng đề án thành lập Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng khoa học vũ trụ trong thời gian tới.
Giới nghiên cứu vẫn đang nỗ lực tìm cách dự đoán nơi lốc xoáy hình thành thông qua các điều kiện môi trường, lập mô hình và dữ liệu từ radar, drone, cảm biến.
Lốc xoáy thường xuất hiện trong bão supercell. Ảnh: Mike Hollingshead
Các nhà khí tượng học đã hiểu rõ hơn những điều kiện khiến lốc xoáy nhiều khả năng xuất hiện. Nhưng dự đoán chính xác cơn giông bão nào tạo ra lốc xoáy vẫn là trọng tâm nghiên cứu, theo Popular Science.
Một trong những dấu hiệu chắc chắn nhất để dự đoán liệu một cơn giông bão có tạo ra lốc xoáy hay không liên quan tới gió đứt chiều dọc, tức cách gió đổi hướng hoặc tốc độ theo độ cao trong khí quyển. Quá trình gió đứt tương tác với không khí lạnh trong mưa bão, gọi là dòng thổi ra và lượng mưa bay hơi có thể tác động tới khả năng hình thành lốc xoáy. Nếu ở trong một cơn giông bão, bạn sẽ biết ngay trước khi bắt đầu mưa, thường có một luồng khí lạnh tràn ra từ cơn bão. Những đặc điểm của dòng khí lạnh thổi ra đó rất quan trọng đối với việc hình thành lốc xoáy bởi lốc xoáy thường xuất hiện ở phần lạnh hơn của cơn bão.
Đại đa số lốc xoáy dữ dội hình thành từ bão supercell (một loại giông bãomạnh kèm theo các điều kiện thời tiết nguy hiểm bao gồm mưa đá lớn, gió mạnh và đôi khilà lốc xoáy), cơn giông bão với cột khí di chuyển lên trên xoáy sâu, gọi là xoáy thuận cỡ trung bình. Gió đứt chiều dọc cho phép tầng giữa của cơn bão xoay tròn và lực hút hướng lên của xoáy thuận cỡ trung bình có thể khiến vòng xoay bên trong dòng thổi ra của cơn bão mạnh lên thành lốc xoáy. Nếu bão supercell xuất hiện và xoay tròn mạnh bên trên mặt đất, đó là dấu hiệu báo trước cơn lốc xoáy. Một số nghiên cứu chỉ ra xoáy thuận càng rộng, nhiều khả năng nó sẽ tạo ra lốc xoáy mạnh và kéo dài hơn những cơn bão khác.
Các nhà dự đoán cũng xem xét điều kiện môi trường như nhiệt độ, độ ẩm và gió đứt. Những điều kiện đó cung cấp nhiều manh mối hơn về cơn bão có khả năng tạo ra lốc xoáy mạnh. Tỷ lệ lốc xoáy kích hoạt cảnh báo tăng lên trong vài thập kỷ gần đây do radar Doppler, cải tiến mô hình và hiểu biết nhiều hơn và môi trường bão. Khoảng 87% lốc xoáy nguy hiểm từ năm 2003 đến năm 2017 đều có cảnh báo trước. Thời gian cảnh báo trước cũng được cải thiện, hiện nay ở mức khoảng 10 – 15 phút, đủ để tìm nơi trú ẩn an toàn.
Các nhà nghiên cứu đang đưa radar đặt trong xe tải và phương tiện trang bị thiết bị đặt trên nóc vào cơn bão. Tuy nhiên, họ không thể phóng khí cầu thời tiết hoặc đưa thiết bị vào mọi cơn bão. Vì vậy, giới chuyên gia sử dụng máy tính để lập mô hình bão nhằm tìm hiểu những gì diễn ra bên trong và chạy vài mô hình. Ví dụ, nếu 9 trong số 10 mô hình tạo ra lốc xoáy, họ biết khả năng cơn bão sinh ra lốc xoáy rất lớn.
Phòng thí nghiệm bão mạnh quốc gia của Mỹ gần đây đang thử nghiệm cảnh báo lốc xoáy dựa trên những mô hình này, qua đó tăng thời gian dự báo trước. Ngoài ra, việc sử dụng drone gắn cảm biến để săn bão cũng đang trở nên ngày càng phổ biến.
Bộ Công an đề xuất doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thư điện tử, lưu trữ, phải có hệ thống lọc phần mềm độc hại trong quá trình gửi, nhận, lưu trữ thông tin.
Nội dung được nêu tại dự thảo Luật An ninh mạng, đang lấy ý kiến các bộ, ngành. Đây là dự luật được xây dựng trên cơ sở hợp nhất Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 và Luật An ninh mạng năm 2018.
Một trong những nội dung mới của dự luật là bổ sung điều khoản về phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và xử lý phần mềm độc hại. Theo đó, Bộ Công an đề xuất doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thư điện tử, truyền đưa, lưu trữ thông tin phải có hệ thống lọc phần mềm độc hại trong quá trình gửi, nhận, lưu trữ và báo cáo cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Internet có biện pháp quản lý, phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn phát tán phần mềm độc hại. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm ngăn chặn phần mềm độc hại theo hướng dẫn, yêu cầu của cơ quan nhà nước.
Logo Gmail trên một smartphone. Ảnh: Lưu Quý
Dự luật định nghĩa phần mềm độc hại là phần mềm có khả năng gây ra hoạt động không bình thường cho một phần hay toàn bộ hệ thống thông tin hoặc thực hiện sao chép, sửa đổi, xóa bỏ trái phép thông tin lưu trữ trong hệ thống thông tin.
Theo cơ quan soạn thảo, Việt Nam đang thực hiện cuộc cách mạng số để đưa đất nước bứt phá, bước vào kỷ nguyên vươn mình giàu mạnh. Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển và ứng dụng Internet cao nhất thế giới, đứng đầu khu vực Đông Nam Á về số lượng tên miền quốc gia.
Chính phủ điện tử dần toàn diện; dân số trẻ, có trình độ học vấn, tỷ lệ người dân dùng điện thoại thông minh và sử dụng các ứng dụng, dịch vụ trên không gian mạng, nhất là mạng xã hội ở mức cao. Việt Nam thường xuyên đứng trong danh sách 10 quốc gia có lưu lượng dữ liệu xuyên biên giới lớn nhất thế giới.
Thực tiễn công tác bảo vệ an ninh mạng thời gian qua cho thấy nhiều nguy cơ phức tạp đối với an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Trong đó có hoạt động tấn công mạng, gián điệp mạng và lộ, mất bí mật nhà nước tại Việt Nam diễn ra ngày càng phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh quốc gia.
Tin tặc sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, không ngừng nâng cấp, cải tiến các dòng mã độc để tiến hành các chiến dịch tấn công mạng nhằm vào các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp của Việt Nam. Mục tiêu chủ yếu nhằm vào hệ thống mạng thông tin của các cơ quan Trung ương và các tập đoàn, doanh nghiệp quan trọng.
Bên cạnh đó, việc kiểm soát, quản trị và bảo vệ dữ liệu chưa tương xứng. Dữ liệu cá nhân đang được khai thác, sử dụng tự do. Việc xâm phạm dữ liệu cá nhân diễn ra nghiêm trọng, kéo theo gia tăng các loại tội phạm mạng, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Nhóm tội phạm người nước ngoài có xu hướng dịch chuyển sang địa bàn Việt Nam để hoạt động với nhiều thủ đoạn tinh vi, tập trung ở các khu vực có vị trí chiến lược, thiết yếu về an ninh quốc phòng như TP HCM, Hải Phòng, Quảng Ninh, Nha Trang, Đà Nẵng.
Bộ Công an cho rằng bối cảnh và tình hình trên đã đặt ra yêu cầu cấp bách là tiếp tục nhanh chóng hoàn thiện thể chế, quản lý nhà nước trên lĩnh vực an ninh mạng, đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng, tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm xâm phạm dữ liệu cá nhân.
Chính phủ dự kiến trình Quốc hội xem xét và thông qua dự án Luật này vào kỳ họp thứ 10 (cuối năm nay).
