Từ ngày 1/7, mô hình chính quyền địa phương hai cấp được vận hành đồng bộ trên toàn quốc, tác động đến gần 1,5 triệu cán bộ, công chức ở xã, phường và cấp tỉnh, thành phố. Để hỗ trợ đội ngũ người làm công vụ, Cục Chuyển đổi số quốc gia – Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng Trung tâm Dịch vụ dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo Viettel (Viettel AI) phát triển Trợ lý ảo cán bộ công chức.

Trợ lý ảo cán bộ công chức được xây dựng trên nền tảng dữ liệu chuẩn hóa từ 28 nghị định, bao phủ 19 lĩnh vực và hỗ trợ tra cứu 2.700 nhiệm vụ. Công cụ này từng được giới thiệu trước 1,5 triệu cán bộ công chức tại Hội nghị tập huấn về tổ chức bộ máy vận hành chính quyền địa phương 2 cấp hồi giữa tháng 6.

Trợ lý ảo công chức có thể sử dụng 24/7, trên nhiều thiết bị như máy tính, điện thoại, máy tính bảng. Thay vì tra cứu thủ công, cán bộ công chức nhập câu hỏi trực tiếp cho trợ lý ảo. Hệ thống cung cấp câu trả lời rõ ràng, đúng ngữ cảnh công việc và dẫn chiếu văn bản pháp lý liên quan.

Ví dụ, với câu hỏi “Cấp xã có nhiệm vụ gì trong quản lý tiêm chủng?”, công cụ tìm kiếm thông thường trả về hàng triệu kết quả không phân loại. Trong khi đó, trợ lý ảo cán bộ công chức sẽ đưa ra nội dung cụ thể, có trích dẫn điều khoản văn bản pháp luật.

Trong lĩnh vực quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ, từ 1/7, UBND cấp xã sẽ quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, về đầu tư ứng dụng CNTT sử dụng nguồn vốn ngân sách trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn.

Ở mảng viễn thông, việc cấp, sửa đổi, bổ sung, cấp lại, gia hạn giấy phép dịch vụ viễn thông cung cấp trên mạng viễn thông cố định mặt đất do UBND cấp tỉnh nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính thực hiện.

Với lĩnh vực sở hữu trí tuệ, việc ghi nhận tổ chức đáp ứng điều kiện kinh doanh dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp do UBND cấp tỉnh thực hiện.

“Cán bộ công chức sẽ không phải mất thời gian lật giở từng trang nghị định hay loay hoay tìm câu trả lời từ đồng nghiệp, họ chỉ cần gõ câu hỏi, trợ lý ảo và hệ thống sẽ cung cấp câu trả lời ngay lập tức”, nhóm phát triển nói.

Đại diện Viettel AI cho hay, Trợ lý ảo cán bộ công chức sẽ được cập nhật liên tục các quy định, thủ tục hành chính theo đúng phân cấp, phân quyền. Tới đây, trợ lý ảo sẽ mở rộng dữ liệu hỏi đáp sang các văn bản quy phạm pháp luật, nhiệm vụ, chỉ tiêu, số liệu, quy trình công việc và văn bản nội bộ của cơ quan, đơn vị.

Ngoài chức năng tra cứu, trợ lý ảo sẽ tự động hóa một số tác vụ hành chính, tiến tới hình thành nền tảng mở cho hành chính điện tử và xây dựng hệ sinh thái số hóa nghiệp vụ.

Nhiệm vụ xây dựng hệ thống trợ lý ảo AI hỗ trợ người dân, cán bộ tra cứu và giải đáp vướng mắc thủ tục hành chính khi sắp xếp đơn vị hành chính được Ban Chỉ đạo của Chính phủ về sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp giao cho Bộ Khoa học và Công nghệ, trong công văn ngày 4/6.

Sau khi sắp xếp, cả nước còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh và 3.321 đơn vị hành chính cấp xã. Cấp huyện sẽ không được duy trì, thay bằng chính quyền địa phương 2 cấp gồm cấp tỉnh và cấp cơ sở.

Trọng Đạt

Siêu dự án AI 500 tỷ USD của Mỹ

Tháng 1, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho thấy chính quyền của ông chú trọng vào đổi mới AI khi công bố dự án xây dựng cơ sở hạ tầng Stargate. Dự án do OpenAI, Oracle của Mỹ và SoftBank của Nhật Bản dẫn đầu với cam kết đầu tư ban đầu 100 tỷ USD, sau đó tăng lên 500 tỷ USD trong vòng 4 năm. Khoản tiền này được dùng để xây dựng các trung tâm dữ liệu hỗ trợ phát triển AI, trong đó nhiều cơ sở nằm ở bang Texas.

Ông Trump (trái) và các CEO khi công bố dự án Stargate vào tháng 1. Ảnh: Reuters

Không phải ai cũng lạc quan về khoản đầu tư khổng lồ này. “Họ thực sự không có tiền”, Elon Musk viết trên X ngày 22/1 và cho biết SoftBank chỉ đảm bảo được “dưới 10 tỷ USD”.

Ngày 23/1, phóng viên tại Nhà Trắng hỏi ông Trump liệu lời chỉ trích của Musk có khiến ông bận tâm. “Không phải vậy. Ông ấy ghét một trong những người trong thỏa thuận. Những người trong nhóm đều rất, rất thông minh”, Tổng thống Mỹ đáp.

DeepSeek R1 gây chấn động ngành AI

Trong khi Mỹ công bố kế hoạch rót hàng trăm tỷ USD vào hạ tầng AI, công ty Trung Quốc DeepSeek tuyên bố đã xây dựng mô hình lý luận R1 với 6 triệu USD. Theo công bố của công ty, mô hình R1, ra mắt ngày 20/1, được đào tạo trên các chip kém tiên tiến H800 của Nvidia và có mã nguồn mở 100%.

Giao diện của ứng dụng DeepSeek trên điện thoại, phía sau là logo của một số hãng công nghệ. Ảnh: Lưu Quý

Chi phí phần cứng thực tế được ước tính cao hơn nhiều (có thể trên 500 triệu USD), vì DeepSeek chỉ báo cáo giá thuê các bộ xử lý đồ họa GPU của Nvidia. Nhưng chỉ riêng việc DeepSeek có thể tạo ra mô hình suy luận tốt bất chấp bị hạn chế tiếp cận GPU cũng đủ gây sốc.

Ông Trump tuyên bố đây là “lời cảnh tỉnh” cho các công ty công nghệ Mỹ khi đối thủ Trung Quốc đặt ra tiền lệ mới cho “cuộc đua AI” toàn cầu.

Chế độ AI của Google đánh dấu kỷ nguyên tìm kiếm mới

Việc Google Search chuyển từ giao diện tìm kiếm truyền thống sang công cụ tìm kiếm AI đã diễn ra một thời gian. Tuy nhiên, tại sự kiện Google I/O ở California ngày 20-21/5, gã khổng lồ công nghệ mới chính thức ra mắt Chế độ AI (AI Mode). Thay vì danh sách những đường liên kết màu xanh, người dùng hiện có thể thấy thông tin khái quát và các tóm tắt do AI tạo ra liên quan đến truy vấn.

Chế độ AI hiển thị dưới dạng tab trên Google Search. Ảnh: Google

Là cái tên thống trị mảng tìm kiếm online, việc Google giới thiệu Chế độ AI đại diện cho một sự chuyển dịch cơ bản trong cách mọi người tra cứu thông tin trên Internet. Trước đó, nhiều người đã chuyển sang ChatGPT hoặc Perplexity khi chất lượng kết quả tìm kiếm của Google bắt đầu đi xuống.

Sam Altman và Jony Ive phát triển “bạn đồng hành AI”

Sam Altman và “phù thủy thiết kế” Jony Ive cho rằng tương lai của AI là không cần màn hình. Vào tháng 5, OpenAI thông báo mua lại startup IO do Ive đồng sáng lập và kế hoạch hợp tác xây dựng một thiết bị AI. Thiết bị này sẽ “vượt khỏi màn hình máy tính và điện thoại”, trải nghiệm thế giới như con người, trở thành “bạn đồng hành AI”.

CEO OpenAI Sam Altman. Ảnh: OpenAI

Chi tiết về kế hoạch chưa được công bố. Tuy nhiên, theo bản ghi âm cuộc họp của OpenAI do Wall Street Journal, thu thập, sản phẩm sẽ có khả năng nhận thức đầy đủ về môi trường xung quanh và cuộc sống của người dùng, không gây chú ý và có thể đặt trong túi hoặc trên bàn làm việc.

Meta tích cực lôi kéo nhân tài AI

Theo CNBC, Mark Zuckerberg, CEO Meta, không hài lòng khi các đối thủ như OpenAI dẫn trước cả về mô hình cơ sở lẫn ứng dụng hướng đến người dùng, nên ông phải trực tiếp tuyển dụng nhân tài. Zuckerberg đang thành lập bộ phận mới với quy mô 50 chuyên gia, tập trung vào phát triển siêu trí tuệ AGI.

Mark Zuckerberg xuất hiện với áo phông, đeo dây chuyền, đồng hồ trong podcast This Past Weekend. Ảnh: Theo Von/YouTube

Meta nắm giữ 49% cổ phần tại Scale AI sau khoản đầu tư trị giá 14 tỷ USD hồi đầu tháng 6. Nhà sáng lập Alexandr Wang cùng một số nhân viên khác của startup này sẽ gia nhập Meta như một phần của thỏa thuận.

Giữa tháng 6, Sam Altman cho biết Meta cố gắng lôi kéo nhân viên của OpenAI bằng cách đưa ra mức thưởng khi ký hợp đồng lên tới 100 triệu USD. Andrew Bosworth, Giám đốc công nghệ Meta, phủ nhận và cho biết chỉ số ít người giữ vị trí lãnh đạo “cấp rất cao” mới có thể được đề nghị khoản tiền đó, nhưng trong các điều khoản thực tế, đây không phải số tiền mặt trao ngay lập tức.

Thu Thảo (Theo Mashable, CNBC)

Những điểm nhấn AI nửa đầu 2025 – Báo VnExpress

Trong bài báo công bố trên tạp chí Nature Sustainability tuần qua, nhóm chuyên gia liên ngành, đứng đầu là giáo sư Justin Chalker tại Đại học Flinders ở Australia, giới thiệu phương pháp mới để thu hồi vàng tinh khiết từ nhiều nguồn khác nhau. Những nguồn này bao gồm các bộ phận có giá trị trong rác điện tử như bảng mạch máy tính bị vứt bỏ, rác thải kim loại hỗn hợp, tinh quặng và chất thải khoa học.

Trong nghiên cứu, phương pháp chiết xuất vàng sử dụng hợp chất không độc hại chi phí thấp gọi là axit trichloroisocyanuric, thường dùng trong xử lý nước. Khi kích hoạt bằng nước muối, chất hòa tan vàng hiệu quả và được thu thập có chọn lọc bằng polymer giàu lưu huỳnh đặc biệt do nhóm tạo ra. Có nghĩa, vàng có thể được lấy ngay cả từ hỗn hợp rất phức tạp như trong rác điện tử.

“Chất hấp thụ vàng được tạo bằng cách sử dụng phương pháp bền vững với ánh sáng cực tím (UV) để làm ra polymer giàu lưu huỳnh. Việc tái chế polymer sau khi thu thập vàng càng làm tăng độ thân thiện với môi trường”, tiến sĩ Thomas Nicholls, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.

Kỹ thuật chiết xuất vàng mới được thử nghiệm trên rác điện tử như CPU và RAM. Nhóm nghiên cứu đang hợp tác với các chuyên gia Mỹ và Peru để kiểm nghiệm phương pháp chiết xuất vàng của họ trên quặng, qua đó cung cấp lựa chọn an toàn hơn cho các mỏ quy mô nhỏ đang sử dụng thủy ngân độc hại.

Không chỉ là tài sản giá trị, vàng là thành phần quan trọng trong đồ điện tử, y học, hàng không vũ trụ và nhiều sản phẩm khác. Kim loại này là chất dẫn điện tuyệt vời và không bị xỉn màu theo thời gian. Do đó, nhu cầu về vàng rất cao trên thế giới. Thông thường, chiết xuất vàng dựa vào các hóa chất cực độc như cyanide và thủy ngân. Dù hiệu quả, chúng gây thiệt hại môi trường nghiêm trọng, làm ô nhiễm nguồn nước, đe dọa sức khỏe con người và động vật hoang dã. Hơn nữa, sử dụng thủy ngân trong khai thác quy mô nhỏ khiến đào vàng trở thành một trong những nguồn ô nhiễm thủy ngân lớn nhất hành tinh.

Khi nhu cầu vàng toàn cầu tiếp tục tăng, tìm ra cách an toàn, linh hoạt để thu thập trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Phương pháp mới có thể tạo đột phá trong giải quyết núi rác điện tử ngày càng tăng. Báo cáo Global E-waste Monitor của Liên Hợp Quốc cho thấy lượng rác điện tử toàn cầu đang tăng nhanh gấp năm lần so với nỗ lực tái chế, với 62 triệu tấn được tạo ra năm 2022. Phương pháp mới cung cấp giải pháp kinh tế bền vững để sử dụng tốt hơn nguồn tài nguyên ngày càng khan hiếm trên thế giới.

An Khang (Theo Interesting Engineering)

Theo Trung tâm Chuyển đổi số TP HCM, thành phố sẽ tiến hành kết nối, triển khai thử nghiệm trên Cổng dịch vụ công quốc gia theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Cổng dịch vụ công quốc gia sẽ trở thành “một cửa số” tập trung, duy nhất trong việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến cho người dân và doanh nghiệp.

“Đây là bước đi quan trọng nhằm bảo đảm sự liên thông, đồng bộ, hiệu quả, không bị gián đoạn trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính và triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp”, thông báo nêu. “Việc triển khai Cổng dịch vụ công quốc gia làm điểm ‘một cửa số’ tập trung là bước chuyển quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, giúp tinh giản thủ tục, nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp, hướng đến xây dựng một nền hành chính minh bạch, lấy người dân làm trung tâm”.

Trước đó, để đảm bảo thông suốt, không bị gián đoạn, Trung tâm Chuyển đổi số TP HCM đã phối hợp với Văn phòng Chính phủ và đơn vị liên quan hoàn thành kết nối, tích hợp 100% dịch vụ công trực tuyến lên Cổng dịch vụ công quốc gia. Trung tâm cho biết sẽ cập nhật đầy đủ danh mục thủ tục hành chính, bố trí hạ tầng kỹ thuật, tài khoản người dùng, chữ ký số, cũng như bố trí đường dây nóng hoạt động 24/7 trong giai đoạn chuyển đổi để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp.

Trung tâm cũng nâng cấp các hệ thống thông tin quản lý văn bản, hệ thống thư điện tử, họp trực tuyến, báo cáo số và trung tâm dữ liệu nhằm bảo đảm điều hành thông suốt ở cấp tỉnh và cấp xã. Trong trường hợp vướng mắc, người dân, doanh nghiệp có thể liên hệ tổng đài hoặc qua website Cổng dịch vụ công quốc gia để được hỗ trợ.

Trước đó, ngày 24/6, văn phòng UBND tỉnh Bình Định cũng thông báo đóng giao diện Cổng Dịch vụ công của tỉnh từ 25/6. Bình Định sẽ sáp nhập với Gia Lai, lấy tên là tỉnh Gia Lai.

Văn phòng UBND tinh Bình Định và Văn phòng UBND tỉnh Gia Lai đã hoàn thành xây dựng, tích hợp, đồng bộ dữ liệu giữa Hệ thống thông tin một cửa điện tử tỉnh Gia Lai (mới) với Cổng dịch vụ công quốc gia. Người dân, doanh nghiệp của tỉnh sẽ làm thủ tục hồ sơ hành chính qua “một cửa số” này.

Bảo Lâm

Interesting Engineering hôm 25/6 đưa tin công ty Mỹ alkaLi ra mắt nhà máy sản xuất lithium tích hợp hoàn chỉnh đầu tiên trên thế giới, chiết xuất kim loại này từ nước sản xuất ở mỏ dầu. Đặt tại thành hệ đá phiến sét Marcellus ở Pennsylvania, cơ sở này do công ty Gradiant có trụ sở tại Boston phát triển thông qua công ty con alkaLi, sẽ đáp ứng 1/2 nhu cầu lithium của Mỹ. Đây sẽ là nhà máy đầu tiên trên thế giới thực hiện quy trình chiết xuất, cô đặc và biến đổi (EC²) lithium từ nước ở mỏ dầu.

Nhà máy mới ra đời sau khi alkaLi giới thiệu nền tảng EC² năm ngoái, đảm bảo khả năng thu thập ít nhất 95% lithium nhằm giúp các nhà sản xuất cung cấp lithium cacbonat đạt tiêu chuẩn pin theo cách hiệu quả và bền vững hơn. AlkaLi sở hữu và vận hành cơ sở cùng với quyền sử dụng đất, thiết bị và tài nguyên, cho biết mô hình tích hợp theo chiều dọc đảm bảo nguồn cung lithium lâu dài. Theo Anurag Bajpayee, giám đốc điều hành của Gradiant, đây là cơ sở đang hoạt động, chứng minh sản xuất lithium sạch trong nước khả thi và có thể mở rộng quy mô.

Quy trình EC² được thiết kế để thu thập nhiều lithium hơn với ít nước, năng lượng và chất thải hơn, đảm bảo tính kinh tế và bền vững. Các thử nghiệm ban đầu chứng minh khả năng thu thập lithium đạt 97% và độ tinh khiết đạt 99,5%, vượt xa tiêu chuẩn trong ngành công nghiệp. Nhà máy sẽ đi vào hoạt động thương mại đầy đủ đầu năm 2026.

Khác với khai thác nước muối hoặc đá cứng thông thường, phương pháp của alkaLi sử dụng nước sản xuất từ hoạt động dầu khí, khai thác nguồn tài nguyên phần lớn bị bỏ qua và chưa được sử dụng trong chuỗi cung ứng lithium. Nó tích hợp chiết xuất lithium trực tiếp (DLE), cô đặc và biến đổi, tạo thành hệ thống trơn tru. Nó cũng mang lại chi phí vốn và vận hành thấp hơn 50%, triển khai nhanh hơn thông qua module và tối ưu hóa bằng AI để kiểm soát thời gian thực và bảo dưỡng.

Theo alkaLi, nhà máy đi vào hoạt động ở thời điểm quan trọng. Với nhu cầu lithium dự kiến tăng mạnh do sự phát triển của xe điện và lưu trữ năng lượng, Mỹ đang đối mặt với áp lực nhằm đảm bảo chuỗi cung ứng trong nước.

An Khang (Theo Interesting Engineering)