Việt Nam cam kết cùng xây dựng hệ sinh thái sở hữu trí tuệ toàn cầu

Lãnh đạo Cục Sở hữu trí tuệ khẳng định Việt Nam cùng với các quốc gia thành viên xây dựng một hệ sinh thái sở hữu trí tuệ toàn cầu cân bằng, thích ứng linh hoạt.

Thông tin được ông Lưu Hoàng Long, Cục trưởng Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ nói tại Kỳ họp thường niên Đại hội đồng các quốc gia thành viên Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) khai mạc sáng 8/7. Sự kiện diễn ra tại Geneva – Thụy Sĩ có sự tham dự của hơn 1.600 đại biểu đến từ 194 quốc gia thành viên cùng các tổ chức quan sát viên.

Đoàn đại biểu Việt Nam do ông Lưu Hoàng Long làm Trưởng đoàn cùng ông Mai Phan Dũng, Đại sứ, Trưởng Phái đoàn và ông Phạm Quang Huy, Tham tán công sứ, Phó trưởng phái đoàn thường trực Việt Nam tại Geneva, cùng đại diện các đơn vị của Bộ Khoa học và Công nghệ tham dự hội nghị. Ảnh: Cục Sở hữu trí tuệ

Đoàn đại biểu Việt Nam do ông Lưu Hoàng Long làm Trưởng đoàn cùng ông Mai Phan Dũng, Đại sứ, Trưởng Phái đoàn và ông Phạm Quang Huy, Tham tán công sứ, Phó trưởng phái đoàn thường trực Việt Nam tại Geneva, cùng đại diện các đơn vị của Bộ Khoa học và Công nghệ tham dự hội nghị. Ảnh: Cục Sở hữu trí tuệ

Phát biểu khai mạc, Tổng Giám đốc WIPO, ông Daren Tang nhấn mạnh ba xu hướng lớn đang định hình bối cảnh đổi mới sáng tạo toàn cầu. Đó là sự phát triển vượt bậc của công nghệ số và AI; đổi mới sáng tạo ngày càng trở thành động lực trung tâm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ ngày càng mở rộng.

Trong bối cảnh đó, ông kêu gọi các quốc gia, doanh nghiệp và cộng đồng quốc tế chung tay thúc đẩy đổi mới sáng tạo bền vững, lấy con người làm trung tâm. “Thế giới cần xây dựng hệ sinh thái sở hữu trí tuệ minh bạch, công bằng và toàn diện, nhằm đảm bảo mọi thành phần trong xã hội đều có cơ hội tiếp cận, đóng góp và hưởng lợi từ thành quả đổi mới sáng tạo”, ông Daren Tang nói.

Tại hội nghị, Cục trưởng Lưu Hoàng Long nhấn mạnh quan điểm nhất quán của Việt Nam, coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là những yếu tố then chốt, mang tính quyết định trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Ông khẳng định vai trò chiến lược của sở hữu trí tuệ trong tiến trình chuyển mình của Việt Nam, từ cải thiện môi trường đầu tư, gia tăng giá trị doanh nghiệp, thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế số toàn cầu.

Theo Cục trưởng Lưu Hoàng Long, Việt Nam cam kết là một thành viên tích cực, xây dựng và có trách nhiệm của WIPO. Ông bày tỏ mong muốn tăng cường hợp tác chặt chẽ và hiệu quả với các quốc gia thành viên và với WIPO nhằm xây dựng một hệ sinh thái sở hữu trí tuệ toàn cầu cân bằng, hiệu quả, thích ứng linh hoạt và phù hợp với những thách thức ngày càng phức tạp của thế giới.

Kỳ họp lần thứ 66 của Đại hội đồng WIPO kéo dài đến hết 17/7, với một số nội dung quan trọng, gồm: kế hoạch tổ chức bầu cử Tổng Giám đốc WIPO năm 2026, hoạt động thảo luận và thông qua báo cáo của các Ủy ban chuyên môn và hệ thống đăng ký quốc tế do WIPO quản lý.

Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index 2024 – GII) năm 2024 do WIPO thực hiện xếp Việt Nam hạng 44/133 quốc gia, nền kinh tế, tăng 2 bậc so với năm 2023.

Trọng Đạt

Việt Nam cam kết cùng xây dựng hệ sinh thái sở hữu trí tuệ toàn cầu – Báo VnExpress

TP HCM đề xuất cơ chế đặc biệt cho siêu trung tâm dữ liệu hai tỷ USD

UBND TP HCM đề xuất có cơ chế đặc biệt, chính sách ưu tiên để triển khai siêu trung tâm dữ liệu trị giá hai tỷ USD từ nhóm nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Đây là một phần trong nội dung UBND TP HCM gửi Thủ tướng về tiếp nhận dự án siêu trung tâm dữ liệu ngày 8/7. Cụ thể, thành phố nhận được đề xuất đầu tư dự án Hyperscale Data Center dành riêng cho phát triển AI từ nhóm nhà đầu tư gồm Công ty cổ phần công nghệ G42 (cổ đông chính là Quỹ đầu tư nhà nước của Các tiểu vương quốc Ảrập Thống nhất – UAE và Microsoft), FPT, Quỹ đầu tư VinaCapital, Tập đoàn đầu tư Việt Thái.

Bên trong một trung tâm dữ liệu. Ảnh: Microsoft Data Center

Bên trong một trung tâm dữ liệu. Ảnh: Microsoft Data Center

Theo UBND TP HCM, dự án sẽ cung cấp giải pháp trí tuệ nhân tạo toàn diện, hạ tầng tiên tiến cho khách hàng sử dụng dịch vụ đám mây khu vực châu Á và trên thế giới, được thiết kế để hoạt động như một nhà máy AI. Dự án được đánh giá có ý nghĩa chiến lược, tác động đến phát triển kinh tế – xã hội của thành phố và đóng góp vào tăng trưởng GDP, tăng sức hút đầu tư nước ngoài, đồng thời tạo hàng nghìn việc làm chất lượng cao, góp phần phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin ở TP HCM.

Tuy nhiên, nhà đầu tư gặp một số vướng mắc về pháp lý và cơ chế, nên UBND TP HCM đề xuất Thủ tướng xem xét tháo gỡ.

Thành phố cho rằng việc chưa đồng bộ giữa khung pháp lý trong nước và quốc tế, như một số quy định về giám sát và truy xuất dữ liệu, có thể là rào cản khiến nhà đầu tư chuyển hướng sang những nước cho phép lưu trữ dữ liệu xuyên biên giới. Do đó, UBND TP HCM đề xuất áp dụng cơ chế đặc biệt đối với các dự án có mô hình kinh doanh quốc tế, tương tự cách Singapore đang triển khai.

Cụ thể, Singapore có chính sách cho phép lưu trữ và truy xuất dữ liệu xuyên biên giới, không bắt buộc dữ liệu phải lưu trữ nội địa. Các công ty có thể lưu dữ liệu ở nước ngoài miễn là tuân thủ tiêu chuẩn bảo mật và quyền riêng tư, giúp vận hành hệ thống điện toán đám mây xuyên quốc gia.

UBND TP HCM cũng đề xuất xem xét chính sách ưu tiên sử dụng hạ tầng điện toán đám mây (cloud) thay cho hạ tầng công nghệ thông tin tại chỗ (on-premise) nhằm nâng cao tính bảo mật, đồng bộ tiêu chuẩn an ninh quốc gia.

Công ty cổ phần công nghệ G42 được thành lập năm 2018 tại Abu Dhabi (UAE), chuyên về giải pháp và mô hình trí tuệ nhân tạo, hạ tầng điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo. G42 hiện có 24 trung tâm dữ liệu đang vận hành, công suất 204 MW, là đối tác của Microsoft và đặt mục tiêu mở rộng đạt công suất trung tâm dữ liệu 500 MW tại 6 quốc gia vào năm 2029.

Hồi tháng 4, Viettel cũng khởi công xây dựng trung tâm dữ liệu với công suất thiết kế 140 MW, thuộc top 10 Đông Nam Á. Trung tâm được triển khai tại TP HCM trên diện tích gần 4 hecta, cho phép lắp đặt khoảng 10.000 tủ rack, hoạt động giai đoạn đầu từ quý 1/2026. Khi hoàn thành, đây dự kiến là trung tâm dữ liệu đầu tiên của Việt Nam đạt công suất trên 100 MW.

Lê Tuyết

TP HCM đề xuất cơ chế đặc biệt cho siêu trung tâm dữ liệu hai tỷ USD – Báo VnExpress

Khoa học công nghệ bước vào giai đoạn ‘giải bài toán lớn’

Giải thưởng AI Awards 2025 còn 5 ngày nhận đề cử

Trong 5 ngày tới, cá nhân, tổ chức có thể tiếp tục gửi đề cử tham gia AI Awards 2025 ở các hạng mục về giải pháp, thiết bị, doanh nghiệp và tài năng AI.

Giải thưởng AI Awards 2025 hiện trong giai đoạn tiếp nhận đề cử từ các cá nhân, nhóm nghiên cứu, tổ chức và doanh nghiệp có sản phẩm hoặc hoạt động nổi bật trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Thời hạn nhận hồ sơ sẽ kéo dài đến hết ngày 13/7.

Hồ sơ bao gồm mô tả cùng hình ảnh hoặc video minh họa cho sản phẩm. Ban tổ chức có thể yêu cầu bổ sung hồ sơ gốc hoặc trải nghiệm thực tế với các đề cử vào vòng chung kết.

Thông báo còn 5 ngày nhận đề cử AI Awards.

Thông báo còn 5 ngày nhận đề cử AI Awards.

Trong hơn một tháng, giải thưởng thu hút gần 100 lượt hồ sơ gửi về, thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như AI trong y tế, giáo dục, lập trình…

AI Awards được VnExpress tổ chức thường niên từ năm 2022, diễn ra trong khuôn khổ sự kiện Ngày hội trí tuệ nhân tạo Việt Nam – AI4VN. Chương trình nhằm tìm kiếm và vinh danh những sáng kiến ứng dụng AI có tác động tích cực trong đời sống, sản xuất và xã hội.

Các năm trước, giải thưởng được trao cho 10 giải pháp, sản phẩm ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo. Năm nay, chương trình mở rộng quy mô với bốn hạng mục chính, bao gồm: Giải pháp AI Việt, Thiết bị AI xuất sắc, Tài năng AI Việt và Doanh nghiệp AI tiêu biểu.

Hạng mục Giải pháp AI Việt với giải thưởng Giải pháp AI phục vụ người dùng cá nhân, Giải pháp AI hỗ trợ chuyển đổi số, Giải pháp AI vì cộng đồng và Giải pháp AI xuất sắc.

Hạng mục Tài năng AI Việt vinh danh Top 5 kỹ sư dưới 35 tuổi có thành tựu nổi bật, và Top 5 người có ảnh hưởng tích cực trong lĩnh vực AI.

Top 5 Công ty AI tiêu biểu và Top 5 Doanh nghiệp ứng dụng AI xuất sắc cũng sẽ được xướng tên tại sự kiện, dành cho doanh nghiệp, startup trong nước đang phát triển và ứng dụng AI mang lại hiệu quả thực tiễn.

Hạng mục Thiết bị AI xuất sắc sẽ trao cho điện thoại, laptop và thiết bị gia dụng trong và ngoài nước, đang được bán chính hãng tại thị trường Việt Nam.

Theo thể lệ, các đề cử hợp lệ sẽ trải qua các vòng sơ loại, bình chọn, chấm điểm, và chung kết. Hội đồng giám khảo sẽ kết hợp đánh giá chuyên môn và phản hồi từ cộng đồng để xác định kết quả cuối cùng. Trong đó, nhóm Tài năng AI Việt sẽ được hội đồng chấm điểm hoàn toàn, không áp dụng bình chọn.

Sau ngày 13/7, Ban tổ chức sẽ tiến hành sơ loại để chọn các đề cử vào giai đoạn bình chọn và đánh giá của hội đồng chuyên môn.

Lễ trao giải AI Awards 2025 dự kiến tổ chức vào tuần thứ hai của tháng 9 tại Hà Nội. Sự kiện quy tụ các chuyên gia, doanh nghiệp, nhà đầu tư và cộng đồng quan tâm đến AI trong và ngoài nước.

Gửi hồ sơ đăng ký AI Awards 2025

Lưu Quý

Giải thưởng AI Awards 2025 còn 5 ngày nhận đề cử – Báo VnExpress

‘Khoa học công nghệ phải hướng tới ứng dụng, tạo ra của cải vật chất’

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đặt đổi mới sáng tạo ngang với khoa học công nghệ, tức hướng tới ứng dụng.

Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì soạn thảo và được Quốc hội thông qua cuối tháng 6. Trong buổi làm việc tại Đại học Bách Khoa Hà Nội ngày 4/7, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho hay một trong những điểm khác biệt của luật là quan điểm đặt đổi mới sáng tạo ngang với khoa học công nghệ.

“Khoa học công nghệ Việt Nam hướng tới đổi mới sáng tạo, tới ứng dụng, tạo ra của cải vật chất, tăng năng lực cạnh tranh, tăng năng suất lao động, tức tăng trưởng kinh tế”, Bộ trưởng giải thích tinh thần của Luật.

Theo Bộ trưởng, Việt Nam xác định con đường để hùng cường thịnh vượng thông qua đổi mới sáng tạo. Đây là câu chuyện của toàn dân, của tất cả doanh nghiệp, tổ chức khoa học công nghệ, mang kết quả ứng dụng một cách sáng tạo để giải bài toán trong thực tế. Việt Nam cũng định hướng chuyển từ một quốc gia sử dụng công nghệ sang làm chủ công nghệ chiến lược.

Bộ trưởng Khoa học Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng làm việc với Khối đổi mới sáng tạo ngày 24/3 Ảnh: Lê Anh Dũng

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng làm việc với khối đổi mới sáng tạo ngày 24/3 Ảnh: Lê Anh Dũng

Cách làm của Việt Nam là từ chiến lược, bài toán quốc gia, dần hình thành ra sản phẩm chiến lược, tiếp đến làm chủ công nghệ qua sản phẩm rồi quay lại bắt đầu nghiên cứu khoa học. “Đây là cách tiếp cận đi từ dưới đất lên”, ông nói.

Ở cách tiếp cận theo chiều ngược lại, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chuyển nghiên cứu cơ bản về các trường đại học, hướng đại học trở thành trung tâm khoa học công nghệ quốc gia.

Một điểm nổi bật của Luật là khẳng định vai trò trung tâm của doanh nghiệp trong phát triển công nghệ. Khoảng 70-80% chi ngân sách nhà nước cho khoa học công nghệ sẽ dành cho doanh nghiệp.

Việc cân bằng giữa nghiên cứu khoa học tự nhiên và khoa học xã hội được đưa vào trong quy định, phản ánh quan điểm phát triển toàn diện. Bên cạnh đó, Luật nhắc tới chuyển đổi số toàn diện các hoạt động quản lý khoa học công nghệ.

Vụ trưởng Khoa học, kỹ thuật và công nghệ Nguyễn Phú Hùng, đại diện nhóm soạn thảo, cho hay Luật đưa ra 10 điểm mới theo đúng tinh thần chỉ đạo của Bộ trưởng.

Theo ông, Luật đã khẳng định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt, là động lực phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. “Khoa học, công nghệ tạo ra tri thức, do các đội ngũ chuyên môn, nhà khoa học tạo ra, còn đổi mới sáng tạo là hoạt động toàn dân, biến tri thức thành giá trị. Đây là điểm rất mới trong Luật”, ông Nguyễn Phú Hùng nói.

Vụ trưởng Khoa học, kỹ thuật và công nghệ Nguyễn Phú Hùng. Ảnh: Chí Hiếu

Vụ trưởng Khoa học, kỹ thuật và công nghệ Nguyễn Phú Hùng. Ảnh: Chí Hiếu

Ông chia sẻ thêm, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chuyển đổi mạnh tư duy quản lý, từ quản lý chi tiêu sang quản theo kết quả đầu ra, không còn làm theo kiểu “đếm hóa đơn” như trước.

Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ lấy thị trường, sản phẩm làm động lực, định hướng cho phát triển công nghệ và xác định các bài toán nghiên cứu liên quan. Theo đó, doanh nghiệp là trọng tâm để phát triển công nghệ. “Doanh nghiệp được khuyến khích đầu tư cho nghiên cứu phát triển không chỉ bằng nguồn lực của mình mà còn được hỗ trợ thông qua ngân sách nhà nước, theo nguyên tắc vốn mồi. Họ cũng được tính khấu trừ về thuế”, Vụ trưởng nói.

Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cũng có riêng một điều quy định về tổng công trình sư với nhiều ưu đãi cho các nhà khoa học tài năng trong và ngoài nước.

Trọng Đạt

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: Khoa học công nghệ phải hướng tới ứng dụng, tạo của cải vật chất

Những vật liệu thay đổi xã hội trong lịch sử

Các loại vật liệu như thủy tinh, thép và đất hiếm có tác động to lớn tới nhiều khía cạnh đời sống của con người như công nghệ, kinh tế, chính trị và môi trường.

Theo Conversation, trong suốt lịch sử, vật liệu lặng lẽ định hình hướng đi của nền văn minh nhân loại, tạo thành công cụ, nhà ở, thiết bị và cấu trúc kinh tế. Những vật liệu mới được phát hiện có thể dẫn tới hiệu ứng lan tỏa định hình ngành công nghiệp, thay đổi cân bằng địa chính trị và biến đổi thói quen hàng ngày của con người. Thủy tinh, thép và đất hiếm là ví dụ nổi bật cho thấy những đổi mới trong khoa học vật liệu đã thúc đẩy thay đổi công nghệ và tác động tới nền kinh tế toàn cầu, chính trị và môi trường.

Thủy tinh

Thấu kính sử dụng cho đài quan sát Vera Rubin. Ảnh: Đài quan sát Vera Rubin

Thấu kính sử dụng cho đài quan sát Vera Rubin. Ảnh: Đài quan sát Vera Rubin

Vào đầu thế kỷ 13, sau khi thành phố Constantinople, kinh đô của đế chế Đông La Mã bị cướp phá, một số thợ thủy tinh xuất sắc phải rời quê hương để định cư tại Venice, trung tâm kinh tế chính trị mạnh mẽ thời đó. Giới quý tộc địa phương đón nhận những sản phẩm kính đẹp mắt của thợ thủ công. Tuy nhiên, để ngăn chặn nguy cơ hỏa hoạn từ lò nung, họ đày thợ thủy tinh đến đảo Murano.

Murano trở thành một trung tâm chế tác kính. Vào thế kỷ 15, thợ thủy tinh Angelo Barovier thử nghiệm thêm tro từ cây đốt cháy chứa muối kali vào kính. Muối kali làm giảm nhiệt độ nóng chảy và thủy tinh lỏng trở nên linh hoạt hơn. Nó cũng loại bỏ bong bóng trong thủy tinh và cải thiện độ trong. Loại kính trong suốt này sau đó được sử dụng trong kính lúp và kính mắt.

Máy in của Johannes Gutenberg hoàn thành vào năm 1455, giúp việc đọc sách trở nên dễ tiếp cận hơn với người dân khắp châu Âu. Cùng lúc, nhu cầu về kính đọc sách tăng cao, trở nên phổ biến trong giới học giả, thương nhân và tu sĩ, đủ để sản xuất kính mắt trở thành một nghề nghiệp được công nhận. Đầu thế kỷ 17, kính mắt phát triển thành thiết bị quang học phức hợp. Nhà thiên văn học Galileo Galilei sử dụng kính viễn vọng để quan sát các thiên thể, trong khi nhà khoa học người Hà Lan Antonie van Leeuwenhoek phát hiện ra sự sống vi sinh bằng kính hiển vi.

Các thiết bị sử dụng thấu kính mang lại thay đổi lớn lao. Kính viễn vọng góp phần tái định nghĩa nhiều quan điểm vũ trụ lâu đời. Kính hiển vi cũng mở ra hàng loạt lĩnh vực mới trong sinh học và y học. Những thay đổi này đánh dấu sự khởi đầu của khoa học thực nghiệm, nơi quan sát và đo lường thúc đẩy tạo ra tri thức. Ngày nay, kính viễn vọng không gian James Webb và đài quan sát Vera C. Rubin đang tiếp nối di sản của thế hệ kính viễn vọng đầu tiên trong việc mở rộng tri thức.

Thép

Thép đóng vai trò quan trọng trong cách mạng công nghiệp. Ảnh: Digital Vision

Thép đóng vai trò quan trọng trong cách mạng công nghiệp. Ảnh: Digital Vision

Cuối thế kỷ 18 và 19, cách mạng công nghiệp tạo ra nhu cầu đối với vật liệu bền và đáng tin cậy hơn để sản xuất máy móc, đường sắt, tàu thuyền và xây dựng cơ sở hạ tầng. Vật liệu được chọn là thép nhờ độ cứng, bền và giá thành rẻ. Thép là hỗn hợp chủ yếu của sắt, với lượng nhỏ carbon và nguyên tố khác. Các quốc gia sản xuất thép quy mô lớn từng sở hữu quyền lực kinh tế và chính trị to lớn, ảnh hưởng đến những quyết định địa chính trị.

Nhà phát minh người Anh Benjamin Huntsman tìm ra quy trình nấu chảy sử dụng các bình gốm cao gần một mét gọi là nồi nấu vào thế kỷ 18 tại Sheffield. Quy trình nồi nấu của Huntsman tạo ra thép chất lượng cao hơn để sản xuất công cụ và vũ khí. Một trăm năm sau, nhà phát minh khác tên Henry Bessemer cũng ở Anh phát triển quy trình sản xuất thép thổi oxy, giúp tăng tốc độ sản xuất và giảm chi phí. Tại Mỹ, doanh nhân Andrew Carnegie với biệt danh “Vua thép” đã tạo ra một ngành công nghiệp rộng lớn dựa trên quy trình của Bessemer.

Sự sẵn có của thép thay đổi cách xã hội xây dựng, di chuyển và phòng vệ. Các tòa nhà chọc trời và hệ thống giao thông làm từ thép cho phép những thành phố phát triển, tàu chiến và xe tăng làm từ thép tăng cường sức mạnh quân đội, và ôtô chứa thép trở nên phổ biến trong đời sống tiêu dùng. Kiểm soát tài nguyên và cơ sở hạ tầng biến thép trở thành nền tảng cho quyền lực quốc gia. Sự thống trị của Trung Quốc về thép trong thế kỷ 21 tiếp nối mô hình này. Từ năm 1995 đến 2015, đóng góp của Trung Quốc vào sản xuất thép thế giới tăng từ khoảng 10% lên hơn 50%

Đất hiếm

Đất hiếm được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp hiện đại. Ảnh: USDA

Đất hiếm được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp hiện đại. Ảnh: USDA

Đầu thế kỷ 21, những thành tựu của công nghệ kỹ thuật số và chuyển đổi sang nền kinh tế dựa trên năng lượng tái tạo dẫn tới nhu cầu đối với các nguyên tố đất hiếm tăng vọt. Theo Britannica, nguyên tố đất hiếm là 17 nguyên tố hóa học rất giống nhau, bao gồm neodymium, dysprosium, samarium và một số nguyên tố khác. Chúng tồn tại trong tự nhiên theo nhóm và là thành phần tạo ra nam châm siêu mạnh và hữu ích. Chúng rất cần thiết đối với sản xuất động cơ điện hiệu suất cao, turbine gió và thiết bị điện tử. Do tính chất hóa học tương tự, việc tách và tinh chế nguyên tố đất hiếm gắn liền với quy trình phức tạp và đắt đỏ.

Trung Quốc kiểm soát phần lớn công suất xử lý đất hiếm toàn cầu. Căng thẳng chính trị giữa các quốc gia, đặc biệt là thuế thương mại và cạnh tranh chiến lược, có thể gây ra nguy cơ thiếu hụt hoặc gián đoạn chuỗi cung ứng đất hiếm.

An Khang (Theo Conversation, Britannica)

Những vật liệu thay đổi xã hội trong lịch sử – Báo VnExpress

5 Luật lớn ra đời: KHCN,ĐMST&CĐS bước vào giai đoạn “tăng tốc”

Việc Quốc hội thông qua 5 đạo luật là bước cụ thể hóa mạnh mẽ các định hướng lớn của Nghị quyết 57-NQ/TW và các Nghị quyết của Bộ Chính trị. Theo đó, toàn bộ hệ sinh thái khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KHCN,ĐMST&CĐS) đang được thiết lập lại, từ luật, thể chế, đến cơ chế tài chính, quản trị và triển khai với tinh thần xuyên suốt là: Thông thoáng, hiệu quả, nhanh chóng, chấp nhận rủi ro có kiểm soát và trao quyền tối đa cho tổ chức thực hiện.

Chiều ngày 07/7/2025, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tổ chức Họp báo Công bố 5 Luật do Bộ KH&CN chủ trì soạn thảo vừa được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 9, gồm: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST); Luật Công nghiệp Công nghệ số (CNCNS); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (CLSPHH); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật (TC&QCKT); Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi).

5 Luật lớn ra đời: KHCN,ĐMST&CĐS bước vào giai đoạn “tăng tốc” - Ảnh 1.

Toàn cảnh buổi Họp báo.

KHCN được coi là nền tảng, ĐMST là động lực và chuyển đổi số là đột phá

Phát biểu khai mạc buổi Họp báo, Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định cho biết, thực hiện chỉ đạo của Đảng, sự phân công của Chính phủ, chỉ sau 4 tháng kể từ khi Bộ KH&CN và Bộ Thông tin và Truyền thông được hợp nhất, Bộ KH&CN đã hoàn thành việc trình Quốc hội thông qua 5 đạo luật có tính nền tảng, tạo dựng hành lang pháp lý quan trọng để dẫn dắt sự phát triển của KHCN,ĐMST&CĐS trong giai đoạn mới của đất nước, góp phần hoàn thành mục tiêu chiến lược đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Việc Quốc hội thông qua 5 đạo luật lần này là bước cụ thể hóa mạnh mẽ các định hướng lớn của Nghị quyết 57-NQ/TW và các Nghị quyết của Bộ Chính trị, đặc biệt trong việc hoàn thiện thể chế, tháo gỡ điểm nghẽn, thúc đẩy các động lực phát triển mới là KHCN,ĐMST&CĐS. Các đạo luật không chỉ tạo nền tảng pháp lý để triển khai hiệu quả các chính sách, chiến lược quốc gia về KHCN,ĐMST&CĐS mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong quản lý nhà nước, đặc biệt khi hệ thống chính quyền hai cấp đang bước vào giai đoạn vận hành thực tế.

Theo Thứ trưởng Lê Xuân Định, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, các nhà khoa học và sự vào cuộc tích cực của các cơ quan báo chí trong việc lan tỏa mạnh mẽ những nội dung cốt lõi của 05 đạo luật sẽ là đóng góp thiết thực, đưa chính sách, pháp luật vào cuộc sống, góp phần tạo sự chuyển biến thực chất, xây dựng một nền KHCN tiên tiến, ĐMST toàn diện và CĐS hiệu quả.

5 Luật lớn ra đời: KHCN,ĐMST&CĐS bước vào giai đoạn “tăng tốc” - Ảnh 2.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định phát biểu khai mạc Họp báo.

Những điểm đột phá của 5 Luật mới

Tại buổi Họp báo, Lãnh đạo một số đơn vị chủ trì soạn thảo Luật đã thông tin về một số nội dung quan trọng và những điểm mới trong các Luật.

Đối với Luật Luật KH,CN&ĐMST, có hiệu lực từ ngày 01/10/2025, ông Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Vụ Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ cho biết, lần đầu tiên đưa ĐMST vào luật và đặt ngang hàng với KHCN, đã thể hiện sự thay đổi căn bản trong tư duy phát triển. Theo đó, ĐMST được xác định là động lực then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. ĐMST được kỳ vọng đóng góp 3% vào tăng trưởng GDP, trong khi KHCN chỉ đóng góp 1%.

Luật cũng chuyển trọng tâm quản lý từ kiểm soát đầu vào sang quản lý kết quả, đánh giá hiệu quả đầu ra, cho phép tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu sở hữu kết quả nghiên cứu để thương mại hóa, được hưởng tối thiểu 30% thu nhập từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu mang lại. Các quy định này sẽ tạo động lực đổi mới, tinh thần dám nghĩ, dám làm trong nghiên cứu, nghiên cứu hướng đến kết quả thực tiễn, gắn kết chặt chẽ giữa KHCN với phát triển kinh tế – xã hội.

5 Luật lớn ra đời: KHCN,ĐMST&CĐS bước vào giai đoạn “tăng tốc” - Ảnh 3.

Ông Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Vụ Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ thông tin tại Họp báo.

Đối với Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật CLSPHH, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, ông Hà Minh Hiệp, Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia cho biết, Luật đã thể hiện tư duy quản lý mới, chuyển từ mô hình quản lý hành chính sang quản lý chất lượng theo rủi ro; từ phương thức tiền kiểm sang hậu kiểm dựa trên dữ liệu và công nghệ số; từ cơ chế khuyến khích sang ràng buộc trách nhiệm, minh bạch và có chế tài xử lý nghiêm.

Lần đầu tiên, Luật yêu cầu thiết lập hệ thống giám sát chất lượng sản phẩm, hàng hóa quốc gia, kết nối dữ liệu liên ngành, hỗ trợ hậu kiểm, xử lý rủi ro chất lượng. Đồng thời, quy định quản lý rõ ràng đối với hàng hóa kinh doanh trên nền tảng số, tăng cường trách nhiệm của người bán và nền tảng trung gian trong bảo đảm chất lượng và xử lý phản ánh của người tiêu dùng.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật CLSPHH đã đổi mới toàn diện phương thức quản lý CLSPHH theo 9 định hướng lớn, đó là: Chuyển đổi mô hình quản lý chất lượng theo rủi ro; quy định rõ nguyên tắc quản lý chất lượng phù hợp với từng mức độ rủi ro; quy định giảm nhẹ thủ tục hành chính đối với hàng nhập khẩu; ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn trong quản lý chuỗi cung ứng; xây dựng hạ tầng chất lượng quốc gia hiện đại; xây dựng hệ thống giám sát chất lượng sản phẩm, hàng hóa quốc gia; quản lý chất lượng hàng hóa trên nền tảng số; tăng cường chế tài xử lý vi phạm, công khai vi phạm trên nền tảng số; hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ xuất khẩu.

Về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TC&QCKT, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026), cũng theo ông Hà Minh Hiệp,  Luật đã đánh dấu sự đổi mới toàn diện trong tư duy và phương thức quản lý lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng. Lần đầu tiên có Tuyên ngôn về tiêu chuẩn: TC&QCKT là công cụ quản lý nền tảng, bao trùm mọi lĩnh vực kinh tế – xã hội, bảo đảm an toàn, chất lượng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chất lượng cuộc sống. Đây cũng là lần đầu tiên, Chiến lược tiêu chuẩn quốc gia được luật hóa như một công cụ định hướng dài hạn; thiết lập Cơ sở dữ liệu quốc gia về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng; luật hoá hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận thông tin tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế để phát triển sản xuất, mở rộng xuất khẩu. Luật cũng quy định nguyên tắc “một sản phẩm – một quy chuẩn” trên toàn quốc, chấm dứt chồng chéo quản lý và tăng hiệu quả thực thi. Đặc biệt, cơ chế thừa nhận đơn phương kết quả đánh giá quốc tế sẽ giúp doanh nghiệp công nghệ cao tiếp cận nhanh thị trường.

5 Luật lớn ra đời: KHCN,ĐMST&CĐS bước vào giai đoạn “tăng tốc” - Ảnh 4.

Ông Hà Minh Hiệp, Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia thông tin tại Họp báo.

Theo ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin, Luật CNCNS (có hiệu lực từ ngày 01/01/2026) là bước ngoặt lớn trong việc thiết lập khung pháp lý cho các lĩnh vực mới như công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và tài sản số. Luật quy định chiến lược phát triển chip chuyên dụng, liên kết chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đối với AI, luật đưa ra nguyên tắc “lấy con người làm trung tâm”, yêu cầu sản phẩm công nghệ số AI phải có dấu hiệu nhận dạng, Nhà nước dành chính sách ưu đãi cao nhất cho thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, triển khai, sử dụng AI. Đây cũng là lần đầu tiên tài sản số bao gồm tài sản ảo và tài sản mã hóa được bảo đảm quyền sở hữu, giao dịch và bảo mật. Hạ tầng số thiết yếu như trung tâm dữ liệu AI, khu CNS tập trung và phòng thí nghiệm quốc gia được ưu tiên đầu tư, tạo nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ của CĐS, kinh tế số Việt Nam.

Đặc biệt, Luật tập trung vào 3 trụ cột là phát triển nhân lực công nghiệp công nghệ số; thu hút nhân lực CNCNS chất lượng cao; thu hút, trọng dụng nhân tài công nghiệp số.

5 Luật lớn ra đời: KHCN,ĐMST&CĐS bước vào giai đoạn “tăng tốc” - Ảnh 5.

Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin tại Họp báo.

Đối với Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, ông Nguyễn Hoàng Linh, Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cho rằng, Luật đã tạo lập khung pháp lý toàn diện, phù hợp với hướng dẫn của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).

Luật xác định, điện hạt nhân là chiến lược quốc gia, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, giảm phát thải carbon. Điểm mới và quan trọng là quản lý an toàn, an ninh hạt nhân được thống nhất bởi một cơ quan nhà nước có thẩm quyền, theo tiêu chuẩn quốc tế và quản lý toàn bộ vòng đời nhà máy.

Luật cũng có riêng một chương về an toàn cơ sở hạt nhân và thúc đẩy ứng dụng năng lượng nguyên tử trong y tế, nông nghiệp, công nghiệp, hướng tới làm chủ công nghệ và CĐS toàn diện trong lĩnh vực này.

5 Luật lớn ra đời: KHCN,ĐMST&CĐS bước vào giai đoạn “tăng tốc” - Ảnh 6.

Ông Nguyễn Hoàng Linh, Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và hạt nhân thông tin tại Họp báo.

Tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, hoàn thiện hành lang pháp lý cho KHCN,ĐMST&CĐS

Cũng tại buổi Họp báo, lãnh đạo Bộ KH&CN và đại diện lãnh đạo các đơn vị chuyên môn đã cung cấp thông tin và trao đổi, giải đáp nhiều câu hỏi của các nhà báo đến từ các cơ quan báo chí, xoay quanh các vấn đề được dư luận quan tâm.

Trả lời câu hỏi về việc làm thế nào để 5 Luật mới sớm đi vào cuộc sống, Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy cho biết, Bộ sẽ ban hành các nghị định và thông tư hướng dẫn cùng thời điểm có hiệu lực của Luật, bảo đảm tính kịp thời và không để “khoảng trống pháp lý” làm chậm quá trình triển khai. “Luật KH,CN&ĐMST có hiệu lực từ 01/10/2025 thì các nghị định, thông tư đi kèm cũng phải có hiệu lực đúng ngày này. Tương tự, các nghị định, thông tư hướng dẫn Luật CNCNS sẽ có hiệu lực từ 01/01/2026 để đảm bảo đồng bộ”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Một điểm đổi mới căn bản được Thứ trưởng Bùi Thế Duy đề cập là chuyển đổi toàn diện cơ chế quản lý tài chính trong KH&CN. Theo đó, các đề tài sử dụng ngân sách nhà nước sẽ được áp dụng cơ chế khoán chi, giảm thiểu thủ tục hành chính và chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm… nhằm nâng cao tính chủ động và linh hoạt cho các đơn vị chủ trì. Tất cả hoạt động tài chính sẽ được minh bạch hóa qua nền tảng số, cho phép giám sát công khai, đánh giá theo rủi ro và hiệu quả thực tế, thay vì quy trình kiểm soát mang tính hình thức như trước đây.

Thứ trưởng Bùi Thế Duy cho biết, một loạt thủ tục sẽ được rút gọn, đơn giản hóa, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học chủ động hơn trong tham gia thực hiện các nhiệm vụ KH&CN. Việc phân cấp, phân quyền được mở rộng, nâng cao quyền tự chủ, song vẫn đi kèm với giám sát hậu kiểm chặt chẽ để đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực từ ngân sách nhà nước.

Theo Thứ trưởng Bùi Thế Duy, khi hành lang pháp lý đầy đủ, cơ chế vận hành linh hoạt, KHCN,ĐMST&CĐS sẽ trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải quyết bài toán phát triển ở địa phương, ngành và quốc gia.

Thứ trưởng khẳng định, “Toàn bộ hệ sinh thái KH&CN đang được thiết lập lại – từ luật, thể chế, đến cơ chế tài chính, quản trị và triển khai. Tinh thần xuyên suốt là: Thông thoáng, hiệu quả, nhanh chóng, chấp nhận rủi ro có kiểm soát và trao quyền tối đa cho tổ chức thực hiện. Đây chính là nền tảng để Nghị quyết 57 thực sự ‘chạy’ được, đi vào đời sống”.

5 Luật lớn ra đời: KHCN,ĐMST&CĐS bước vào giai đoạn “tăng tốc” - Ảnh 7.
Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy phát biểu tại Họp báo.

Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định trân trọng gửi lời cảm ơn tới các cơ quan của Quốc hội, đặc biệt là Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã đồng hành chặt chẽ, hiệu quả trong suốt quá trình xây dựng và hoàn thiện các dự án luật quan trọng. Trong thời gian tới, hàng chục nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành sẽ được hoàn thiện để các luật có thể đi vào thực tiễn đúng thời điểm có hiệu lực.

Đáng chú ý, theo Nghị quyết 57, từ nay đến cuối năm, Bộ KH&CN tiếp tục được giao chủ trì xây dựng thêm 4 dự án luật, gồm: 1 luật mới là Luật Chuyển đổi số và 3 luật sửa đổi, gồm: Luật Công nghệ cao, Luật Chuyển giao công nghệ và Luật Sở hữu trí tuệ. Như vậy, chỉ trong năm 2025, Bộ KH&CN sẽ hoàn thành việc trình 9 dự án luật – một khối lượng công việc chưa từng có tiền lệ.

Bộ KH&C kỳ vọng những luật này cùng với ba luật ban hành trước đó gồm Luật Viễn thông, Luật Tần số và Luật Giao dịch điện tử sẽ thiết lập đầy đủ, toàn diện hành lang pháp lý cho hoạt động KHCN,ĐMST&CĐS, theo đúng tinh thần của Nghị quyết 57 và các nghị quyết lớn của Trung ương.

Thứ trưởng Bùi Thế Duy và Thứ trưởng Lê Xuân Định đồng chủ trì Họp báo.

Kết thúc buổi họp báo, Thứ trưởng Lê Xuân Định nhấn mạnh, các dự án Luật vừa được Quốc hội thông qua đều nhằm vào một mục tiêu xuyên suốt: Thay đổi nhận thức, trong đó, báo chí giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc truyền tải tinh thần đổi mới, khơi dậy sự đồng thuận xã hội và thúc đẩy sự thống nhất trong hệ thống chính trị. Đây là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược của Nghị quyết 57, góp phần khẳng định vai trò then chốt của KHCN,ĐMST&CĐS trong phát triển quốc gia.

5 Luật lớn ra đời: KHCN,ĐMST&CĐS bước vào giai đoạn “tăng tốc” - Ảnh 9.

Nhà Xuất bản Khoa học và Kỹ thuật: Khẳng định vai trò xuất bản Khoa học và Công nghệ trong thời đại số

Ngày 07/7/2025, tại Hà Nội, Chi bộ Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật (Nhà xuất bản) đã long trọng tổ chức Đại hội Chi bộ nhiệm kỳ 2025 – 2030. Đại hội diễn ra trong bối cảnh toàn ngành xuất bản đang đứng trước những yêu cầu đổi mới toàn diện, đặc biệt là chuyển đổi số và nâng cao chất lượng nội dung phục vụ phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của đất nước.

Báo cáo tại Đại hội, đồng chí Bùi Minh Cường, Giám đốc Nhà xuất bản cho biết: Trong nhiệm kỳ 2020 – 2025, mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn do tác động kéo dài của đại dịch COVID-19, sự biến động của thị trường xuất bản, áp lực số hóa và cắt giảm ngân sách, nhưng Nhà xuất bản vẫn hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị được giao, giữ vững vị thế là đơn vị xuất bản chuyên ngành khoa học và công nghệ (KH&CN) có uy tín trong hệ thống xuất bản quốc gia.

Nhà Xuất bản Khoa học và Kỹ thuật: Khẳng định vai trò xuất bản Khoa học và Công nghệ trong thời đại số- Ảnh 1.

Đồng chí Bùi Minh Cường – Giám đốc Nhà xuất bản phát biểu tại Đại hội.

Năm 2024, Nhà xuất bản đã xuất bản 197 đầu sách với tổng số 223.822 bản in, doanh thu đạt hơn 17,8 tỷ đồng. Đặc biệt, cuốn Dược thư quốc gia Việt Nam (2 tập) do Hội đồng Dược thư Quốc gia Việt Nam và Trung tâm Dược điển – Dược thư Việt Nam (Bộ Y tế) biên soạn đã đoạt Giải C, Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7.

Bên cạnh hoạt động xuất bản, Nhà xuất bản đã tích cực tổ chức nhiều hội thảo, triển lãm giới thiệu sách KH&CN tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh; phối hợp với Cục Thông tin KH&CN Quốc gia xuất bản các ấn phẩm trọng điểm như Sách trắng, Sách xanh KH&CN, Sách vàng Sáng tạo Việt Nam; tổ chức thường niên sự kiện “Tuần lễ sách Khoa học” nhân Ngày KH&CN Việt Nam 18/5 nhằm lan tỏa tinh thần yêu khoa học trong xã hội.

Cùng với các hoạt động nêu trên, trong nhiệm kỳ qua, Nhà xuất bản cũng chủ động triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành; hoàn thiện dự thảo Đề án Hệ thống Xuất bản điện tử. Tuy vậy, hoạt động xuất bản trên thị trường thương mại điện tử vẫn chưa triển khai được do còn vướng mắc về kỹ thuật và pháp lý. Đây là một trong những thách thức mà Chi bộ xác định cần tập trung tháo gỡ trong nhiệm kỳ mới.

Nhà Xuất bản Khoa học và Kỹ thuật: Khẳng định vai trò xuất bản Khoa học và Công nghệ trong thời đại số- Ảnh 2.

Toàn cảnh Đại hội Chi bộ Nhà xuất bản nhiệm kỳ 2025 – 2030.

Tại Đại hội, các đại biểu đã thống nhất cao với định hướng phát triển mang tính đột phá của Chi bộ trong nhiệm kỳ tới: Xây dựng và đưa vào vận hành nền tảng xuất bản số toàn diện, tích hợp công cụ biên tập thông minh, hệ thống quản lý bản quyền số, các kênh phân phối điện tử hiện đại và khả năng tương tác cao với độc giả. Đưa Nhà xuất bản trở thành đơn vị tiên phong trong chuyển đổi số ngành xuất bản chuyên ngành KH&CN tại Việt Nam.

Chi bộ cũng đề xuất xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về xuất bản “Sách về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, thực hiện thí điểm giai đoạn 2026 – 2031. Chương trình hướng tới hệ thống hóa và xuất bản các mảng sách chiến lược như: Tập trung vào các mảng đề tài như sách phục vụ quản lý nhà nước về KH&CN, các công trình nghiên cứu có giá trị, thành tựu khoa học kỹ thuật, sách khoa học mới phục vụ lãnh đạo, sách giáo khoa/giáo trình, sách phổ biến kiến thức khoa học kỹ thuật cơ bản cho nhân dân, tài liệu “Bình dân học vụ số”, sách khoa học – kỹ thuật bằng tiếng dân tộc, sách phối hợp với các Sở KH&CN, sách tôn vinh nhà khoa học, và sách khoa học công nghệ về chăm sóc sức khỏe, kỹ năng sống.

Cùng với đó, Chi bộ xác định rõ vai trò của Nhà xuất bản trong việc cập nhật, phổ biến tri thức tiên tiến. Trong nhiệm kỳ tới, đơn vị sẽ tập trung bổ sung hệ thống tài liệu khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của nước ngoài, đặc biệt là các nguồn tài liệu khan hiếm, ấn phẩm quốc tế mới, nhằm khắc phục tình trạng kiến thức lạc hậu trong đào tạo, nghiên cứu. Các ấn phẩm mới của thế giới trong lĩnh vực này rất quan trọng, góp phần nâng cao nhận thức về kiến thức khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Chi bộ đề ra mục tiêu cụ thể nhiệm kỳ 2025 – 2030: Phấn đấu xuất bản trung bình từ 200-300 đầu sách/năm, trong đó tăng tỷ lệ sách chuyên khảo, sách dịch về KH&CN tiên tiến lên ít nhất 20%; tăng tỷ lệ phát hành ấn phẩm điện tử, sách nói lên 50% tổng số ấn phẩm trong nhiệm kỳ; duy trì 100% ấn phẩm đạt chuẩn về nội dung khoa học, tính chính xác, chất lượng trình bày; tập trung phát triển xuất bản điện tử và đa phương tiện, hiện đại hóa toàn diện quy trình xuất bản…

Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội, Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương biểu dương tinh thần vượt khó và những nỗ lực bền bỉ của tập thể cán bộ, đảng viên Nhà xuất bản trong suốt nhiệm kỳ qua. Đặc biệt, trong đại dịch COVID-19, hoạt động của Nhà xuất bản gặp rất nhiều khó khan nhưng bằng tinh thần đoàn kết, đổi mới và sự lãnh đạo sát sao của Chi bộ, đơn vị đã vượt qua khó khăn và đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Nhà Xuất bản Khoa học và Kỹ thuật: Khẳng định vai trò xuất bản Khoa học và Công nghệ trong thời đại số- Ảnh 3.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương phát biểu tại Đại hội.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương đề nghị, trong thời gian tới Chi bộ và lãnh đạo Nhà xuất bản cần tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm, như: Nhanh chóng xử lý các khó khăn, tồn tại trong giai đoạn hiện tại và trước đây; sớm kiện toàn tổ chức bộ máy, rà soát điều kiện cơ sở vật chất làm việc; tăng cường phối hợp với các đơn vị chức năng để triển khai các nhiệm vụ của đơn vị; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin đồng bộ trong toàn bộ hoạt động xuất bản; phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất, nâng cao vai trò lãnh đạo của Chi bộ trong định hướng chiến lược phát triển.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương bày tỏ tin tưởng rằng, sau khi được kiện toàn, sắp xếp lại tổ chức, với quyết tâm chính trị và tinh thần đổi mới, Nhà xuất bản sẽ tiếp tục phát huy vai trò là đơn vị nòng cốt trong hệ sinh thái xuất bản KH&CN, góp phần thiết thực vào phát triển tri thức, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế của đất nước.

Nhà Xuất bản Khoa học và Kỹ thuật: Khẳng định vai trò xuất bản Khoa học và Công nghệ trong thời đại số- Ảnh 4.

Ban Chấp hành Chi bộ Nhà xuất bản nhiệm kỳ 2025 – 2030 ra mắt.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nhà Xuất bản Khoa học và Kỹ thuật: Khẳng định vai trò xuất bản Khoa học và Công nghệ trong thời đại số

Cách sử dụng và bảo quản pin sạc dự phòng an toàn

Sử dụng hợp lý có thể giúp kéo dài tuổi thọ cho pin sạc dự phòng, ngăn ngừa hỏng hóc phần cứng và giảm nguy cơ cháy nổ.

Thoát nhiệt (thermal runaway) là quá trình nguy hiểm trong đó một tế bào pin nóng lên nhanh chóng, làm tăng dòng điện và tiếp tục tăng nhiệt độ. Hiện tượng này có thể lan sang các tế bào lân cận, dẫn đến phản ứng dây chuyền và cháy nổ trong tình huống xấu.

Nguy cơ pin sạc dự phòng cháy do thoát nhiệt rất nhỏ, nhưng nếu xảy ra, vụ cháy thường dữ dội và khó dập tắt. Đầu tháng 6, Anker phải thu hồi hơn 1,1 triệu pin dự phòng cũ sau khi ghi nhận 19 báo cáo cháy nổ, gây thương tích và thiệt hại tài sản hơn 60.000 USD. Tuần này, hãng tiếp tục thu thêm 5 mẫu khác và khuyến cáo người dùng nên ngừng sử dụng “ngay lập tức do nguy cơ quá nhiệt, chảy, khói hoặc cháy”.

Sạc dự phòng Anker A1263 đang sạc cho iPhone. Ảnh: Anker

Sạc dự phòng Anker A1263 đang sạc cho iPhone. Ảnh: Anker

Cách sử dụng an toàn

Trước tiên, mua pin dự phòng từ thương hiệu uy tín thường giúp giảm rủi ro lỗi sản xuất, các thành phần và vật liệu bên trong đạt chất lượng cao hơn. Pin giá rẻ dù trông hấp dẫn, những phần bị cắt giảm để hạ giá có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất và độ tin cậy.

Theo Anker, pin dự phòng lớn và đắt với dung lượng cao cũng thường bền hơn, ví dụ 20.000 so với 5.000 mAh. Dung lượng lớn đồng nghĩa pin có nhiều tế bào để phân phối tải điện, giảm áp lực lên từng tế bào trong mỗi chu kỳ sạc, giúp tăng tuổi thọ.

Để giảm nguy cơ quá nhiệt, người dùng nên tránh sử dụng hoặc đặt pin nơi nhiệt độ cao, ví dụ trong xe đang nóng hoặc trực tiếp dưới ánh nắng. Để pin ở nơi mát, khô ráo và tối như trong tủ, nhưng không nên đặt nhiều pin cùng một hộp. Giữ khoảng cách giữa chúng giúp giảm nguy cơ một pin quá nhiệt kéo theo pin khác.

Không nên tiếp tục sử dụng nếu bị thủng, hư hại hay rơi. Dù trông ổn bên ngoài, bên trong chúng có thể đã gặp trục trặc.

Anker gợi ý, để kéo dài tuổi thọ pin dự phòng, người dùng chỉ nên nạp 50-80% dung lượng để tránh sạc quá mức, và tránh xả cạn trước lần sạc tiếp theo. Hãng cũng khuyến cáo không sử dụng pin dự phòng trong lúc đang sạc vì có thể gây quá nhiệt và tăng áp lực cho pin.

Một số pin dự phòng cao cấp cho phép cập nhật phần mềm và firmware. Các công ty thỉnh thoảng sẽ tung ra bản cập nhật để cải thiện hiệu suất hoặc sửa lỗi giảm dung lượng và tuổi thọ. Vì vậy, người dùng nên thường xuyên kiểm tra bản cập nhật trên website của nhà sản xuất.

Cách kiểm tra tuổi thọ pin sạc dự phòng

Không công cụ nào có thể xác định chính xác khi cần thay pin dự phòng, nhưng một dấu hiệu phổ biến của chúng ở cuối vòng đời là hiệu suất giảm. Nếu mất nhiều thời gian hơn đáng kể để sạc đầy so với ban đầu, hoặc số lần sạc thiết bị khác giảm xuống, người dùng nhiều khả năng cần đổi sang pin mới.

Pin dự phòng, đặc biệt các mẫu nhỏ, sẽ luôn ấm khi sạc hoặc cấp điện cho thiết bị khác. Nhưng nếu quá nóng khi cầm tay, pin có thể đang gặp vấn đề. Người dùng cũng nên thường xuyên kiểm tra website của nhà sản xuất để biết các sản phẩm bị thu hồi.

Một dấu hiệu dễ nhận khác là sự thay đổi vật lý, như biến dạng hoặc phồng. Pin lithium-ion có vỏ kín giúp ngăn hóa chất như chất điện phân rò rỉ, đồng thời bảo vệ thành phần bên trong. Nhiệt độ quá cao hoặc sắp hết tuổi thọ có thể phân hủy chất điện phân, dẫn đến tích tụ khí và làm vỏ bảo vệ phồng lên. Khi giãn nở đủ nhiều, các bộ phận của pin dự phòng cũng sẽ phồng ra ngoài. Nếu để lâu, các khí đang giãn nở này có thể khiến pin phát nổ.

Dù nguy cơ cháy nổ thấp, pin dự phòng và những thiết bị khác chứa pin lithium-ion cần được loại bỏ đúng cách, không nên để cùng rác thải thông thường trong gia đình. Một số vụ cháy xe rác đã được ghi nhận do pin lithium-ion bị cơ chế nghiền của xe làm hỏng.

Nếu muốn bỏ pin dự phòng sắp đến cuối vòng đời, người dùng cần đảm bảo tuân thủ luật pháp và quy định địa phương, tìm cơ sở tái chế đủ khả năng xử lý.

Thu Thảo (Theo Verge)

Cách sử dụng và bảo quản pin sạc dự phòng an toàn – Báo VnExpress

‘Đại học Bách Khoa Hà Nội phải là nơi sản sinh ra công nghệ’

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng muốn Đại học Bách khoa Hà Nội không chỉ là trường học mà còn là tổ hợp công nghệ quốc gia, sản xuất công nghệ, đưa đất nước phát triển bằng đổi mới sáng tạo.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng và Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã có buổi làm việc với Đại học Bách khoa Hà Nội chiều 4/7. Tại đây, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ dành nhiều giờ đối thoại với giảng viên, lãnh đạo nhà trường, giải đáp trăn trở của thầy cô về những chủ trương lớn của đất nước, quan điểm đầu tư của Bộ và vai trò của các trường đại học trong bức tranh chung.

Thông qua các trao đổi, định hướng, ông mong muốn Đại học Bách Khoa Hà Nội đổi mới về tư duy quản lý, xác định rõ sứ mệnh, mục tiêu và có những giải pháp cụ thể để tạo đột phá.

Cách tạo đột phá cho Đại học Bách Khoa Hà Nội

Đại học Bách Khoa Hà Nội thành lập năm 1956, có 1.069 giảng viên, trong đó 75% có trình độ tiến sĩ, 28% là giáo sư và phó giáo sư. Mỗi năm trường công bố hơn 2.000 bài báo khoa học và 25 bằng sở hữu trí tuệ.

Trong ba năm qua, hơn 10 doanh nghiệp spin-off (doanh nghiệp khởi nguồn từ các tổ chức khoa học công nghệ) ra đời từ trường. Tổng giá trị hợp đồng của trường với các doanh nghiệp giai đoạn 2020-2024 đạt 200 tỷ đồng, với 461 hợp đồng được ký kết.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: TTTT

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng mong muốn Đại học Bách Khoa Hà Nội đổi mới tư duy quản lý và có giải pháp tạo đột phá. Ảnh: TTTT

Mở đầu buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá Đại học Bách Khoa Hà Nội là một trong những lực lượng nòng cốt trong hệ sinh thái khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại Việt Nam. “Trường có nền tảng vững chắc và năng lượng nội tại lớn để trở thành một trung tâm sản xuất công nghệ, sản sinh đổi mới sáng tạo không chỉ của Việt Nam mà ở cả khu vực”, ông nhận định.

Tuy nhiên, ông chỉ ra một số tồn tại mang tính hệ thống của trường, như hạn chế về khả năng thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Mảng này chỉ chiếm 1% doanh thu của nhà trường, do cơ chế sở hữu trí tuệ chưa rõ ràng, thiếu lực lượng trung gian để thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Trường cũng chưa xác định rõ chiến lược công nghệ ưu tiên và lĩnh vực mũi nhọn. Các nhóm nghiên cứu còn dàn trải và thiếu liên kết. Một số ngành kỹ thuật truyền thống, vốn là thế mạnh như cơ khí, điện tử… chậm đổi mới, tụt lại so với các ngành công nghệ số. Cơ chế đánh giá giảng viên còn thiên về bài báo, nhẹ về ứng dụng. Trường cũng thiếu cơ chế phối hợp cấp nhà nước trong việc nhận các nhiệm vụ lớn quốc gia.

Để tạo đột phá, Bộ trưởng đề nghị Đại học Bách Khoa thành lập trung tâm công nghệ “big tech” với mục tiêu trở thành đầu não quốc gia về công nghệ lõi như AI, vật liệu mới, tự động hóa, cảm biến… Đây là nơi ươm tạo công nghệ, giúp trường chuyển dịch từ mô hình giảng dạy và nghiên cứu sang sáng tạo công nghệ lõi.

Một đề xuất khác là thí điểm mô hình “giảng viên – doanh nhân công nghệ”, nhằm tạo ra đội ngũ nhà khoa học doanh nhân, là trụ cột cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong Đại học Bách Khoa Hà Nội. “Việc đánh giá giảng viên cần gắn với giá trị đổi mới sáng tạo chứ không thuần túy dựa vào số lượng bài báo khoa học, phải chuyển từ văn hóa điểm số sang văn hóa tạo ra giá trị”, ông góp ý.

Bộ trưởng cũng gợi ý Đại học thiết lập quỹ đầu tư công nghệ nội bộ để đầu tư vào các startup do trường sinh ra, góp vốn bằng tài sản trí tuệ. Dòng vốn sẽ quay vòng từ nghiên cứu đến startup, tạo lợi nhuận rồi sau đó trở lại trường để tiếp tục đầu tư cho nghiên cứu mới.

Một hướng đi nữa là trở thành “tổng thầu trí tuệ” cho các dự án công nghệ tích hợp cấp quốc gia. Đại học Bách Khoa Hà Nội cũng nên thí điểm mô hình hệ sinh thái đổi mới sáng tạo theo từng ngành như y sinh, năng lượng, giao thông… Cách tiếp cận này giúp tập trung nguồn lực và tăng tỷ lệ thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Nhiệm vụ đặt ra cho Đại học Bách khoa là chuyển từ đại học nghiên cứu sang đại học đổi mới sáng tạo. “Trong kỷ nguyên mà công nghệ là yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia, Việt Nam không thể đi vay mượn mà cần tự bồi dưỡng năng lực công nghệ. Điều này phải được kiến tạo từ bên trong, bởi chính các trường đại học”, Bộ trưởng nhận định.

Giải pháp vượt mô hình truyền thống của đại học phương Tây

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu một số giải pháp giúp Đại học Bách Khoa Hà Nội trở thành đại học đổi mới sáng tạo hàng đầu, vượt qua các mô hình đại học phương Tây.

Theo ông, trường nên cân nhắc phát triển tổ hợp đại học công nghệ quốc gia, trở thành hệ sinh thái vừa đào tạo, sản xuất, vừa thử nghiệm chính sách công nghệ. Một sáng kiến khác là xây dựng cơ chế đại học bảo hộ sáng chế. Theo đó, mọi giảng viên, sinh viên hay kỹ sư trên cả nước nếu có sáng chế kỹ thuật công nghệ có thể nhờ trường hỗ trợ đăng ký, bảo hộ, định giá và thương mại hóa. Đại học Bách Khoa có thể trở thành đơn vị giám hộ tài sản trí tuệ cho cộng đồng kỹ sư Việt Nam. Trường sẽ thu phí dịch vụ và được chia sẻ lợi nhuận nếu sản phẩm thương mại hóa thành công.

Một cách làm khác là trường đứng ra bảo lãnh học thuật cho các nhóm nghiên cứu, startup sinh viên có tiềm năng. Họ sẽ được cấp giấy xác nhận công nghệ có nguồn gốc học thuật từ trường để gọi vốn, tham gia đề án quốc gia hoặc thương thảo với đối tác. Việc bảo lãnh học thuật giúp tăng uy tín cho dự án và giảm rủi ro cho nhà đầu tư.

Bộ trưởng nhấn mạnh sự thay đổi thể chế là bước đi đầu tiên để thực hiện các ý tưởng trên. Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cùng các luật mới đã mở đường cho việc này.

“Đại học Bách khoa cần đổi mới mạnh mẽ trong tư duy quản lý, từ kiểm soát quy trình đầu vào, hóa đơn chứng từ chi tiết sang quản lý kết quả và hiệu quả đầu ra, chấp nhận rủi ro, quản lý mục tiêu, không quản quá trình, người tạo kết quả được hưởng một phần thành quả”, ông nói.

Theo ông, trường cần ban hành các hướng dẫn cụ thể để giảng viên làm startup, spin-off, góp vốn bằng tài sản trí tuệ. Trường cũng cần thiết lập hệ thống chỉ tiêu đánh giá mới, thông qua số công nghệ chuyển giao, số sản phẩm ra thị trường, doanh thu tạo ra cho doanh nghiệp mỗi năm. Bộ sẽ thí điểm giao các nhiệm vụ công nghệ trọng điểm cho Đại học Bách Khoa theo mô hình tổng thầu tích hợp công nghệ.

“Nếu Việt Nam muốn giàu có bởi khoa học công nghệ, những người làm khoa học công nghệ ở Đại học Bách Khoa phải giàu có”, Bộ trưởng nói. Theo ông, Đại học Bách Khoa Hà Nội “không chỉ cho ra đời các kỹ sư mà còn là nơi sản xuất công nghệ, thông qua đổi mới sáng tạo để giúp đất nước phát triển”.

Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn. Ảnh: TTTT

Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn. Ảnh: TTTT

Về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng: “Những trao đổi của Bộ trưởng Hùng sẽ tác động đến tư duy chính sách khoa học công nghệ của các thầy cô, từ đó thay đổi cách nghĩ cách làm của mỗi người”.

Ông khẳng định sự ra đời Nghị quyết 57 cùng các chính sách mới là cơ hội cho các trường đại học. “Bách Khoa – trường hàng đầu khối khoa học kỹ thuật mà không chớp được cơ hội này thì đó là lỗi của chính chúng ta”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói.

Đáp lại chia sẻ của hai Bộ trưởng, PGS. Huỳnh Quyết Thắng, Giám đốc Đại học Bách Khoa Hà Nội, cho biết trường sẽ nhìn nhận lại các vấn đề còn tồn tại, đồng thời thực hiện năm mục tiêu mà Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng định hướng.

Tuấn Hưng – Trọng Đạt

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: Đại học Bách Khoa Hà Nội phải là nơi sản sinh ra công nghệ