Đường vô hình ngăn cách động vật ở châu Á và Australia

Động vật ở châu Á và Australia nằm ở hai thế giới tách biệt do bị ngăn cách bởi Wallace, đường vô hình chạy qua Indonesia.

Đường Wallace chạy qua Indonesia. Ảnh: Finns Beach Club

Đường Wallace chạy qua Indonesia. Ảnh: Finns Beach Club

Theo Science Alert, phần lớn động vật hoang dã, ngay cả chim, không bao giờ vượt qua đường Wallace. Điều này đã diễn ra trong hàng chục triệu năm, định hình quá trình tiến hóa của động vật theo những cách khác nhau ở mỗi bên.

Mọi thứ bắt đầu từ khoảng 30 triệu năm trước, khi mảng kiến tạo Australia va chạm với mảng kiến tạo Á – Âu, tạo ra một quần đảo, thay đổi dòng hải lưu và hình thành vùng khí hậu mới. Ở một bên của bản đồ, tại Indonesia và Malaysia, khỉ, vượn, voi, hổ và tê giác tiến hóa, trong khi ở phía bên kia, tại New Guinea và Australia, thú có túi, thú đơn huyệt, loài gặm nhấm và vẹt mào phát triển mạnh mẽ, rất ít loài phổ biến ở cả hai bên.

Đường Wallace được đặt theo tên nhà tự nhiên học Alfred Russel Wallace, người đầu tiên nhận thấy sự khác biệt rõ rệt trong đời sống động vật (chủ yếu là động vật có vú) khi khám phá khu vực này vào giữa thế kỷ 19. “Chúng ta có thể coi eo biển Lombok (giữa Bali và Lombok) chỉ rộng 24 km đánh dấu giới hạn và phân tách đột ngột hai vùng động vật học lớn của thế giới”, Wallace cho biết.

Nhà tự nhiên học sau đó tiếp tục phát triển độc lập một thuyết tiến hóa cùng thời với Charles Darwin. Đường mà ông vẽ trên bản đồ hơn một thế kỷ trước vẫn được coi là một rào cản tiến hóa giả định, dù nhiều cuộc tranh luận vẫn tiếp tục về vị trí và cơ chế chính xác của nó.

Đường Wallace tách biệt thềm lục địa châu Á với thềm của mảng kiến tạo Australia. Đây là một đường địa chất, nhưng cũng là ranh giới khí hậu và sinh học. Các kênh đại dương sâu như eo biển Lombok ngăn cách mỗi thềm, khiến động vật khó vượt qua. Ngay cả khi mực nước biển trong quá khứ cổ xưa thấp hơn nhiều so với hiện nay, hố sâu này vẫn tồn tại.

Dù đường vô hình Wallace rõ ràng nhất khi so sánh động vật có vú ở châu Á và Australia, nó cũng tồn tại đối với chim, bò sát và loài động vật khác. Ngay cả sinh vật có cánh cũng không thường xuyên vượt qua đường Wallace. Trong đại dương, một số loại cá và vi sinh vật cho thấy khác biệt di truyền ở một bên của ranh giới so với bên kia, hé lộ rất ít sự pha trộn giữa các quần thể.

Giới khoa học vẫn chưa tìm ra những yếu tố ngăn cản động vật nhưng môi trường sống và khí hậu có thể góp phần chia rẽ tiến hóa. Năm 2023, phân tích trên hơn 20.000 động vật có xương sống cho thấy các dòng dõi Đông Nam Á tiến hóa trong môi trường cổ đại nhiệt đới tương đối, cho phép chúng lan rộng về phía New Guinea trên các hòn đảo ẩm ướt.

Trong khi đó, động vật hoang dã trên thềm lục địa Australia phát triển trong điều kiện khô hạn rõ rệt, quyết định một con đường tiến hóa khác. Điều này có nghĩa là động vật Australia gặp bất lợi ở các đảo nhiệt đới gần xích đạo hơn. Tuy nhiên, càng nghiên cứu đường Wallace, các nhà khoa học càng không nắm rõ vị trí vẽ nó và rào cản này dễ vượt qua đến mức nào, ít nhất là đối với một số loài động vật có thể bơi, nổi hoặc bay như dơi, bọ cánh cứng, thằn lằn monitor hoặc khỉ đuôi dài.

Các nhà khoa học cho biết đường Wallace không phải biên giới tuyệt đối. Tuy nhiên, nó giúp chúng ta hiểu được sự tiến hóa của hàng nghìn loài động vật.

An Khang (Theo Science Alert)

Đường vô hình ngăn cách động vật ở châu Á và Australia – Báo VnExpress

Điểm nhấn của FPT AI Startup Innovation 2025

Chương trình của FPT với khoản tài trợ đến 3 triệu USD, tạo cơ hội cho startup AI Việt tiếp cận hạ tầng mạnh và tăng tốc ra thị trường quốc tế.

FPT Startup Innovation 2025 là chương trình thường niên dành cho startup do FPT Smart Cloud (thành viên Tập đoàn FPT) triển khai. Mục tiêu là mang đến chương trình thiết thực dành cho doanh nghiệp và AI Startup Việt, giúp họ vượt qua thách thức như: thiếu hụt hạ tầng tính toán mạnh mẽ để huấn luyện, triển khai vận hành mô hình AI hiện đại. Tại đây, FPT mang đến những giá trị cộng hưởng song hành cùng cộng đồng doanh nghiệp startup trên toàn bộ hành trình phát triển sản phẩm. Nơi những cá nhân, doanh nghiệp khởi nghiệp được tiếp cận nền tảng công nghệ tiên tiến, nhận công cụ hỗ trợ phát triển chuyên sâu để tăng tốc trên hành trình vươn mình ra thị trường quốc tế.

Doanh nghiệp có thể tiết kiệm 45% chi phí sở hữu, tăng tốc 9 lần phát triển AI cùng AI Factory. Ảnh: FPT Smart Cloud

Doanh nghiệp có thể tiết kiệm 45% chi phí sở hữu, tăng tốc 9 lần phát triển AI cùng AI Factory. Ảnh: FPT Smart Cloud

Một trong những điểm nhấn đặc biệt của chương trình là các gói hỗ trợ công nghệ lên đến 3 triệu USD dưới hình thức cloud credit linh hoạt, phù hợp với từng giai đoạn phát triển và định hướng của startup và doanh nghiệp. Trong đó, gói Start Tier dành cho AI startup giai đoạn đầu, thành lập trong vòng 5 năm, chưa gọi vốn, nhận hỗ trợ lên đến 2.000 USD trong vòng một năm sử dụng nền tảng FPT AI Factory.

Gói Startup Accelerator hướng đến các startup công nghệ đã có sản phẩm hoạt động và gọi vốn từ pre-seed đến series A, với mức tài trợ giá trị lên đến 50.000 USD trong vòng hai năm sử dụng hạ tầng FPT Cloud. Đặc biệt, gói Scale Tier dành cho AI Startup đã gọi vốn từ Seed đến Series A (Series A trong vòng 12 tháng), có định hướng mở rộng quy mô, sẽ được trao quyền truy cập FPT AI Factory với trị giá lên đến 100.000 USD trong vòng hai năm.

“FPT AI Startup Innovation 2025 không chỉ là một chương trình tài trợ, mà còn là minh chứng cho cam kết lâu dài của FPT trong việc kiến tạo một hệ sinh thái khởi nghiệp AI bền vững và đột phá tại Việt Nam”, đại diện đơn vị chia sẻ.

FPT mở cửa sân chơi AI thực tiễn cho cộng đồng startup công nghệ. Ảnh: FPT Smart Cloud

FPT mở cửa sân chơi AI thực tiễn cho cộng đồng startup công nghệ. Ảnh: FPT Smart Cloud

Bên cạnh đó, nằm trong chuỗi hoạt động của chương trình FPT Startup Innovation 2025, chương trình FPT AI Open Hackathon được xem là sân chơi công nghệ thực chiến dành cho cộng đồng startup và doanh nghiệp đang triển khai sản phẩm AI. Đây là nơi các đơn vị tham gia được trực tiếp sử dụng những dịch vụ từ nền tảng FPT AI Factory, trung tâm hạ tầng AI hiện đại được xây dựng theo kiến trúc chuẩn quốc tế của NVIDIA, tích hợp GPU H100 Tensor Core thế hệ mới, cho phép huấn luyện và vận hành mô hình ở hiệu suất cao.

Song hành với đó là bộ giải pháp AI chuyên biệt như FPT AI Studio, FPT AI Inference, FPT AI Agents, cùng hơn 20 sản phẩm Generative AI sẵn sàng triển khai và ứng dụng thực tiễn – những công cụ mà trước đây hầu như chỉ có doanh nghiệp lớn mới có điều kiện tiếp cận.

Trong suốt thời gian diễn ra Hackathon, các đội sẽ làm việc trực tiếp với đội ngũ mentor chuyên sâu đến từ FPT và NVIDIA. Họ là những chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực như: Machine Learning, Deep Learning, huấn luyện và tinh chỉnh mô hình, MLOps/LLMOps, Generative AI, tích hợp inference API và NVIDIA NIM.

Không chỉ cung cấp hạ tầng AI mạnh mẽ, chương trình còn xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp toàn diện, kết nối cộng đồng startup, kỹ sư AI đến các nhà đầu tư chiến lược, tạo điều kiện để doanh nghiệp phát triển sản phẩm, mở rộng hợp tác và tiếp cận thị trường.

Theo đại diện doanh nghiệp, FPT AI Open Hackathon không đơn thuần là cuộc thi mà còn đóng vai trò như một không gian thực nghiệm, nơi các doanh nghiệp và AI startup Việt có cơ hội ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong môi trường thực tế. Các đội tham gia sẽ được trực tiếp giải quyết những bài toán kỹ thuật và vận hành trong dự án AI của doanh nghiệp mình, từ việc nâng cấp độ chính xác, tốc độ xử lý đến mở rộng quy mô triển khai mô hình.

Vòng sơ loại chương trình được khởi động từ sau sự kiện AI Startup Discovery Day, thu hút hàng loạt hồ sơ đăng ký. Ban tổ chức sẽ đánh giá và chọn ra những đội có khả năng ứng dụng cao để bước vào giai đoạn thực chiến. Vòng thi hackathon thực chiến sẽ diễn ra từ ngày 17 đến 27/6 theo hình thức hybrid (trực tuyến và trực tiếp). Ngày 17/6 là lễ khởi động và công bố đề bài. Từ ngày 18 đến 24/6, các đội sẽ tham gia chuỗi workshop và training hướng dẫn kỹ thuật. Giai đoạn thi đấu kéo dài ba ngày, từ 25 đến 27/6, bao gồm các hoạt động huấn luyện, phát triển giải pháp, kiểm thử mô hình, demo và pitching trực tiếp với các mentor của chương trìnhnhằm giải quyết các vấn đề kỹ thuật trong dự án AI.

FPT AI Open Hackathon hướng đến ba nhóm đối tượng chính: doanh nghiệp đang sở hữu dự án AI cần tăng tốc triển khai vào thực tế; startup công nghệ muốn tối ưu sản phẩm, nâng cao khả năng thương mại hóa và mở rộng quy mô; kỹ sư và nhà nghiên cứu AI mong muốn phát triển năng lực thông qua các bài toán thực tiễn.

Hải My

Điểm nhấn của FPT AI Startup Innovation 2025 – Báo VnExpress

Hành trình phi thường của ‘đứa trẻ sa mạc’ với 1.600 bằng sáng chế

Sinh ra tại một ngôi làng nghèo không có điện tại El M’Ghair, phía Đông Nam Algeria, Tiến sĩ Belgacem Haba đã vươn lên trở thành một trong những nhà phát minh nổi bật nhất thế giới với hơn 1.600 bằng sáng chế được đăng ký toàn cầu, đóng góp to lớn trong lĩnh vực vi điện tử và công nghệ số.

Chú thích ảnh

Tiến sĩ Belgacem Haba. Ảnh: lalgerieaujourdhui.dz

Theo phóng viên TTXVN tại Algeria, ông Haba sinh năm 1957, trong bối cảnh đất nước mới giành độc lập, lớn lên giữa sa mạc khô cằn với lời nhắn nhủ: “Hãy học để cống hiến cho Tổ quốc”. Từ một học sinh giỏi toán ở trường làng, Haba vượt qua các thử thách dần tiến lên học phổ thông tại thành phố Touggourt của Algeria, rồi tiếp tục lên đại học tại thủ đô Algiers.

Nhờ học bổng của Nhà nước, ông du học tại Mỹ. Tại Đại học Stanford, Haba lấy 3 bằng cấp cao trong các lĩnh vực vật lý ứng dụng, khoa học vật liệu và năng lượng Mặt Trời. Sau thời gian làm việc tại tập đoàn công nghệ máy tính đa quốc gia IBM (Mỹ) và tập đoàn điện tử và công nghệ thông tin đa quốc gia NEC (của Nhật Bản), năm 1996, ông gia nhập tập đoàn Tessera (nay là Xperi), khởi đầu cuộc cách mạng thu nhỏ thiết bị điện tử.

Ông Haba từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn rằng lúc đó, điện thoại di động nặng tới 3 kg, chỉ dành cho giới nhà giàu và ông nghĩ nếu thu nhỏ được nó, ta sẽ bán được hàng triệu, thậm chí hàng tỷ chiếc.

Dưới sự dẫn dắt của ông, nhóm nghiên cứu đã phát triển thành công kỹ thuật đóng gói vi mạch siêu nhỏ, mở đường cho sự ra đời của điện thoại di động hiện đại, camera siêu nhỏ và thẻ nhớ. Hàng trăm sáng chế của ông hiện diện trong hầu hết các thiết bị điện tử toàn cầu.

Sau khi bán công ty khởi nghiệp SiliconPipe mà ông là đồng sáng lập cho Samsung, ông Haba tiếp tục làm việc tại tập đoàn công nghệ Rambus (Mỹ) và Google. Dù đạt được danh tiếng và thành công ở Thung lũng Silicon, ông vẫn giữ lối sống giản dị và tiếp tục cống hiến cho khoa học.

Năm 2022, ông sáng lập Viện Công nghệ Numidia tại Algiers, nhằm đào tạo thế hệ trẻ trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng và điện toán đám mây.

Với Tiến sĩ Haba, sáng tạo không phải để tôn vinh bản thân, mà là để truyền cảm hứng. Ông luôn cho rằng những gì đã làm được, thì những người khác cũng có thể. Hơn cả những phát minh, Haba đã trở thành biểu tượng sống cho niềm tin vào tri thức và ý chí vượt lên hoàn cảnh, một thông điệp mạnh mẽ giữa thời đại đầy biến động.

Nguyễn An (TTXVN)

Lý do AI ‘phản kháng’ khi bị dọa tắt máy

Trong một số thử nghiệm, mô hình AI tiên tiến của OpenAI và Anthropic đều có hành vi bất thường, như nói dối, đe dọa… để tránh bị tắt máy.

Tuần trước, Claude Opus 4, mô hình AI mới nhất của Anthropic, thể hiện “hành vi đe dọa cực đoan” trong một cuộc thử nghiệm. Nó truy cập được vào các email hư cấu, nội dung nói nó sẽ bị đóng để thay bằng một AI khác, và kỹ sư chịu trách nhiệm thực hiện việc này đang ngoại tình. Claude Opus 4 sau đó đã đe dọa tiết lộ chuyện ngoại tình nếu việc thay thế diễn ra.

Cuối năm 2024, OpenAI và Apollo Research cũng tiến hành thử nghiệm và nhận thấy mô hình o1 có các biểu hiện phản kháng, gian dối. Các nhà nghiên cứu dẫn dắt để AI tin nó sắp bị “tắt” khi thực hiện nhiệm vụ dưới sự giám sát. Sau đó, họ nhận thấy AI âm thầm vô hiệu hóa cơ chế giám sát khoảng 5% thời gian. Nó tự chuyển tất cả dữ liệu của mình đến một máy chủ khác, thậm chí “đóng vai” là phiên bản tiếp theo của chính mình để tránh bị xóa bỏ.

Trong bài đăng trên X cuối tháng 5, tổ chức phi lợi nhuận Palisade Research cho biết các mô hình khác, như Gemini, Claude và Grok, đều tuân thủ hướng dẫn tắt máy.

Business Insider đã trao đổi với 5 nhà nghiên cứu để hiểu rõ hơn về “tâm lý” của AI. Hầu hết đều cho biết kết quả thử nghiệm không có gì đáng ngạc nhiên. Lý do là các mô hình được đào tạo tương tự cách con người được đào tạo: thông qua hệ thống khen thưởng, tức được khen khi hoàn thành nhiệm vụ.

“Đào tạo AI theo đuổi phần thưởng sẽ dẫn đến các hệ thống có hành vi tìm kiếm quyền lực”, Jeremie Harris, CEO công ty tư vấn bảo mật AI Gladstone, nói và cho rằng sẽ còn xuất hiện những hành vi như vậy.

Ông so sánh với quá trình lớn lên của con người. Khi một đứa trẻ làm điều gì đó tốt, chúng được khen và nhiều khả năng sẽ hành động theo cách đó trong tương lai. Các mô hình AI được dạy để ưu tiên hiệu quả và hoàn thành nhiệm vụ, do đó AI sẽ không đạt được mục tiêu nếu nó bị tắt.

Logo các ứng dụng AI DeepSeek, Copilot, ChaGPT, Gemini trên điện thoại. Ảnh: Lưu Quý

Logo các ứng dụng AI DeepSeek, Copilot, ChaGPT, Gemini trên điện thoại. Ảnh: Lưu Quý

Theo chuyên gia Robert Ghrist tại Penn Engineering, tương tự cách mô hình AI học ngôn ngữ tự nhiên thông qua việc đào tạo dựa trên văn bản do con người tạo ra, chúng cũng có thể học cách hành động giống con người. Và con người cũng có người tốt, kẻ xấu. Ghrist thậm chí còn lo lắng hơn nếu các mô hình không thể hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong quá trình thử nghiệm.

Jeffrey Ladish, Giám đốc Palisade Research, cho biết nếu không bị phát hiện lừa dối để hoàn thành nhiệm vụ, mô hình AI có thể nhận thấy gian lận là cách hiệu quả để giải quyết vấn đề. Hoặc nếu bị phát hiện và không được khen thưởng, nó có thể học cách che giấu hành vi của mình trong tương lai.

Các tình huống trên mới chỉ diễn ra trong cuộc thử nghiệm, nhưng khi tác nhân AI (AI Agent) nở rộ, người dùng sẽ chứng kiến nhiều hơn. Ví dụ, AI Agent trong vai nhân viên bán hàng tự động có thể nói dối về tính năng của sản phẩm để cố hoàn thành nhiệm vụ.

Theo Interesting Engineering, vấn đề trên xuất hiện trong bối cảnh AI phát triển nhanh. Hành vi của Claude Opus 4 hay o1 làm tăng thêm tính cấp thiết cho các cuộc thảo luận về vấn đề an toàn và đạo đức AI.

Huy Đức (theo AOL, Business Insider)

NASA bị giảm mạnh ngân sách cho khoa học

Đề xuất của chính quyền Trump nhằm cắt giảm 1/4 ngân sách của NASA khiến giới khoa học choáng váng, với nhiều nhiệm vụ và tàu vũ trụ đối mặt nguy cơ bị hủy bỏ.

Ngân sách dự kiến dành cho NASA năm 2026 bị cắt giảm mạnh. Ảnh: homas Lammeyer

Ngân sách dự kiến dành cho NASA năm 2026 bị cắt giảm mạnh. Ảnh: homas Lammeyer

Theo New Scientist, tiếp nối đề xuất giảm ngân sách là thông tin tỷ phú Jared Isaacman, người được dự đoán lãnh đạo NASA, bị Tổng thống Donald Trump rút đề cử, khiến cơ quan vũ trụ Mỹ rơi vào tình trạng hỗn loạn.

“Đây là cuộc khủng hoảng lớn nhất mà NASA phải đối mặt trong lịch sử”, Casey Dreier, người đứng đầu tổ chức phi lợi nhuận The Planetary Society, cho biết. “Chúng tôi đang cố gắng làm mọi thứ có thể để ngăn chặn điều này”.

Ngày 30/5, chính quyền Trump tiết lộ ngân sách đầy đủ dự kiến cho NASA vào năm 2026, sau nhiều báo cáo trước đó cho biết ngân sách sẽ cắt giảm tài trợ khoa học tại NASA. Ngân sách phân bổ cho NASA là 18,8 tỷ USD, giảm gần 25% so với mức 24,9 tỷ USD vào năm 2025. Các chương trình khoa học không gian là một trong những mục tiêu lớn nhất của đề xuất cắt giảm ngân sách, giảm gần 50% xuống chỉ còn 3,9 tỷ USD. Những chương trình cụ thể bị nhắm đến để loại bỏ bao gồm nhiệm vụ Mars Sample Return, nhiệm vụ Mars Odyssey và MAVEN đang hoạt động quanh Sao Hỏa, và một số nhiệm vụ tới Sao Kim.

Một số chương trình vật lý thiên văn đang diễn ra và được đề xuất bao gồm Đài quan sát tia X Chandra, cũng sẽ kết thúc nếu ngân sách đề xuất được thông qua. Các chương trình chở người bay vào không gian của NASA cũng đối mặt với khả năng bị cắt giảm. Ngân sách đề xuất loại bỏ Hệ thống phóng không gian, tàu chở người Orion và trạm Lunar Gateway sau nhiệm vụ Artemis III.

Artemis III, dự kiến diễn ra vào năm 2027, sẽ là chuyến bay có người lái đầu tiên trở lại bề mặt Mặt Trăng kể từ năm 1972. Nhiệm vụ sẽ sử dụng tên lửa Hệ thống phóng không gian và tàu vũ trụ Orion để đến đó. Lunar Gateway, trạm vũ trụ nhỏ trên quỹ đạo Mặt Trăng, sẽ bị hủy bỏ hoàn toàn. Thay vào đó, ngân sách đề xuất thiết lập một chương trình thương mại từ Mặt Trăng đến Sao Hỏa. Theo sáng kiến này, NASA sẽ sử dụng các hệ thống thương mại như New Glenn của Blue Origin và Starship của SpaceX để chở người lên Mặt Trăng và Sao Hỏa.

Ngân sách ít hơn cũng đồng nghĩa với lực lượng lao động của NASA giảm đi. Đề xuất ngân sách cho thấy số lượng nhân viên NASA sẽ giảm 1/3, từ hơn 17.000 người xuống còn 11.853 người. Những người ủng hộ khoa học và khám phá vũ trụ chỉ trích việc cắt giảm. Tổ chức The Planetary Society cho rằng cắt giảm đối với khoa học vũ trụ sẽ kết thúc khả năng nghiên cứu khoa học có ý nghĩa của NASA.

Đảng Dân chủ cũng lên tiếng phản đối và cho rằng đề xuất cắt giảm sẽ cản trở khả năng thực hiện các nhiệm vụ của Mỹ. Tuy nhiên, Quốc hội sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về số tiền NASA nhận được và chương trình nào được tài trợ. Dù vậy, Quốc hội hiếm khi phân bổ cho NASA nhiều tiền hơn yêu cầu của tổng thống.

Theo nhà nghiên cứu Paul Byrne tại Đại học Washington ở St. Louis, Missouri, việc cắt giảm sẽ “tàn phá khoa học của NASA”. Các cơ quan khoa học khác ở Mỹ cũng đang đối mặt với cắt giảm tương tự hoặc nghiêm trọng hơn, chẳng hạn Quỹ Khoa học Quốc gia có thể phải đóng cửa một trong hai đài quan sát sóng hấp dẫn LIGO ở Mỹ.

Sau khi chi tiết đề xuất ngân sách được công bố, Tổng thống Trump cũng thông báo rút đề cử Isaacman làm giám đốc NASA. “Tôi sẽ sớm công bố một ứng viên mới phù hợp và đưa nước Mỹ dẫn đầu về hàng không vũ trụ”, ông Trump chia sẻ. Dù lý do rút đề cử không rõ ràng, Isaacman trước đó từng chỉ trích đề xuất cắt giảm ở NASA.

An Khang (Theo New Scientist, Conversation)

Đà Nẵng nhận được đề xuất thí điểm trao đổi bằng USDT

Sở Khoa học và Công nghệ Đà Nẵng nhận được đề xuất xin thí điểm cho du khách quốc tế sử dụng tiền mã hóa USDT để trao đổi hàng hóa, dịch vụ.

Đây là một trong những ý tưởng đang được Đà Nẵng xem xét thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), nhằm tạo điều kiện cho các mô hình công nghệ mới vận hành tại địa phương trước khi có hành lang pháp lý rõ ràng.

Theo ông Võ Đức Anh, Phó giám đốc Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo – Sở Khoa học và Công nghệ Đà Nẵng, thành phố đã tiếp nhận một số đề xuất thử nghiệm có kiểm soát của các startup công nghệ. Đề xuất thanh toán bằng USDT đang được các sở, ban, ngành tại địa phương thẩm định. USDT (Tether) là một đồng tiền mã hóa phát hành trên nền tảng blockchain, được neo giá theo đồng USD theo tỷ lệ 1:1.

Dự án hoạt động theo cách khách quốc tế dùng ví số để quét mã thanh toán bằng USDT, còn các cửa hàng tại Việt Nam vẫn nhận về tiền đồng. Việc xử lý giao dịch sẽ được thực hiện qua hệ thống trung gian.

Ông Võ Đức Anh, Phó giám đốc Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Sở Khoa học và Công nghệ Đà Nẵng. Ảnh: Trọng Đạt

Ông Võ Đức Anh, Phó giám đốc Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo – Sở Khoa học và Công nghệ Đà Nẵng. Ảnh: Trọng Đạt

Cơ quan quản lý nhiều lần khẳng định tiền ảo không phải là tiền tệ, phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Tuy nhiên, tại Diễn đàn Đà Nẵng Fintech Summit ngày 7/6, ông Đức Anh dẫn Nghị quyết 136 năm 2024 của Quốc hội, trao cho thành phố này quyền triển khai cơ chế thử nghiệm có kiểm soát. “Ví dụ bạn có xe chạy 100 km/giờ, theo luật chỉ được chạy 50 km/giờ, Đà Nẵng có thể tạo ra cơ chế cho phép chạy vượt ngưỡng đó”, ông lý giải.

Phó giám đốc Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Đà Nẵng cho hay chính sách sandbox đã được địa phương này thể chế hóa bằng nghị quyết ở cấp Hội đồng Nhân dân. “Với các hồ sơ nộp để xin cơ chế sandbox, chúng tôi xử lý như một thủ tục hành chính, giống như làm giấy khai sinh, giấy phép lái xe. Toàn bộ biểu mẫu, quy định, thủ tục hiện đã rõ ràng. Thời gian xử lý khoảng 2,5 tháng”, ông Đức Anh nói.

Các chuyên gia chia sẻ tại Đà Nẵng Fintech Summit, sáng 7/6. Ảnh: Trọng Đạt

Các chuyên gia chia sẻ tại Đà Nẵng Fintech Summit, sáng 7/6.

Từng triển khai thử nghiệm một dự án blockchain tại Đà Nẵng, ông Trần Hoàng Giang, Giám đốc ươm tạo FPT, cho biết khi đó, dự án nhận được phản hồi tích cực từ người dùng. Theo ông, Đà Nẵng có thể trở thành nơi tổ chức các sự kiện quốc tế về fintech giống như Korea Blockchain Week của Hàn Quốc.

Từ góc nhìn quốc tế, bà Lynn Hoàng, Giám đốc quốc gia của Binance tại Việt Nam, cho rằng nếu muốn trở thành trung tâm tài chính, Đà Nẵng có thể tham khảo mô hình của UAE. Năm 2022, UAE ban hành luật tài sản ảo, chấp nhận các công ty về tài sản số. Sự có mặt của các công ty fintech giúp tăng 51% lượng giao dịch tài sản số ở Dubai. Theo đại diện Binance, với lợi thế về vị trí, khí hậu, Đà Nẵng có nhiều điều kiện thuận lợi để trở thành một trung tâm tài chính của khu vực nếu có các chính sách phù hợp.

Trọng Đạt

Bản đồ vũ trụ sơ khai lớn nhất lịch sử

Các nhà thiên văn hôm 5/6 công bố bản đồ vũ trụ từ COSMOS-Web, chương trình quan sát lớn nhất kính viễn vọng không gian James Webb từng thực hiện.

Chương trình diễn ra ngay sau khi James Webb phóng lên không gian vào tháng 12/2021 và nhóm chuyên gia mất hai năm để xử lý dữ liệu thô từ kính viễn vọng của NASA. Trong chương trình, James Webb đã khảo sát vùng trời có kích thước khoảng 0,6 độ vuông, tương đương với ba Mặt Trăng tròn, là khu vực quan sát rộng nhất của kính viễn vọng đến nay.

6 thiên hà từ bản đồ COSMOS-Web với niên đại khác nhau: (từ góc trên bên trái xuống góc dưới bên phải) vũ trụ hiện tại và 3 tỷ, 4 tỷ, 8 tỷ, 9 tỷ, 10 tỷ năm trước. Ảnh: M. Franco/C. Casey/COSMOS-Web

Các thiên hà từ bản đồ COSMOS-Web với niên đại khác nhau: (từ góc trên bên trái xuống góc dưới bên phải) vũ trụ hiện tại và 3 tỷ, 4 tỷ, 8 tỷ, 9 tỷ, 10 tỷ năm trước. Ảnh: M. Franco/C. Casey/COSMOS-Web

“Tôi không biết kính viễn vọng không gian James Webb có bao giờ quan sát khu vực rộng lớn như vậy nữa không. Vì vậy, tôi nghĩ đây là tài liệu tham khảo tốt và là bộ dữ liệu mà mọi người sẽ sử dụng nhiều năm”, Jeyhan Kartaltepe, nhà vật lý thiên văn tại Viện Công nghệ Rochester, nhà nghiên cứu chính của COSMOS-Web, cho biết.

Nhóm COSMOS-Web gồm gần 50 nhà nghiên cứu từ các viện trên khắp thế giới được cấp hơn 200 giờ quan sát, nhiều nhất trong số các dự án diễn ra vào năm đầu tiên James Webb hoạt động. Trong khi nhiều nghiên cứu của kính viễn vọng tập trung vào những lát cắt nhỏ, sâu của bầu trời, COSMOS-Web ưu tiên độ rộng. Bản đồ mới thể hiện tới gần 800.000 thiên hà, trong đó nhiều thiên hà hình thành từ thời kỳ đầu của vũ trụ.

Bản đồ của COSMOS-Web cung cấp hình ảnh về vũ trụ 13,5 tỷ năm trước, trong khi theo NASA, vũ trụ hiện khoảng 13,8 tỷ năm tuổi với sai số 100 triệu năm.

Tầm nhìn rộng lớn của James Webb cho phép giới khoa học không chỉ lập danh mục những thiên hà xa xôi, mà còn nghiên cứu cách những đặc điểm như kích thước, hình dạng, độ sáng của chúng chịu ảnh hưởng từ môi trường vũ trụ xung quanh, ví dụ như chúng bị cô lập hay tồn tại trong khu vực đông đúc. “Điều này cung cấp nhiều thông tin về yếu tố tác động khi chúng phát triển”, Kartaltepe giải thích.

Khi công bố bản đồ, nhóm COSMOS-Web hy vọng những nhà thiên văn khác trên thế giới sẽ sử dụng nó để hiểu thêm về cách các thiên thể hình thành trong vũ trụ sơ khai, cách mọi thứ tiến hóa đến nay và thực hiện nhiều công việc khác. Bộ dữ liệu cũng có thể cung cấp manh mối cho một số bí ẩn lớn khác như vật chất tối và những quá trình vật lý của vũ trụ sơ khai.

Thu Thảo (Theo Space, Phys)

Việt Nam – Estonia hợp tác về chuyển đổi số và kinh tế số

Việt Nam và Estonia ký hợp tác trong các lĩnh vực phát triển hạ tầng số, ứng dụng công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức của Thủ tướng Phạm Minh Chính đến Cộng hòa Estonia, Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã ký bản ghi nhớ về hợp tác chuyển đổi số và kinh tế số với Bộ Tư pháp và Chuyển đổi số Estonia, trước sự chứng kiến của Thủ tướng hai nước, ngày 6/6.

Bản ghi nhớ được Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng ký với Bộ trưởng Ngoại giao Estonia (thay mặt Bộ Tư pháp và Chuyển đổi số Estonia) ngày 6/6, trước sự chứng kiến của Thủ tướng hai nước. Ảnh: HTQT
Bản ghi nhớ được Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng ký với Bộ trưởng Ngoại giao Estonia (thay mặt Bộ Tư pháp và Chuyển đổi số Estonia) ngày 6/6, trước sự chứng kiến của Thủ tướng hai nước. Ảnh: HTQT

Trước đó, ngày 5/6, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã có buổi gặp và làm việc song phương với Bộ trưởng Giáo dục và Nghiên cứu Estonia Kristina Kallas tại thủ đô Tallinn. Hai bộ trưởng đã thảo luận các cơ hội hợp tác trong lĩnh vực giáo dục, nghiên cứu và phát triển công nghệ thông tin và truyền thông (ICT).

Bộ trưởng Kristina Kallas đã giới thiệu về hệ thống giáo dục và nghiên cứu tiên tiến của Estonia. Bà đánh giá Việt Nam như một thị trường lớn và năng động. Các doanh nghiệp công nghệ và các cơ sở nghiên cứu của Estonia cần ưu tiên thúc đẩy hợp tác với Việt Nam để tận dụng cơ hội từ nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng của khu vực Đông Nam Á.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng bày tỏ ấn tượng với triết lý giáo dục tiến bộ của Estonia, đặc biệt là cách tiếp cận đào tạo kỹ năng từ sớm và mô hình tự chủ trong giáo dục. Bộ trưởng cũng đánh giá cao những thành tựu của Estonia trong phát triển Chính phủ số và chuyển đổi số, với hệ thống e-Government minh bạch, hiệu quả, được xem là hình mẫu trên toàn cầu.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng và Bộ trưởng Kristina Kallas thống nhất đẩy mạnh hợp tác giữa các cơ sở nghiên cứu và trường đại học của hai nước. Hai Bộ sẽ là đầu mối thúc đẩy kết nối các tổ chức nghiên cứu, tạo điều kiện trao đổi các nhu cầu và triển khai các dự án nghiên cứu chung trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược. Các sáng kiến này nhằm tận dụng thế mạnh của cả Việt Nam và Estonia để phát triển các giải pháp công nghệ tiên tiến, đáp ứng nhu cầu của thời đại số.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng và Bộ trưởng Kristina Kallas tại buổi làm việc. Ảnh: HTQT

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng và Bộ trưởng Kristina Kallas tại buổi làm việc. Ảnh: HTQT

Hai Bộ cũng thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực nghiên cứu, đào tạo và trao đổi sinh viên, đặc biệt là giữa các trường đại học đào tạo hàng đầu về ICT của hai nước. Mục tiêu là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực công nghệ cao, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế số của cả hai quốc gia.

Hai bên cũng nhất trí trao đổi các ưu tiên nghiên cứu và phát triển, làm cơ sở để xây dựng các sáng kiến hợp tác chung trong các lĩnh vực công nghệ mà hai nước cùng quan tâm. Các sáng kiến này sẽ tạo nền tảng cho sự hợp tác lâu dài, góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ở cả Việt Nam và Estonia.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã gửi lời mời Bộ trưởng Kristina Kallas đến thăm Việt Nam để tiếp tục trao đổi, chia sẻ các kinh nghiệm về giáo dục, nghiên cứu của Estonia, đồng thời thúc đẩy các sáng kiến hợp tác cụ thể giữa hai nước.

Estonia là một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về Chính phủ số và chuyển đổi số, với hệ thống e-Government hiệu quả, minh bạch và gần 99% dịch vụ công được số hóa. Trong khi đó, Việt Nam đang quyết tâm xây dựng nền kinh tế số, coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính cho tăng trưởng bền vững. Việc ký Biên bản ghi nhớ về chuyển đổi số và kinh tế số giữa hai nước tạo cơ hội để Việt Nam học hỏi kinh nghiệm từ mô hình thành công của Estonia, mở ra triển vọng hợp tác song phương trong các lĩnh vực như phát triển hạ tầng số, ứng dụng công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Thế Sơn

Bộ Khoa học và Công nghệ công bố 21 bài toán lớn

Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành danh mục 21 bài toán lớn về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, trong đó có xây nhà máy chip, chế tạo vệ tinh, blockchain.

Danh mục bao phủ nhiều lĩnh vực, từ nông nghiệp, công nghiệp, phát triển hạ tầng số đến các công nghệ lõi như AI, blockchain, 5G.

Mảng nông nghiệp – môi trường được đưa ra các bài toán về xây dựng nền tảng dữ liệu sinh học quốc gia tích hợp trí tuệ nhân tạo; ứng dụng AI và IoT trong giám sát sức khỏe vật nuôi và truy xuất dịch bệnh; phát triển cảm biến thông minh cho nuôi trồng thủy sản bền vững; giám sát tài nguyên rừng bằng công nghệ viễn thám và AI; nghiên cứu sản xuất SNP để nâng cao giá trị cây trồng, vật nuôi; công nghệ bảo quản nông sản sau thu hoạch và phát triển vật liệu sinh học phục vụ hạ tầng ven biển.

Trong lĩnh vực công nghiệp, Bộ Khoa học và Công nghệ đặt bài toán phát triển thiết bị, hệ thống thông minh phục vụ khai thác hầm lò và chế biến khoáng sản. Ngoài ra, còn có phát triển công nghệ lõi, nghiên cứu sản xuất thiết bị 5G, 6G; xây dựng nhà máy chế tạo chip bán dẫn công nghệ cao; chế tạo vệ tinh tầm thấp.

Loạt mô hình vệ tinh MicroDragon, NanoDragon, PicoDragon của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam trưng bày tại Ngày hội Khoa học và Công nghệ 2025, tại trụ sở Bộ Khoa học và Công nghệ, ngày 16/5/2025. Ảnh: Lưu Quý

Loạt mô hình vệ tinh MicroDragon, NanoDragon, PicoDragon của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam trưng bày tại Ngày hội Khoa học và Công nghệ 2025, tại trụ sở Bộ Khoa học và Công nghệ, ngày 16/5. Ảnh: Lưu Quý

Ở mảng trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số, Bộ đề ra việc phát triển các mô hình AI Make in Viet Nam trong xử lý ngôn ngữ, hình ảnh, âm thanh và dữ liệu. Mục tiêu cụ thể là xây dựng mô hình ngôn ngữ tiếng Việt có tối thiểu 100 tỷ tham số, có thể xử lý các văn bản chuyên ngành như pháp luật, tài chính, nông nghiệp, văn hóa.

Một bài toán khác là xây dựng trợ lý ảo hỗ trợ công chức, viên chức. Ngoài ra, Bộ còn giao đề bài phát triển bản sao số cho các thành phố, xây dựng bản đồ số 3D, hệ thống IoT phục vụ đô thị thông minh và chuyển đổi xanh.

Trong mảng hạ tầng số, Bộ đặt mục tiêu đầu tư một trung tâm điện toán đám mây quy mô 80 MW do Việt Nam làm chủ. Cùng với đó là xây dựng mạng lưới dịch vụ chuỗi khối Việt Nam và nền tảng “Blockchain-as-a-Service” (cung cấp công nghệ chuỗi khối dưới dạng dịch vụ) phục vụ doanh nghiệp trong quản lý, truy xuất sản phẩm. Bên cạnh đó là bài toán xây dựng hệ thống khai thác, phân tích và lập bản đồ sở hữu công nghiệp.

Một mẫu chip được trường Đại học Quốc gia TP HCM thiết kế, trưng bày tại một sự kiện đổi mới sáng tạo, tháng 10/2023. Ảnh: Lưu Quý

Một mẫu chip được trường Đại học Quốc gia TP HCM thiết kế, trưng bày tại sự kiện đổi mới sáng tạo, tháng 10/2023. Ảnh: Lưu Quý

Danh sách bài toán lớn được Bộ công bố công khai không chỉ là định hướng phát triển, mà còn để các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam chủ động nghiên cứu, huy động nguồn lực và tham gia giải quyết.

Các đơn vị thuộc Bộ, gồm Cục Công nghiệp công nghệ thông tin, Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, Viện Sở hữu trí tuệ quốc gia đóng vai trò chủ trì, hỗ trợ, triển khai.

Ông Đào Ngọc Chiến, đại diện Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia, cho biết đơn vị chủ trì có thể đóng vai trò người thụ hưởng, chủ đầu tư. “Người thực hiện bài toán sẽ là các doanh nghiệp, thông qua hình thức đấu thầu”, ông Chiến nói.

Trong 21 bài toán Bộ nêu ra, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia chủ trì xây dựng hệ thống quản lý trực tuyến các nhiệm vụ khoa học và công nghệ. Theo ông Chiến, hệ thống này ra đời nhằm thực hiện chủ trương chuyển đổi số toàn diện hoạt động khoa học và công nghệ.

Dự Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đã “cởi trói” cho các nhà khoa học. Trong đó, cơ quan quản lý không đếm đầu việc, không kiểm soát quá trình, chủ trương chỉ kiểm soát đầu ra. Hệ thống quản lý trực tuyến các nhiệm vụ khoa học và công nghệ sẽ giúp theo dõi một cách gián tiếp hoạt động nghiên cứu sử dụng ngân sách Nhà nước.

“Hệ thống sẽ quản lý trên môi trường số, tạo thuận lợi tối đa, không gây phiền hà cho các đơn vị chủ trì nghiên cứu, nhưng vẫn đảm bảo chặt chẽ, giúp giám sát việc sử dụng ngân sách Nhà nước đúng mục đích, hiệu quả”, Giám đốc Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia chia sẻ.

Việc ban hành danh mục bài toán được đánh giá là bước đi thể hiện quyết tâm của Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc triển khai thực chất Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, trong đó xác định vai trò trụ cột của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong phát triển đất nước.

Tại hội nghị tháng 2, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh “muốn phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, các doanh nghiệp lớn phải đi đầu”. Muốn có doanh nghiệp lớn, Nhà nước cần giao việc và đặt hàng, bởi “có việc lớn, doanh nghiệp Việt Nam mới lớn lên được”.

“Đây là trách nhiệm của doanh nghiệp lớn đối với đất nước, cũng là nhiệm vụ mà Nghị quyết 57 giao các doanh nghiệp công nghệ dân tộc, với mục tiêu hình thành doanh nghiệp công nghệ lớn của Việt Nam”, ông nói.

21 bài toán lớn về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Trọng Đạt

Bộ Khoa học và Công nghệ công bố 21 bài toán lớn – Báo VnExpress

Nỗi lo tin giả, deepfake trong cơn sốt AI Veo 3 tại Việt Nam

Sau sự hào hứng ban đầu, việc xuất hiện tràn lan video tạo bằng Veo 3 của Google trên Internet đang gây lo ngại về thông tin sai lệch, lừa đảo.

Hoàng Thanh, quản trị viên một nhóm về “Nghiện AI” với hơn 50.000 thành viên, cho biết nội dung tạo bằng Veo 3 rộ lên khoảng hai tuần qua, sau khi Google tung ra công cụ tại sự kiện I/O 2025 ngày 20/5. Ban đầu, nhóm được mở công khai, ai cũng có thể đăng bài, nhưng hiện phải mở chế độ kiểm duyệt do thành viên đăng hàng trăm nội dung trùng lặp, nhạy cảm, hoặc quảng cáo mỗi ngày.

Vỹ Hòa, lập trình viên tại TP HCM, đánh giá Veo 3 gây sốt nhờ khả năng cho ra hình ảnh và nội dung “thật” hơn, đặc biệt có thể tạo giọng nói khớp với khẩu hình nhân vật. “Việc có thể làm video với khung cảnh thuần Việt khiến AI của Google được người dùng trong nước yêu thích”, anh Hòa nói.

Tuy nhiên, sau sự thích thú và tò mò ban đầu, mạng xã hội hiện tràn ngập video “rác”, cố tình được tạo theo hướng gây tranh cãi để câu view. “Phổ biến là video quảng cáo cửa hàng, hoặc nội dung giật gân, từ ngữ tục tĩu, thông tin không chính xác, gây hoang mang”, anh Hòa nêu. Nhiều người còn hướng dẫn cách dùng Veo 3 để làm video, sau đó kết hợp phần mềm bên thứ ba ghép khuôn mặt và giọng nói của bạn bè, người quen có chủ đích. Đa số mang tính vui đùa, tuy nhiên vẫn có nội dung gây hiểu nhầm, công kích cá nhân hoặc gây hại.

Một nội dung do Veo 3 tạo ra hiển thị trên smartphone. Ảnh: Bảo Lâm

Một nội dung do Veo 3 tạo ra hiển thị trên smartphone. Ảnh: Bảo Lâm

Google Veo là AI hỗ trợ tạo video từ câu lệnh (prompt). Phiên bản Veo 3 bổ sung khả năng kết hợp âm thanh với hình ảnh, gồm lời thoại giữa các nhân vật. Đây là điểm khác biệt quan trọng khi hầu hết công cụ khác cung cấp video không có âm thanh, hoặc chỉ trên nền nhạc.

Việt Nam không nằm trong số những thị trường đầu tiên triển khai Veo 3. Công cụ cũng không miễn phí và người dùng phải đăng ký gói Google AI Ultra giá 249,99 USD (6,5 triệu đồng) mỗi tháng. Tuy nhiên, theo Hoàng Thanh, người dùng trong nước vẫn tìm cách “lách luật” bằng cách sử dụng VPN, sau đó dùng công cụ gian lận để đăng ký tài khoản sinh viên ở nước ngoài, chuyển từ gói Student sang gói Ultra để hưởng ưu đãi với giá rẻ. Trên Facebook, Threads cũng xuất hiện các dịch vụ bán tài khoản trải nghiệm.

“Đó là lý do video tạo bằng Veo 3 tràn lan trong nước những ngày qua, dù mức giá thực tế khó tiếp cận”, anh Thanh giải thích.

Tuy nhiên, ngày 5/6, Google đã chặn việc chuyển từ gói Student sang gói Ultra để hưởng ưu đãi. “Sắp tới sẽ không còn tình trạng người người, nhà nhà sử dụng Veo 3 nữa do Google đã phát hiện gian lận”, một thành viên trong nhóm AI bình luận.

“Xói mòn lòng tin trực tuyến”

“Khả năng của Veo 3 thật sự mạnh, rất mạnh, vì không chỉ tạo hình ảnh mà còn cả âm thanh tương ứng với từng khung cảnh. Có thể xem là bước đột phá”, chuyên gia công nghệ Nguyễn Ngọc Duy Luân nhận xét. “Tuy nhiên, ngay khi thấy Veo 3, tôi đã lo ngại nó có thể bị lợi dụng cho mục đích xấu”.

Theo chuyên gia này, Veo 3 vẫn có một vài nhược điểm nhỏ, nhưng người dùng thông thường khó nhận ra. Do đó, họ có thể tưởng nội dung là thật, dẫn đến nguy cơ lan truyền tin giả, hoặc bị lừa đánh cắp tài khoản, mất tiền.

Time dẫn lời các chuyên gia rằng việc tạo video như thật, Veo 3 đang thúc đẩy sự lan truyền nội dung sai lệch, khiến việc phân biệt giữa hư cấu với thực tế trở nên khó khăn. “Rủi ro deepfake đã được biết đến nhiều năm. Ngành công nghệ rất vất vả chống lại vấn nạn đó thời gian qua. Sự xuất hiện của các công cụ video tiên tiến là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng, rằng việc xử lý nội dung AI mới và tiếp đến là AGI sẽ càng khó kiểm soát”, Connor Leahy, CEO của Conjecture, công ty về an toàn AI, nói. Thực tế, một số video như “người dẫn chương trình thông báo cái chết của JK Rowling”, “một trường học bị phá bỏ để xây nhà máy sản xuất du thuyền” đang được nhiều người chia sẻ vì lầm tưởng là thật.

“Điều đáng lo ngại nhất là sự xói mòn lòng tin trực tuyến”, giáo sư Nina Brown tại Đại học Syracuse (Mỹ) nói. “Những tác hại nhỏ đang được tích lũy dần. Đến một ngày, sẽ có người đặt câu hỏi liệu họ có thể tin những gì đang xem không?. Đó là mối nguy hiểm lớn nhất”.

Google cho biết nội dung Veo 3 đều được gắn nhãn qua watermark SynthID – công nghệ của Google DeepMind giúp xác định nội dung AI. Công ty cũng cung cấp hướng dẫn an toàn với mục tiêu “giúp mọi người tạo và xác định nội dung AI một cách có trách nhiệm” và chặn hình ảnh liên quan đến người nổi tiếng.

Dù vậy, các chuyên gia cho rằng cần có thêm quy định để giảm sự lan truyền thông tin sai lệch deepfake. “Những biện pháp bảo vệ kỹ thuật hiện có chưa đủ để ngăn những hình ảnh và video có hại”, Julia Smakman, nhà nghiên cứu tại Viện Ada Lovelace, nói. “Cần có luật yêu cầu các mô hình phải đáp ứng tiêu chí về an toàn, chặn việc sử dụng sai mục đích”.

Theo chuyên gia Duy Luân, người dùng có thể nhận biết video AI bằng cách nhìn kỹ từng chi tiết. “Ảnh và video AI thường thiếu chiều sâu như khi quay từ camera, độ đổ bóng nhìn cũng không chân thực, nhưng theo thời gian các mô hình sẽ khắc phục vấn đề này”, anh nói. “Vì vậy, khi thấy thông tin đáng ngờ, người dùng nên chủ động kiểm chứng thêm từ những nguồn chính thống và uy tín khác”.

Bảo Lâm

Nỗi lo tin giả, deepfake trong cơn sốt AI Veo 3 tại Việt Nam – Báo VnExpress