Sau 15 năm ban hành Luật Tần số vô tuyến điện, lần đầu tiên Việt Nam tổ chức thành công đấu giá quyền sử dụng các băng tần quan trọng cho mạng 5G, thu về hơn 14.000 tỷ đồng cho ngân sách nhà nước. Đây là bước đột phá trong quản lý tài nguyên tần số – loại tài nguyên vô hình, hữu hạn và quý hiếm.

Thông tin trên được nêu tại Đại hội Đảng bộ lần thứ V của Cục Tần số vô tuyến điện – Bộ Khoa học và Công nghệ, chiều 13/6. Theo báo cáo, đấu giá thành công là kết quả tháo gỡ điểm nghẽn kéo dài trong nhiều năm về việc cấp phép băng tần “quý hiếm”.

Nhiệm kỳ qua, Cục đã làm rõ băng tần di động khi nào cấp thông qua đấu giá, khi nào thông qua thi tuyển; phương thức xác định giá trị băng tần, tiền và phương thức nộp tiền cấp quyền sử dụng tần số vô tuyến điện. Việt Nam cũng đã thành công tắt sóng 2G vào ngày 15/10/2024.

Đại hội Đảng bộ lần thứ V của Cục Tần số vô tuyến điện, chiều 13/6. Ảnh: Cục Tần số

Trong giai đoạn 2020-2025, Cục chủ trì xây dựng, trình và được ban hành một luật, ba nghị định của Chính phủ, hai quyết định của Thủ tướng và nhiều thông tư quy hoạch băng tần. Những văn bản pháp lý trên đã tháo gỡ các điểm nghẽn, mở ra không gian mới cho lĩnh vực vô tuyến điện phát triển.

Một điểm nghẽn được tháo gỡ khác là cho phép sử dụng tần số khác quy hoạch để nghiên cứu, thử nghiệm công nghệ mới và sản xuất thiết bị vô tuyến điện phục vụ xuất khẩu. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh Việt Nam trở thành trung tâm nghiên cứu, thử nghiệm và sản xuất thiết bị vô tuyến mới.

Cục Tần số cũng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, để các trung tâm tần số khu vực thực hiện cấp nhiều loại giấy phép, chiếm 40% lượng giấy phép cấp ra hàng năm của Cục. Việc này rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục cấp giấy phép, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, tổ chức trong việc tiếp cận và sử dụng tài nguyên tần số, góp phần giảm tải để Cục tập trung hơn vào các công việc quan trọng, vĩ mô.

Thời gian qua, Cục đã xây dựng quy định về trình tự, thủ tục cấp giấy phép và mức thu phí đối với hoạt động thí điểm có kiểm soát dịch vụ viễn thông sử dụng công nghệ vệ tinh quỹ đạo thấp. Đây là bước đi pháp lý quan trọng, mở đường cho việc cấp phép, ứng dụng và quản lý hiệu quả các công nghệ viễn thông tiên tiến tại Việt Nam.

Ông Lê Văn Tuấn, Cục trưởng, Bí thư Đảng ủy Cục Tần số vô tuyến điện. Ảnh: Cục Tần số

Nhiệm kỳ qua, Cục Tần số cấp phép cho 50.000 hệ thống thiết bị vô tuyến của 34.000 tổ chức, cá nhân, bình quân 25.000 giấy phép mỗi năm. Tổng số tiền thu từ cấp quyền và phí sử dụng tần số trong giai đoạn 2020-2025 là 12.689 tỷ đồng – gấp ba tổng số tiền thu được trong 30 năm trước đó cộng lại.

Tỷ lệ thủ tục hành chính được xử lý hoàn toàn trực tuyến cũng tăng nhanh. Năm 2024, tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình trong lĩnh vực tần số đạt 85,4%, tỷ lệ thủ tục hành chính phát sinh hồ sơ trực tuyến đạt 82,93%, vượt mục tiêu đề ra cho năm 2025. Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình trong lĩnh vực tần số vô tuyến điện đạt mức cao so với các bộ, ngành khác.

Giai đoạn 2025–2030, phổ tần số vô tuyến điện tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong phát triển hạ tầng số, kinh tế số và bảo đảm quốc phòng – an ninh. Quản lý tần số hiện nay không chỉ là kỹ thuật mà là kinh tế – công nghệ, đòi hỏi tư duy hiện đại, tối ưu, dựa trên dữ liệu và đổi mới sáng tạo.

Cục Tần số xác định mục tiêu nâng cao năng lực quản lý nhà nước, đẩy mạnh chuyển đổi số, phân bổ và sử dụng hiệu quả phổ tần, góp phần thực hiện thành công mục tiêu phát triển của ngành và của đất nước. Đại hội Đảng bộ Cục Tần số vô tuyến điện lần thứ V đã bầu ra Ban Chấp hành nhiệm kỳ 2025-2030, gồm 9 người. Cục trưởng Lê Văn Tuấn được bầu làm Bí thư Đảng ủy.

Trọng Đạt

Thu 14.000 tỷ đồng nhờ đấu giá tần số 5G – Báo VnExpress

Tại lễ trao giải Tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội lần thứ 25, ngày 15/6, đề tài Nghiên cứu, chế tạo trạm thu phát gốc 5G gNodeB hỗ trợ tám ăng-ten thu phát (8T8R) được vinh danh ở giải nhất. Đây là một trong các sản phẩm công nghệ do kỹ sư Việt Nam làm chủ, đã được đưa vào sử dụng thực tế và xuất khẩu.

Anh Nguyễn Chí Linh, Giám đốc Trung tâm Vô tuyến băng rộng, Viettel High Tech, chủ nhiệm đề tài, cho biết dự án được khởi động từ năm 2019 trong bối cảnh mạng 5G được xác định là hạ tầng chiến lược cần làm chủ. Đến đầu 2020, nhóm đã thành công trong thử nghiệm cuộc gọi 5G đầu tiên, đưa Viettel trở thành công ty thứ sáu trên thế giới làm được điều này.

Các kỹ sư Viettel High Tech nghiên cứu, chế tạo và phát triển trạm gốc 5G tại phòng lab. Ảnh: VHT

Anh Linh cho biết, quá trình hoàn thiện, nhóm nghiên cứu đã vượt qua “ba không”: chipset xử lý băng gốc chuyên dụng cho 5G; giải pháp phần mềm thương mại và đội ngũ chuyên gia am hiểu sâu về công nghệ 5G.

Nhóm đã lựa chọn phát triển 5G trên nền tảng phần cứng máy tính phổ thông thay vì chờ đợi sự ra đời của chipset chuyên dụng. Đồng thời khai thác phần mềm mã nguồn mở, tự hoàn thiện phần mềm xử lý băng gốc 5G. Nhóm cũng tự phát triển phần mềm lớp giao thức 5G dựa trên phần mềm 4G đã có trước đó.

Nhờ cách làm này, thời gian làm chủ công nghệ và tạo ra sản phẩm thương mại được rút ngắn. Năm 2024, Viettel High Tech đã xây quy trình công nghệ phù hợp năng lực gia công trong nước và vận hành dây chuyền 300 trạm gốc 8T8R công suất lớn. Trạm gốc 5G này đã được triển khai thực tế tại Hà Nội, Hà Nam, Ninh Thuận, đồng thời xuất khẩu sang các thị trường như Ấn Độ, UAE, mang lại các hợp đồng trị giá nhiều triệu USD.

Từ việc làm chủ và phát triển số ăng-ten thu phát 4T4R, 8T8R, nhóm nghiên cứu cho biết “sẽ phát triển hoàn thiện các dòng sản phẩm 5G nâng cao 128T128R và sớm bắt tay vào nghiên cứu 6G trong năm 2025, mục tiêu thương mại hóa 2030”.

Ngoài trạm gốc 5G, đề tài “Nghiên cứu, xây dựng hệ thống mô phỏng huấn luyện kỹ chiến thuật trinh sát đặc nhiệm” của Viettel High Tech được vinh danh giải nhì. Đề tài thuộc lĩnh vực mô hình hóa – mô phỏng. Hệ thống mô phỏng huấn luyện bắn súng là bộ tạo giật không dây gắn vào súng thật, tái hiện lực giật khi bắn mà không cần điều chỉnh cấu trúc súng – tăng độ xác thực, đảm bảo an toàn, đồng thời dễ triển khai trên thực địa.

Giải thưởng Tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội lần thứ 25 có 12 giải nhất, 71 giải nhì, 154 giải ba, 177 giải khuyến khích. So với giải thưởng lần thứ 24, số giải nhất tăng gấp hai lần. Các công trình tham gia Giải thưởng được đánh giá đã tập trung vào các vấn đề mới, nhất là sự phát triển của khoa học công nghệ. Hơn 70% công trình nghiên cứu liên quan đến công nghệ thông tin, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ nền, công nghệ lõi.

Lưu Quý

Trạm thu phát gốc 5G đạt giải Tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội – Báo VnExpress

Theo Interesting Engineering, siêu máy tính Otus giành vị trí thứ 5 trên bảng xếp hạng quốc tế Green 500 – tiêu chuẩn đánh giá các hệ thống máy tính hiệu suất cao (HPC) tiết kiệm năng lượng nhất thế giới. Đại học Paderborn giới thiệu Otus tại hội chợ thương mại ISC High-Performance ở Hamburg đầu tháng 6. Hệ thống sẽ chính thức ra mắt vào quý III/2025.

Trong khi danh sách Top500 siêu máy tính dựa trên tốc độ tính toán, Green 500 đánh giá hiệu suất so với mức tiêu thụ năng lượng. Dựa trên tiêu chuẩn đó, các chuyên gia có thể xác định những siêu máy tính tiết kiệm năng lượng nhất hành tinh.

“Với Otus, chúng tôi đang phát triển cơ sở hạ tầng đổi mới, cho phép nhà nghiên cứu giải quyết nhiều câu hỏi phức tạp ở mức cao nhất trong lĩnh vực như vật lý, hóa học, học máy”, giáo sư Christian Plessl, chuyên gia khoa học máy tính tại Đại học Paderborn, cho biết. “Chúng tôi cũng đang đặt tiêu chuẩn về hiệu quả năng lượng và tính bền vững”.

Otus do Lenovo hợp tác phát triển cùng công ty Datensysteme GmbH, có 142.656 lõi xử lý, 108 GPU, sử dụng bộ xử lý thế hệ Turin tiên tiến của AMD và hệ thống tệp IBM Spectrum Scale với dung lượng lưu trữ 5 petabyte.

Siêu máy tính trang bị hệ thống làm mát gián tiếp để hoạt động hiệu quả quanh năm. Nó hoàn toàn sử dụng năng lượng tái tạo, và nhiệt lượng thải ra được tái sử dụng để sưởi ấm tòa nhà, giúp Otus xếp hạng 5 trong danh sách Green 500. Đứng đầu danh sách là Henri, một siêu máy tính nhỏ do Viện Flatiron ở thành phố New York vận hành. Henri là hệ thống đầu tiên sử dụng GPU H100 của Nvidia.

Theo Đại học Paderborn, Otus có sức mạnh tính toán gần gấp đôi so với phiên bản tiền nhiệm Noctua. Điều này cho phép cỗ máy thực hiện một loạt nhiệm vụ đòi hỏi nhiều CPU, từ mô phỏng nguyên tử đến tính toán lượng tử. Cấu trúc có khả năng mở rộng của Otus, có thể tích hợp tới 100 mảng cổng lập trình trường (FPGA), cung cấp môi trường thử nghiệm lý tưởng cho nghiên cứu hệ thống máy tính cao cấp.

“Otus sẽ mang đến điều kiện lý tưởng cho nghiên cứu xuất sắc trong tương lai”, giáo sư Matthias Bauer, Chủ tịch Đại học Paderborn, chia sẻ. “Tính toán hiệu suất cao hiện được sử dụng cho nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm nghiên cứu lượng tử, khí hậu và vật liệu”.

Quá trình phát triển Otus được bang North Rhine-Westphalia và chính phủ liên bang tài trợ với chi phí 16 triệu USD, thực hiện thông qua Liên minh máy tính hiệu suất cao quốc gia (NHR). Do đó, Otus sẽ được các nhà nghiên cứu trên khắp nước Đức sử dụng, không chỉ ở Đại học Paderborn. Sau khi vượt qua thử nghiệm trong những tuần tới, Otus dự kiến đi vào hoạt động đầy đủ từ cuối năm.

An Khang (Theo Interesting Engineering, EIM News)

Vàng là kim loại nặng và hiếm trên Trái Đất, hình thành trong vũ trụ khi các sao neutron va chạm. Theo Live Science, để giải đáp câu hỏi vàng hiếm tới mức nào và hiện nay có bao nhiêu vàng trên Trái Đất, cách dễ nhất là bắt đầu với lượng vàng mà con người đã khai thác cho đến nay. Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) ước tính trong suốt lịch sử, con người đã khai thác khoảng 187.000 tấn vàng từ đá và sông ngòi, phần lớn vàng khai thác và sản xuất ngày nay được dùng để làm trang sức.

Ước tính này nhỏ hơn đáng kể so với con số do Hội đồng Vàng Thế giới đưa ra, với 216.265 tấn vàng đã được khai thác tính đến nay, đủ lớn để đặt vừa trong khối lập phương có cạnh khoảng 22 m. Khoảng 45% số vàng này được sử dụng để chế tác trang sức, 22% được giữ trong các bộ sưu tập dưới dạng thỏi và đồng xu, 17% được lưu trữ trong các ngân hàng trung ương.

Con người khai thác một lượng vàng lớn từ vỏ Trái Đất, nhưng vẫn còn nguồn vàng dự trữ. Trong báo cáo mới nhất của USGS, khoảng 64.000 tấn vàng vẫn nằm trong các mỏ có thể khai thác trên toàn thế giới. Những quốc gia có dự trữ vàng chưa khai thác lớn nhất là Nga, Australia và Nam Phi, nhưng Trung Quốc khai thác và đưa ra thị trường nhiều vàng hơn bất kỳ quốc gia nào khác vào năm 2024.

Giới chuyên gia phân biệt giữa dự trữ (phần mỏ quặng có thể khai thác kinh tế) và tài nguyên (mỏ quặng mà các nhà nghiên cứu và công ty có ít hiểu biết địa chất hơn). Theo Hội đồng Vàng Thế giới, dựa trên dữ liệu từ công ty tư vấn nghiên cứu Metals Focus, dự trữ vàng toàn cầu lên tới 54.770 tấn trong khi tài nguyên vàng ước tính nặng khoảng 132.110 tấn.

Kết hợp lại, ước tính của USGS và Hội đồng Vàng Thế giới cho thấy có từ 251.000-271.000 tấn vàng trong vật dụng của con người và những mỏ đã biết trong vỏ Trái Đất. Tuy nhiên, đây không phải là con số chắc chắn. Phần lớn vàng trên Trái Đất không nằm trong mỏ tập trung hoặc lưu thông trên mặt đất.

Theo Đại học California, Berkeley, vô số mảnh vàng nhỏ và hạt vàng không thể khai thác tồn tại khắp vỏ Trái Đất, đặc biệt phổ biến trong nước biển và đá núi lửa. Mật độ vàng trong vỏ Trái Đất khoảng 4 phần tỷ, hoặc 0,004 g/tấn, do đó tất cả hạt trong vỏ Trái Đất cộng lại có thể nặng khoảng 400 triệu tấn, theo The Royal Mint.

Dù con số này có vẻ nhiều, đó vẫn chỉ là một phần nhỏ trong số lượng vàng hành tinh thực sự chứa đựng. Lượng vàng trong vỏ Trái Đất nhỏ hơn rất nhiều so với lượng vàng nằm trong lõi hành tinh. Giới địa chất cho rằng lõi Trái Đất chứa 99% lượng vàng trên thế giới, đủ để bao phủ cả hành tinh trong một lớp dày 0,5 m.

Theo Chris Voisey, nhà địa chất mỏ quặng và nghiên cứu viên tại Đại học Monash ở Australia, khi Trái Đất hình thành, phần lớn vàng có sẵn đã chìm vào lõi hành tinh do mật độ của nó.

“99,5% khối lượng của Trái Đất hình thành khi mọi thứ đang nóng chảy và có thể phân biệt dựa trên mật độ, vì vậy, vàng sẽ chìm vào lõi”, Voisey giải thích. “0,5% còn lại đã hạ cánh sau đó trên hành tinh trong thảm họa ‘Late Heavy Bombardment’, giai đoạn từ 3,8 đến 4,1 tỷ năm trước khi Trái Đất bị va đập mạnh dữ dội bởi thiên thạch. Phần khối lượng đó chứa vàng mà các nhà địa chất và nhà thăm dò tài nguyên tìm thấy trong đá và tập trung dưới dạng mỏ quặng ngày nay”.

Theo Voisey, vàng trong phần khối lượng cực nhỏ này của Trái Đất không chìm vào lõi vì hành tinh khi đó đã hình thành lớp vỏ rắn. Kể từ thời kỳ Late Heavy Bombardment, lượng vàng trên Trái Đất không thay đổi nhiều. Lượng vàng đưa tới qua các thiên thạch “hầu như không đáng kể” và vàng đã có trên Trái Đất “di chuyển xung quanh bởi những quá trình địa chất có thể hình thành mỏ quặng”.

Do phần lớn vàng của Trái Đất nằm trong lõi và mật độ trong lớp vỏ rất đa dạng, Voisey cho rằng các nhà nghiên cứu khó có thể đo lường chính xác tất cả vàng trên hành tinh cũng như xác định có bao nhiêu vàng con người chưa phát hiện.

An Khang (Theo Live Science, USGS, Royal Mint)