Động Vật Rừng Quý Hiếm

MỤC LỤC
Lời giới thiệu…………………………………………………………………………………………………….iii
Chương 1
ĐÁNH GIÁ ĐỘNG VẬT RỪNG QUÝ HIẾM
VÀ MỨC ĐỘ ƯU TIÊN CHO BẢO TỒN
1.1. Khái niệm……………………………………………………………………………………………………. 1
1.2. Đa dạng một số nhóm động vật ở Việt Nam…………………………………………………….. 2
1.3. Vai trò và sự suy giảm các loài động vật rừng quý hiếm…………………………………… 2
1.4. Đánh giá tình trạng bảo tồn của động vật rừng quý hiếm………………………………….. 3
1.4.1. Sách Đỏ Thế giới ………………………………………………………………………………… 3
1.4.2. Sách Đỏ Việt Nam ………………………………………………………………………………. 4
1.4.3. Tiêu chí phân hạng các loài trong Sách Đỏ IUCN và Sách Đỏ Việt Nam …… 4
1.5. Đánh giá mức độ ưu tiên cho bảo tồn ……………………………………………………………. 14
1.5.1. Pháp luật quốc tế về bảo vệ động vật rừng quý hiếm ……………………………… 14
1.5.2. Pháp luật Việt Nam về bảo vệ động vật rừng quý hiếm ………………………….. 16
Câu hỏi thảo luận……………………………………………………………………………………………. 19
Bài tập ……………………………………………………………………………………………………………. 20
Tài liệu đọc thêm…………………………………………………………………………………………….. 20
Chương 2
CÁC LOÀI LƯỠNG CƯ VÀ BÒ SÁT RỪNG QUÝ HIẾM
2.1. Cá cóc tam đảo Paramesotriton deloustali (Bourret, 1934)…………………………….. 21
2.2. Cá cóc quảng tây Paramesotriton guangxiensis (Huang, Tang & Tang, 1983)…… 23
2.3. Cá cóc gờ sọ mảnh Tylototriton anguliceps Le, Nguyen, Nishikawa,
Nguyen, Pham, Matsui, Bernardes & Nguyen, 2015………………………………………. 24
2.4. Cá cóc sần pasman Tylototriton pasmansi Bernardes, Le, Nguyen, Pham,
Pham, Nguyen & Ziegler, 2020 ……………………………………………………………………. 26
2.5. Cá cóc sần Tylototriton sparreboomi Bernardes, Le, Nguyen, Pham, Pham,
Nguyen & Ziegler, 2020 ……………………………………………………………………………… 27
2.6. Cá cóc thái Tylototriton thaiorum Poyarkov, Nguyen & Arkhipov, 2021 ………….. 28
vi
2.7. Cá cóc việt nam Tylototriton vietnamensis Böhme, Schöttler,
Nguyen and Köhler, 2005……………………………………………………………………………. 29
2.8. Kỳ đà vân Varanus nebulosus (Gray, 1831)…………………………………………………… 31
2.9. Kỳ đà hoa Varanus salvator (Laurenti, 1768) ………………………………………………… 32
2.10. Trăn gấm Malayopython reticulatus (Schneider, 1801) ………………………………… 34
2.11. Trăn đất Python bivittatus Kuhl, 1820…………………………………………………………. 36
2.12. Rắn ráo trâu Ptyas mucosa (Linnaeus, 1858) ……………………………………………….. 37
2.13. Rắn hổ mang trung quốc Naja atra Cantor, 1842………………………………………….. 39
2.14. Rắn hổ mang một mắt kính Naja kaouthia Lesson, 1831………………………………. 40
2.15. Rắn hổ chúa Ophiophagus hannah (Cantor, 1836)………………………………………… 42
2.16. Rùa đầu to Platysternon megacephalum (Gray, 1831)………………………………….. 44
2.17. Rùa hộp lưng đen Cuora amboinensis (Daudin, 1802) ………………………………….. 45
2.18. Rùa hộp trán vàng miền bắc Cuora galbinifrons Bourret, 1939………………………. 46
2.19. Rùa hộp trán vàng miền trung Cuora bourreti Obst & Reinann, 1994 …………….. 48
2.20. Rùa hộp ba vạch Cuora trifasciata (BELL, 1825)…………………………………………. 49
2.21. Rùa đất lớn Heosemys grandis (Gray, 1860)………………………………………………… 51
2.22. Rùa răng Heosemys annandalii (Boulenger, 1903) ……………………………………….. 52
2.23. Rùa ba gờ Malayemys subtrijuga (Schlegel et Muller, 1844) ………………………… 53
2.24. Rùa trung bộ Mauremys annamensis (Siebenrock, 1903) ……………………………… 55
2.25. Rùa núi vàng Indotestudo elongata (Blyth, 1854)…………………………………………. 56
2.26. Rùa núi viền Manouria impressa (Gunther, 1882)………………………………………… 58
2.27. Ba ba nam bộ Amyda ornata (Gray, 1861)…………………………………………………… 59
2.28. Ba ba gai Palea steindachneri (Siebenrock, 1906)………………………………………… 61
2.29. Giải Pelochelys cantorii Gray, 1864……………………………………………………………. 62
2.30. Giải sin-hoe Rafetus swinhoei (Gray, 1973)…………………………………………………. 63
2.31. Cá sấu hoa cà Crocodylus porosus Schneider, 1801 ……………………………………… 65
2.32. Cá sấu xiêm Crocodylus siamensis (Schneider, 1801) …………………………………… 66
Câu hỏi thảo luận……………………………………………………………………………………………. 68
Bài tập nhận dạng và thực hành………………………………………………………………………. 68
Tài liệu đọc thêm…………………………………………………………………………………………….. 68
Chương 3
CÁC LOÀI CHIM RỪNG QUÝ HIẾM
3.1. Gà lôi trắng Lophura nycthemera (Linnaeus, 1758)………………………………………… 69
3.2. Gà lôi lam mào trắng Lophura edwardsi (Oustalet, 1896) ………………………………. 71
3.3. Gà lôi hông tía Lophura diardi (Bonaparte, 1856)………………………………………….. 74
vii
3.4. Gà tiền mặt đỏ Polyplectron germaini (Elliot, 1866) ………………………………………. 75
3.5. Gà tiền mặt vàng Polyplectron bicalcaratum (Linnaeus, 1758)………………………… 76
3.6. Trĩ sao Rheinardia ocellata (Elliot, 1871)……………………………………………………… 78
3.7. Công Pavo muticus (Linnaeus, 1766)……………………………………………………………. 79
3.8. Già đẫy java Leptoptilos javanicus (Horsfied, 1821) ………………………………………. 81
3.9. Cò thìa Platalea minor (Temmincki & Schlegel, 1849)…………………………………… 83
3.10. Cổ rắn Anhinga melanogaster (Pennant, 1769)…………………………………………….. 84
3.11. Diều hoa miến điện Spilornis cheela (Latham, 1790) ……………………………………. 86
3.12. Niệc nâu Anorrhinus austeniJerdon, 1872……………………………………………………. 87
3.13. Hồng hoàng Buceros bicornis (Linnaeus, 1758) …………………………………………… 89
3.14. Niệc cổ hung Aceros nipalensis (Hodgson, 1829)…………………………………………. 91
3.15. Niệc mỏ vằn Rhyticeros undulatus (Shaw, 1811)………………………………………….. 92
3.16. Yểng/Nhồng Gracula religiosa (Linnaeus, 1758)…………………………………………. 94
Câu hỏi thảo luận……………………………………………………………………………………………. 95
Bài tập nhận dạng và thực hành………………………………………………………………………. 95
Tài liệu đọc thêm…………………………………………………………………………………………….. 96
Chương 4
CÁC LOÀI THÚ RỪNG QUÝ HIẾM
4.1. Cu li lớn Nycticebus bengalensis (Lacepede, 1800)………………………………………… 97
4.2. Cu li nhỏ Nycticebus pygmaeus (Bonhote, 1907)……………………………………………. 99
4.3. Khỉ mặt đỏ Macaca arctoides (Geoffroy, 1831)……………………………………………. 100
4.4. Khỉ mốc Macaca assamensis (M’clelland, 1840) ………………………………………….. 102
4.5. Khỉ đuôi dài Macaca fascicularis (Rafles, 1821) ………………………………………….. 103
4.6. Khỉ vàng Macaca mulatta (Zimmermann, 1780) ………………………………………….. 105
4.7. Khỉ đuôi lợn Macaca leonina (Blyth,1863)………………………………………………….. 106
4.8. Chà vá chân xám Pygathrix cinerea (Nadler, 1997)………………………………………. 108
4.9. Chà vá chân nâu Pygathrix nemaeus (Linnaeus, 1771)………………………………….. 109
4.10. Chà vá chân đen Pygathrix nigripes (Milne-Edwards, 1871)……………………….. 111
4.11. Voọc mũi hếch Rhinopithecus avunculus (Dollman, 1912) …………………………. 112
4.12. Voọc bạc đông dương Trachypithecus germaini (Milne-Edwards, 1876) ………. 114
4.13. Voọc bạc trường sơn Trachypithecus margarita (Elliot, 1909)……………………… 115
4.14. Voọc mông trắng Trachypithecus delacouri (Osgood, 1932)………………………… 117
4.15. Voọc đen má trắng Trachypithecus francoisi (Poursargues, 1898)………………… 118
viii
4.16. Voọc gáy trắng Trachypithecus hatinhensis (Dao, 1970)…………………………….. 120
4.17. Voọc đầu trắng Trachypithecus poliocephalus (Trouessart, 1911) ………………… 121
4.18. Voọc xám Trachypithecus crepusculus (Elliot, 1909)………………………………….. 123
4.19. Vượn đen/Vượn đen tuyền tây bắc Nomascus concolor (Harlan, 1826)…………. 124
4.20. Vượn đen má vàng Nomascus gabriellae (Thomas, 1909)…………………………… 126
4.21. Vượn đen má trắng Nomascus leucogenys (Ogiby, 1840)……………………………. 127
4.22. Vượn siki Nomascus siki (Delacour, 1951) ………………………………………………… 129
4.23. Vượn má vàng trung bộ Nomascus annamensis
(Van Ngoc Thinh, Mootnick, Vu Ngoc Thanh, Nadler, Roos, 2010) ……………. 130
4.24. Gấu chó Helarctos malayanus (Raffles, 1821)……………………………………………. 132
4.25. Gấu ngựa Ursus thibetanus (G. Cuvier, 1823) ……………………………………………. 133
4.26. Rái cá vuốt bé Aonyx cinerea (Illiger, 1815) ………………………………………………. 137
4.27. Rái cá thường Lutra lutra (Linnaeus, 1758)……………………………………………….. 139
4.28. Rái cá lông mượt Lutrogale perspicillata (Geoffroy, St. Hilaire1826)…………… 140
4.29. Rái cá lông mũi Lutra sumatrana (Gray, 1865)…………………………………………… 142
4.30. Cầy mực Arctictis binturong (Raffles, 1821)………………………………………………. 143
4.31. Cầy vằn bắc Chrotogale owstoni Thomas, 1912 …………………………………………. 145
4.32. Cầy gấm Prionodon pardicolor (Hodgson, 1842)……………………………………….. 147
4.33. Cầy giông đốm lớn Viverra megaspila (Blyth, 1862)…………………………………… 148
4.34. Báo lửa Catopuma temminckii (Vigorr et Horsfield, 1827)………………………….. 150
4.35. Báo hoa mai Panthera pardus (Linnaeus, 1758)…………………………………………. 152
4.36. Hổ Panthera tigris (Mazak, 1968)…………………………………………………………….. 154
4.37. Mèo gấm Pardofelis marmorata (Martin, 1817) …………………………………………. 156
4.38. Báo gấm Neofelis nebulosa (Griffith, 1821)……………………………………………….. 159
4.39. Voi Elephas maximus (Linnaeus, 1758) …………………………………………………….. 161
4.40. Tê giác một sừng Rhinoceros sondaicus Desmarest, 1822…………………………… 166
4.41. Cheo cheo lưng bạc Tragulus versicolor Thomas, 1910 ……………………………… 170
4.42. Hươu xạ Moschus berezovskii (Flerov, 1929) …………………………………………….. 172
4.43. Nai cà tong Rucervus eldii (M’clelland, 1842)……………………………………………. 173
4.44. Hươu vàng Axis porcinus (Zimmermann, 1780) …………………………………………. 175
4.45. Nai Rusa unicolor (Keer, 1792)………………………………………………………………… 176
4.46. Bò tót Bos gaurus (Smith, 1804) ………………………………………………………………. 178
4.47. Bò rừng Bos javanicus (d’Alton, 1823)……………………………………………………… 179
4.48. Sơn dương Capricornis sumatraensis (Bechstein, 1799)…………………………….. 181
ix
4.49. Tê tê java Manis javanica (Desmarest, 1822)……………………………………………… 182
4.50. Tê tê vàng Manis pentadactyla (Linnaeus, 1758)………………………………………… 185
Câu hỏi thảo luận………………………………………………………………………………………….. 186
Bài tập nhận dạng và thực hành…………………………………………………………………….. 186
Tài liệu đọc thêm…………………………………………………………………………………………… 187
Tài liệu tham khảo ………………………………………………………………………………………… 188
Phụ lục
DANH MỤC CÁC LOÀI ĐỘNG VẬT RỪNG QUÝ HIẾM
CỦA VIỆT NAM ĐƯỢC ƯU TIÊN BẢO VỆ