Những dấu ấn trong sự nghiệp Giáo sư Võ Tòng Xuân

Ông Võ Tòng Xuân sinh năm 1940 tại An Giang. Ông qua đời lúc hơn 7h ngày 19/8 tại một bệnh viện ở TP HCM. Ông được biết đến là chuyên gia nông nghiệp hàng đầu Việt Nam, có nhiều đóng góp trong lĩnh vực khoa học, nghiên cứu về nông nghiệp. Dưới đây là một số thành tựu nổi bật của ông:

Nghiên cứu và phát triển giống lúa: Giáo sư Võ Tòng Xuân được xem là “cha đẻ” của nhiều giống lúa ngon của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Ông là người có nhiều đóng góp phổ biến các giống Thần Nông, IR36, IR33, IR64, MTL30 phổ biến khắp các tỉnh miền Tây.

Ông trở thành nhà khoa học Việt Nam đầu tiên nhận được giải thưởng VinFuture năm 2023 với đóng góp trong việc phổ biến giống IR36 trên khắp các vùng thường xuyên bị sâu bệnh tấn công ở Đồng bằng sông Cửu Long và hợp tác với nông dân để áp dụng các kỹ thuật cấy ghép tiên tiến. Đến những năm 1980, giống lúa IR36 đã được sử dụng trên toàn cầu với diện tích canh tác lên đến 11 triệu ha. Đến năm 2000, việc phổ biến rộng rãi IR36 và các giống lúa khác đã góp phần đáng kể vào việc tăng năng suất lúa gạo, với sản lượng tăng lên đến 600 triệu tấn. Giống lúa năng suất cao, kháng bệnh tốt đã góp phần củng cố an ninh lương thực toàn cầu.

Trong dịp nhận giải ông chia sẻ: “Muốn làm sao để người nông dân Việt Nam giàu hơn. Đi nước này nước kia, tôi thấy sao người nông dân người ta giàu quá vậy, mà người nông dân nước mình tại sao lại nghèo thế. Cần làm sao để người nông dân trồng lúa Việt Nam có thu nhập cao lên. Từ đó tôi xác định mục tiêu để học, nghiên cứu nhằm giải quyết vấn đề”. Những giống lúa ông tạo ra cũng với mục tiêu chi phí giảm, ít sâu bệnh, năng suất cao và người dân có thể yên tâm gắn bó với đồng ruộng.

Nhiều chuyên gia nông nghiệp đánh giá “giống lúa IR36 đã tạo ra sự thay đổi lớn cho nền nông nghiệp nhờ khống chế được dịch rầy nâu. Những đóng góp trong ngành nông nghiệp của GS Võ Tòng Xuân góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong 3 quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới”.

Sau những giống lúa năng suất cao, ông còn tham gia phát triển các giống lúa thơm, chất lượng cao. Trong đó có thể kể đến giống lúa ST 24, ST 25 mà “cha đẻ” các giống lúa này chính là kỹ sư Hồ Quang Cua – học trò của GS Võ Tòng Xuân.

Giải quyết vấn đề đất phèn: Ông đã có những nghiên cứu sâu rộng về việc sử dụng đất phèn. Trong số này có thể kể đến nghiên cứu sử dụng đất phèn Đồng bằng sông Cửu Long, thực hiện từ 1980 – 1992. Nghiên cứu góp phần đưa ra các giải pháp hiệu quả để cải tạo đất phèn, nâng cao năng suất cây trồng. Ông cũng có nhiều nghiên cứu hệ thống canh tác chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp từ năm 1990.

Đào tạo nhân tài: Từng chia sẻ với VnExpress khi ra Hà Nội nhận giải năm 2023, ông cho biết năm 1976, một năm sau khi lấy bằng “bác sĩ nông học” ở Nhật Bản (tương đương với tiến sĩ), ông về nước với mong muốn đào tạo đội ngũ kỹ sư nông nghiệp tại trường Đại học Cần Thơ. Kết quả, đã có hàng nghìn sinh viên được ông truyền kiến thức.

GS.TS Nguyễn Thị Lang, Viện trưởng Viện Nghiên cứu nông nghiệp công nghệ cao Đồng bằng sông Cửu Long cho biết, GS Xuân rất chú trọng đào tạo thế hệ trẻ kế cận. Khi ông còn làm Hiệu trưởng Đại học An Giang đã mời GS Lang xây dựng bộ môn công nghệ sinh học cho trường. “Thầy bảo ở lại trong nước ít tiền hơn nhưng hãy ráng sức vì Việt Nam”, bà nhớ mãi. Đó là lý do bà giữ lời hứa về xây dựng bộ môn công nghệ sinh học cho đại học An Giang trong 5 năm.

Hỗ trợ nông nghiệp các nước: Giáo sư Võ Tòng Xuân đã tích cực tham gia các dự án hợp tác quốc tế, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ các nước, đặc biệt là các nước đang phát triển, trong việc phát triển nông nghiệp.

GS.TS Nguyễn Thị Lang, kể, có thời điểm khi ở bên Tây Phi, ông gọi điện cho GS Lang nhờ giúp tạo một số giống lúa đưa qua Tây Phi để giúp đỡ người dân. Bà đã gửi 10 giống lúa của Việt Nam sang và hiện phát triển mạnh. “Khi tôi đi dự hội nghị quốc tế, nhiều nhà khoa học nước ngoài đều hỏi tôi có biết thầy Xuân không”, bà nói danh tiếng của GS Xuân lan tỏa ra quốc tế và rất được trân trọng.

Nhóm Phóng viên