Lõi Trái Đất chứa 99% số lượng vàng

Vàng là kim loại nặng và hiếm trên Trái Đất, hình thành trong vũ trụ khi các sao neutron va chạm. Theo Live Science, để giải đáp câu hỏi vàng hiếm tới mức nào và hiện nay có bao nhiêu vàng trên Trái Đất, cách dễ nhất là bắt đầu với lượng vàng mà con người đã khai thác cho đến nay. Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) ước tính trong suốt lịch sử, con người đã khai thác khoảng 187.000 tấn vàng từ đá và sông ngòi, phần lớn vàng khai thác và sản xuất ngày nay được dùng để làm trang sức.

Ước tính này nhỏ hơn đáng kể so với con số do Hội đồng Vàng Thế giới đưa ra, với 216.265 tấn vàng đã được khai thác tính đến nay, đủ lớn để đặt vừa trong khối lập phương có cạnh khoảng 22 m. Khoảng 45% số vàng này được sử dụng để chế tác trang sức, 22% được giữ trong các bộ sưu tập dưới dạng thỏi và đồng xu, 17% được lưu trữ trong các ngân hàng trung ương.

Con người khai thác một lượng vàng lớn từ vỏ Trái Đất, nhưng vẫn còn nguồn vàng dự trữ. Trong báo cáo mới nhất của USGS, khoảng 64.000 tấn vàng vẫn nằm trong các mỏ có thể khai thác trên toàn thế giới. Những quốc gia có dự trữ vàng chưa khai thác lớn nhất là Nga, Australia và Nam Phi, nhưng Trung Quốc khai thác và đưa ra thị trường nhiều vàng hơn bất kỳ quốc gia nào khác vào năm 2024.

Giới chuyên gia phân biệt giữa dự trữ (phần mỏ quặng có thể khai thác kinh tế) và tài nguyên (mỏ quặng mà các nhà nghiên cứu và công ty có ít hiểu biết địa chất hơn). Theo Hội đồng Vàng Thế giới, dựa trên dữ liệu từ công ty tư vấn nghiên cứu Metals Focus, dự trữ vàng toàn cầu lên tới 54.770 tấn trong khi tài nguyên vàng ước tính nặng khoảng 132.110 tấn.

Kết hợp lại, ước tính của USGS và Hội đồng Vàng Thế giới cho thấy có từ 251.000-271.000 tấn vàng trong vật dụng của con người và những mỏ đã biết trong vỏ Trái Đất. Tuy nhiên, đây không phải là con số chắc chắn. Phần lớn vàng trên Trái Đất không nằm trong mỏ tập trung hoặc lưu thông trên mặt đất.

Theo Đại học California, Berkeley, vô số mảnh vàng nhỏ và hạt vàng không thể khai thác tồn tại khắp vỏ Trái Đất, đặc biệt phổ biến trong nước biển và đá núi lửa. Mật độ vàng trong vỏ Trái Đất khoảng 4 phần tỷ, hoặc 0,004 g/tấn, do đó tất cả hạt trong vỏ Trái Đất cộng lại có thể nặng khoảng 400 triệu tấn, theo The Royal Mint.

Dù con số này có vẻ nhiều, đó vẫn chỉ là một phần nhỏ trong số lượng vàng hành tinh thực sự chứa đựng. Lượng vàng trong vỏ Trái Đất nhỏ hơn rất nhiều so với lượng vàng nằm trong lõi hành tinh. Giới địa chất cho rằng lõi Trái Đất chứa 99% lượng vàng trên thế giới, đủ để bao phủ cả hành tinh trong một lớp dày 0,5 m.

Theo Chris Voisey, nhà địa chất mỏ quặng và nghiên cứu viên tại Đại học Monash ở Australia, khi Trái Đất hình thành, phần lớn vàng có sẵn đã chìm vào lõi hành tinh do mật độ của nó.

“99,5% khối lượng của Trái Đất hình thành khi mọi thứ đang nóng chảy và có thể phân biệt dựa trên mật độ, vì vậy, vàng sẽ chìm vào lõi”, Voisey giải thích. “0,5% còn lại đã hạ cánh sau đó trên hành tinh trong thảm họa ‘Late Heavy Bombardment’, giai đoạn từ 3,8 đến 4,1 tỷ năm trước khi Trái Đất bị va đập mạnh dữ dội bởi thiên thạch. Phần khối lượng đó chứa vàng mà các nhà địa chất và nhà thăm dò tài nguyên tìm thấy trong đá và tập trung dưới dạng mỏ quặng ngày nay”.

Theo Voisey, vàng trong phần khối lượng cực nhỏ này của Trái Đất không chìm vào lõi vì hành tinh khi đó đã hình thành lớp vỏ rắn. Kể từ thời kỳ Late Heavy Bombardment, lượng vàng trên Trái Đất không thay đổi nhiều. Lượng vàng đưa tới qua các thiên thạch “hầu như không đáng kể” và vàng đã có trên Trái Đất “di chuyển xung quanh bởi những quá trình địa chất có thể hình thành mỏ quặng”.

Do phần lớn vàng của Trái Đất nằm trong lõi và mật độ trong lớp vỏ rất đa dạng, Voisey cho rằng các nhà nghiên cứu khó có thể đo lường chính xác tất cả vàng trên hành tinh cũng như xác định có bao nhiêu vàng con người chưa phát hiện.

An Khang (Theo Live Science, USGS, Royal Mint)