Questacon – Biến khoa học khô cứng thành văn hóa Australia

(VietQ.vn) – Phát huy những thành tựu trong khoa học không chỉ có xây dựng đội ngũ nhà khoa học hay phòng thí nghiệm mà còn phải xây dựng được một xã hội có tinh thần khoa học, đưa khoa học trở thành nét văn hóa – đó là những gì đang diễn ra ở Australia.

 

 

Các hoạt động của Questacon mang đến trẻ em cơ hội khám phá và học hỏi. Ảnh: Ngũ Hiệp

 

Trung tâm KH&CN Questacon là địa chỉ giáo dục khoa học hàng đầu của Australia, có các chương trình vừa phục vụ giải trí vừa phục vụ công tác giáo dục. Các sản phẩm trưng bày ở đây kích thích tính sáng tạo và tạo ra sự hấp dẫn cho những người tham quan đối với khoa học, góp phần giải thích các hiện tượng, sự vật trong đời sống hằng ngày.

 

Với cách thức tổ chức này, các nhà truyền thông Australia đã biến kiến thức khô cứng trở thành niềm vui cho mỗi người. Đây là khởi nguồn để người dân đất nước này có cơ hội khám phá đầy đủ thế giới xung quanh mình góp phần khơi dậy và thúc đẩy lòng đam mê khoa học ở các nhóm đối tượng và cá nhân.

 

Questacon nằm tại Thủ đô Canberra và cũng là một trong những địa điểm du lịch hấp dẫn nhất của Australia. Hàng năm, Questacon tiếp đón khoảng hơn 450.000 khách tham quan. Ngoài ra, còn có khoảng trên 660.000 khách tham gia các hoạt động khoa học lưu diễn của họ trên khắp Australia và thế giới.

 

Các hoạt động tại Trung tâm mang tính tương tác cao, tạo cơ hội cho khách tham quan tự khám phá và học hỏi. Không chỉ có vậy, Trung tâm Questacon còn áp dụng nhiều công nghệ hiện đại để tiếp cận với giới trẻ như phần mềm giới thiệu về các trưng bày của Trung tâm trên điện thoại di động, hội thảo trực tuyến với các nhà khoa học, trường học trên khắp đất nước và liên quốc gia…

 

Đến với Questacon khách tham quan có thể tìm thấy nhiều loại hình triển lãm thuộc mọi lĩnh vực, từ nước, điện đến ánh sáng… và hầu hết hướng đến trẻ em. Bên cạnh việc mang đến những trải nghiệm thú vị và đầy tính tương tác, thực hành trong mảng hoạt động triển lãm khoa học, Questacon còn luôn tạo lên sự say mê với khoa học cho trẻ em. Với những thiết bị và mô hình trưng bày có tính tương tác cao, triển lãm Questacon mang đến các em nhỏ cơ hội khám phá và học hỏi về các chủ điểm khoa học đa dạng, bao gồm nguyên lý của âm nhạc và âm thanh, sinh học cơ thể người, ánh sáng, lực và chuyển động, nhận thức và câu đố. Song hành với triển lãm, Questacon còn thực hiện những chương trình thử nghiệm khoa học trực tiếp, hội thảo bồi dưỡng năng lực cho giáo viên khoa học địa phương và các buổi trao đổi về truyền thông khoa học với đại diện từ các bộ phụ trách giáo dục, khoa học và văn hóa.

 

Một sáng kiến tạo điểm nhấn hiệu quả hoạt động của Questacon, được ông Graham Durant – Giám đốc Trung tâm đề cập là chương trình "Khơi nguồn cảm hứng Australia" bao gồm các yếu tố xuyên suốt là tăng cường hoạt động truyền thông tới các tổ chức khoa học, các trường học, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.

 

Những hoạt động có ý nghĩa thiết thực bao gồm đào tạo về truyền thông cho các nhà khoa học, xây dựng bảo tàng khoa học và các hoạt động khoa học khác được tổ chức rộng khắp, định kỳ hướng tới sự giao lưu, trực quan sinh động.

 

 

Đoàn công tác của Bộ KH&CN tham quan các mô hình của Questacon. Ảnh: Ngũ Hiệp

 

Lý giải về sự thành công của chương trình "Khơi nguồn cảm hứng Australia", ông Durant nhấn mạnh tới một số yếu tố cốt lõi, bao gồm hoạt động lãnh đạo, hoạch định chiến lược và các chương trình hành động. Mỗi cơ quan đều có cá nhân giữ vai trò đầu mối, mỗi tiểu bang lại có một người làm đầu mối tại địa phương với cấp quốc gia và đóng vai trò then chốt trong việc giúp hoàn thiện các chiến lược, đẩy mạnh mạng lưới truyền thông, xây dựng quan hệ.

 

Hằng năm, chương trình chịu trách nhiệm tổ chức các hoạt động như Giải thưởng của Thủ tướng về khoa học, Tuần lễ khoa học, và quản lý Quỹ "Khai mở tiềm năng"… nhằm hỗ trợ sáng kiến trong hoạt động truyền thông khoa học. Chỉ riêng hoạt động tuần lễ khoa học đã có tác động tới hàng triệu người trên khắp cả nước với hơn 1.600 sự kiện diễn ra trên khắp nước Australia và có sự quan tâm đặc biệt của giới truyền thông với gần 3000 bài báo trên các phương tiện truyền thông khác nhau.

 

Sau 17 năm tổ chức, các sự kiện có tính đổi mới sáng tạo đã tác động lâu dài trên phạm vi cả nước, tạo ra kênh tương tác để nâng cao sự quan tâm, gắn kết những người trước đây không hề quan tâm tới các hoạt động này. Các chương trình được tổ chức còn giữ vai trò vườn ươm sáng tạo khoa học, chúng không chỉ tác động tới công chúng nói chung, mà còn làm lay động các chính trị gia, nhà khoa học hàng đầu.

 

Những hoạt động của Questacon sẽ thực sự hữu ích để Việt Nam xây dựng một mô hình truyền thông phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Việc học tập mô hình truyền thông của Questacon sẽ là cơ hội tốt để Việt Nam thúc đẩy hoạt động KH&CN nói chung và truyền thông KH&CN nói riêng trong thời gian tới.

 

Mới đây, tại thành phố Canberra, thủ đô Australia, đã diễn ra Lễ khai mạc khóa tập huấn ngắn hạn về truyền thông khoa học và công nghệ cho cán bộ của Bộ KH&CN Việt Nam.

 

Đây là nhiệm vụ trong khuôn khổ chương trình hợp tác quốc tế về KH&CN theo Nghị định thư Việt Nam – Australia, được thực hiện bởi Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Truyền thông KH&CN (Bộ KH&CN Việt Nam) với Đại học Quốc gia Australia và Trung tâm KH&CN Quốc gia Australia – Questacon.

 

 

Minh Hà