Năm 2015: Sẽ thực hiện quyết liệt việc chuyển đổi cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm

 

Đây là một trong những chỉ đạo nhấn mạnh của Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức khoa học và công nghệ (KH&CN) công lập (Nghị định 115) tổ chức tại Hà Nội, ngày 6/3/2015. 

 

Toàn cảnh hội nghị

 

Hội nghị do Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) của Quốc hội và Bộ KH&CN phối hợp tổ chức. Các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: đồng chí Vũ Đức Đam- Phó Thủ tướng Chính phủ, đồng chí Phan Xuân Dũng- Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội, đồng chí Nguyễn Quân- Bộ trưởng Bộ KH&CN đã tham dự và chủ trì hội nghị.

 

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Quốc Khánh, hiện nay cả nước có 642 tổ chức KH&CN công lập, gồm 473 tổ chức thuộc các bộ, ngành và 169 tổ chức thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trong đó có 488 tổ chức đã được phê duyệt Đề án thực hiện cơ chế tự chủ (đạt 76%) (380 tổ chức thuộc các bộ, ngành và 108 tổ chức thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương). Hiện nay, còn 154 tổ chức đang xây dựng hoặc đang trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt Đề án thực hiện cơ chế tự chủ, trong đó có 93 tổ chức thuộc các bộ, ngành và 61 tổ chức thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. 

 

Sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị định 115 với tinh thần đổi mới và giao quyền tự chủ mạnh mẽ cho tổ chức KH&CN công lập, nhất là các quyền về thực hiện nhiệm vụ, tài chính và tài sản, tổ chức bộ máy, nhân lực, nhiều tổ chức KH&CN công lập đã chuyển đổi thành công, khẳng định được vị thế, thương hiệu của mình trên thị trường, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đội ngũ cán bộ khoa học. Hiện 100% tổ chức KH&CN đã được tự chủ trong thực hiện nhiệm vụ KH&CN. Một số tổ chức KH&CN có toàn bộ doanh thu năm 2014 từ các hợp đồng nghiên cứu triển khai và dịch vụ KH&CN, như: Viện Dầu khí Việt Nam với 601 tỷ đồng, Viện Máy và Dụng cụ công nghiệp là 712 tỷ đồng, Viện Nghiên cứu cơ khí là 680 tỷ đồng, Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 3 thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng là 350 tỷ đồng,… 

 

Tuy nhiên, cũng còn không ít tổ chức KH&CN công lập chưa thành công, chậm chuyển đổi do các nguyên nhân như nhận thức chưa đúng, đầy đủ về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm; thiếu sự quyết liệt, nghiêm túc trong chỉ đạo thực hiện Nghị định; chậm ban hành, sửa đổi, bổ sung văn bản hướng dẫn; thiếu đồng bộ của hệ thống văn bản pháp luật;… Đây là nguyên nhân khiến rất ít tổ chức KH&CN được giao quyền tự chủ thực sự về tài chính, tổ chức bộ máy, nhân lực và liên kết, hợp tác quốc tế, nhất là ở các địa phương. 

 

Tại hội nghị, rất nhiều ý kiến của các nhà khoa học, cán bộ quản lý khoa học đều đồng tình với những quy định về cơ chế tự chủ tự chịu trách nhiệm của các tổ chức KH&CN công lập, là bước tiến để giúp các nhà khoa học tiếp cận gần hơn và vươn ra thị trường. Các đại biểu đã đề xuất nhiều giải pháp trong đó có việc sửa đổi, bổ sung hoàn thiện các quy định của pháp luật nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức KH&CN công lập thực hiện được đầy đủ cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm; hình thành thị trường KH&CN; tham khảo kinh nghiệm các nước trên thế giới; phân loại tổ chức KH&CN công lập; rà soát, đánh giá kết quả hoạt động của các tổ chức KH&CN công lập đã chuyển đổi; kiên quyết sáp nhập hoặc giải thể các tổ chức KH&CN không đủ điều kiện chuyển đổi sang cơ chế tự chủ;…

 

 

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu tháo gỡ bằng được những vướng mắc do các quy định, hướng dẫn liên quan

 

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh, một trong những vấn đề trọng tâm trong đổi mới, phát triển KH&CN hiện nay là phải công khai minh bạch từ khâu ra đề bài, đề tài, nội dung, quá trình nghiệm thu kết quả đến thông tin kết quả nghiên của KH&CN ở trong và ngoài nước để tránh lặp lại các nghiên cứu được thực hiện trước đó. Và tự chủ chính là khâu quan trọng nhằm thực hiện công khai minh bạch trong nghiên cứu KH&CN ở Việt Nam hiện nay.

 

Theo Phó Thủ tướng, tổng chi cho KH&CN của Việt Nam không thấp so với nhiều nước ở cùng trình độ phát triển trên thế giới. Tuy nhiên, yêu cầu thực tiễn đòi hỏi cần sử dụng hiệu quả hơn nữa nguồn lực này để tăng kinh phí, tăng số người làm KH&CN, đồng thời giảm tình trạng sử dụng kinh phí lãng phí, giảm số người vào bộ máy KH&CN nhưng không làm khoa học. Mục đích của việc tự chủ là để khắc phục những bất cập do bao cấp một thời gian rất dài dẫn đến sử dụng không hiệu quả nguồn lực đầu tư cho KH&CN. Không tạo được động lực để các thành phần ngoài Nhà nước đầu tư vào KH&CN. Với cơ chế tự chủ, ngân sách Nhà nước cấp cho tổ chức KH&CN sẽ theo cơ chế đặt hàng thay vì theo biên chế như hiện nay.

 

Liên quan đến các khó khăn, vướng mắc, Phó Thủ tướng chỉ đạo cần tháo gỡ bằng được những vướng mắc do các quy định, hướng dẫn liên quan. Cụ thể, đề nghị Bộ KH&CN chủ trì, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính,… cùng giải quyết dứt điểm các vướng mắc về vấn đề tự chủ KH&CN trong thẩm quyền của mình hoặc trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết định. Hai Bộ Tài chính, Nội vụ cần sửa ngay những quy định không phù hợp về định mức, mô tả vị trí công việc của các nhà khoa học trong tổ chức KH&CN, vốn có những đặc thù khác với cơ quan sự nghiệp công lập. Trong năm 2015, các Bộ ngành, địa phương phải vào cuộc quyết liệt, làm rõ nguyên nhân, nghiêm túc thực hiện tự chủ tất cả các tổ chức KH&CN trực thuộc theo kế hoạch, đặc biệt là 154 tổ chức chưa phê duyệt đề án tự chủ, trên tinh thần “không gia hạn nữa, nếu tổ chức nào không chuyển sang tự chủ thì cắt ngân sách”.

 

 

Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết, Bộ sẽ cùng các bộ, ngành liên quan xây dựng một văn bản tháo gỡ những vướng mắc hiện tại

 

Tại hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Quân ghi nhận ý kiến góp ý của các đại biểu và tiếp thu chỉ đạo của Phó Thủ tướng, đồng thời cho biết trong thời gian tới Bộ KH&CN sẽ phối hợp với các bộ, ngành cùng sự tham mưu của Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam xây dựng một văn bản mới nhằm cụ thể hóa Nghị định số 16/2015/NĐ-CP mới được Chính phủ ban hành về tự chủ các đơn vị sự nghiệp công lập, tháo gỡ tất cả những khó khăn vướng mắc hiện tại, xây dựng cơ chế phù hợp và đề xuất giải pháp cho các tổ chức KH&CN phải sáp nhập, giải thể.